جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق حاضر شامل سه بخش است: بخش اول، کلیات: مقدمات، تعریف اصطلاحات، پیشینه بحث در میان مسلمانان، پیشینه بحث در میان غربیها، پیشینه آثار؛ بخش دوم، بررسی نظریه عرفی بودن زبان قرآن: تعریف نظریه عرفی بودن زبان قرآن، مشخصات نظریه عرفی بودن زبان قرآن، مبانی نظریه عرفی بودن زبان قرآن، ادله عرفی بودن زبان قرآن؛ بخش سوم، طرح شبهات وارد بر نظریه و پاسخگویی به آنها: تأثیرپذیری از فرهنگ جاهلی، تسامح و مبالغه در قرآن، عدم فهم پاره ای از آیات، کهنگی قرآن، خصوصی بودن خطاب قرآن، ذوبطون بودن آیات قرآن، تأویل پذیری آیات قرآن، تمثیل در قرآن، استعاره و کنایه و تمام نمادگرایی در قرآن، عدم وجود مجاز در قرآن، وجود متشابهات در قرآن، اشتمال قرآن بر حقایق علمی.

پژوهش حاضر حاوی دیدگاههای شهید مطهری در زمینه تفسیر و علوم قرآن است که در مطاوی آثار او به چشم می خورد. مباحث آن در دو بخش آمده است: بخش اول به علوم قرآن اختصاص دارد و در آن از این موضوعات بحث شده است: وحی، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، اعجاز، صیانت از تحریف، ظاهر و باطن، حروف مقطعه، تعداد آیات و سور و حروف قرآن، عام و خاص، مطلق و مقید؛ بخش دوم درباره تفسیر است و در آن روش تفسیر استاد مطهری و نیز آیاتی که او تفسیر کرده، بررسی شده است.

آنچه در این رساله بدان پرداخته شده به طور خلاصه شامل مباحث ذیل می باشد: 1 بررسی دوران زندگی امام هشتم، شناسایی فرقه های کلامی عصر امام، معرفی جو سیاسی، فکری و عقیدتی مردم آن زمان از جمله معرفی فرقه های واقفیه که به امامت امام رضا(ع) معتقد نبودند و شبه هایی مطرح کردند که امام جواب می فرمایند و متعزله که از حمایت خلیفه برخوردار بود. 2 معرفی روش تفسیر قرآن در سیره امام اینکه ایشان از روش قرآن به قرآن استفاده می فرمودند و همچنین معرفی اجمالی موضوعات مطرح شده در روایات تفسیری. 3 بررسی روایات علوم قرآنی(شامل روایات، فضایل و سوره ها و آیات، سیره عملی امام هنگام تلاوت«محکم و متشابه، نسخ، شأن نزول، حدوث و قدوم ...». 4 بررسی روایات کلامی درباره توحید و صفات خداوند(علم، قدرت، اراده) بداء، جبر، تفویض و... فرقه ها و افراد شبهات و اشکالاتی عقیدتی داشتند که امام با آیات قرآنی جواب آنان را می دهند. 5 روایات معرفی کننده اهل بیت(ع) از زبان قرآن. 6 توضیح و تبیین آیاتی که شبه عدم عصمت انبیاء الهی آدم(ع)، یونس(ع)، پیامبر اسلام(ص)، ابراهیم(ع)، یوسف(ع) پیامبر اسلام(ص)، را در ذهن به وجود می آورد که روایات امام در این باره به بحث گذاشته شده و عصمت انبیاءاثبات می شود.

در این پایان نامه، بر اساس حدیث نبوی «من عرف نفسه فقد عرف ربه» نقش خودشناسی در خداشناسی بررسی شده و اهم مباحث آن به این قرار است: شناخت و امکان و ابزارها و موانع و شرایط آن، خودشناسی و انواع و اهداف و اهّمّیت و اسباب و موانع و فواید آن، خداجویی و خداشناسی و انگیزه ها و راهها و حدود و آثار آن، خودفراموشی و علل و عواقب آن، خدا فراموشی و علل و آثار آن.

این پایان نامه موانع هدایت را در قرآن مورد بررسی قرار داده و مباحثی از این قبیل را دربردارد: هدایت ازنظر لغت و اصطلاح، مراتب مختلف هدایت، اولین وسوسه شیطان، شیطان عنصر مخالف با صلح، بی ادبان شیطانند، اولیاء طاغوت اعوان شیطانند، و آخرین سخن ابلیس.

بحث اساسی این کتاب پاسخ دادن به تعدادی زیادی از روایاتی که اهل تسنن در فضیلتهای خلفای سه گانه وعدة دیگری از برجستگان صحابه جعل کرده اند. مؤلف این روایات را که تعداد آنها به سی و پنج روایت رسیده بیان کرده سپس روش خود را در رد آنها توضیح می دهد، روشی که به مناقشة سند اکتفا نمی کند؛ یعنی روایات بر اساس نکوهش راویان جواب نمی دهد بلکه بر اساس نقض مضمون و بیان بطلان آن به وجوه متعددی که آن را در مقدمه تفصیل کرده ایم استوار می کند. این کتاب چندین ویژگی دارد: 1 شاید بتوان گفت که این تنها کتابی است که منحصراً برای بیان و نقض مانند این روایات و به این تعداد بزرگ نوشته شده است. 2 تسلط واضح مؤلف بر روشهای مناقشه با اهل تسنن و شناخت او به پاسخهای از پیش آماده آنان بر این روشها. 3 این کتاب اندیشه را مورد خطاب قرار می دهد، و سعی دارد که فکر را از قید و بندهای که که در طول قرنها به وسیله تبلیغات گوناگون که در جهت افضلیت و قداست این افراد به وجود آمده رها کند. مؤلف با طرح سؤالهای ظریف و بیان لوازم این روایات که اهل تسنن به آن قائل نیستند با تبلیغات آنان مقابله می کند؛ به گونه ای که در خواننده داعی برای بحث، تأمل و تفکر ایجاد می کند. و اگر کتاب فایده ای جز از این نداشت همین کافی بود. ولی با همه، ویژگیهای مثبت این کتاب مؤلف از عبارتهای قاطع و محکمی استفاده نموده که مانع از اقبال عمومی به آن در نزد اهل تسنن می شود.

در این پژوهش روابط پیامبر خدا (ص) با اهل کتاب، با رویکردی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و مبانی و اصول تعامل آن حضرت با پیروان ادیان آسمانی بیان گردیده است. در این تحقیق اثبات شده که همزیستی مسالمت آمیز و دعوت به صلح و دوری از جنگ و خونریزی، جوهره اصلی دیپلماسی رسول خدا (ص) بوده، ضمن اینکه پیامبر در همه شرایط خواستار مذاکره بوده است و حتی در بحرانی ترین شرایط و در اوج معرکه، نمایندگان خود را عازم اردوگاه دشمن می فرمود تا زمینه های صلح و آتش بس را مورد بررسی قراردهند. و در این پژوهش به تحلیل و بررسی مکانیزم های اجرایی رسول خدا (ص) در تعامل با اهل کتاب پرداخته شده که جنگ و جهاد، آخرین آن مکانیزم ها به شمار می آیند. یکی از نتایج اساسی که در این تحقیق و پژوهش بدست آمده این است که پیامبر خدا (ص) هرگز خواستار جنگ نبوده و غزوه هایی که (با اهل کتاب) رقم خورده کاملا اضطراری بوده و پس از توطئه ها و پیمان شکنی های متعدد از سوی آنان و به بن بست رسیدن راه حل های دیپلماتیک و غیر نظامی اتفاق افتاده است. و همچنین نتیجه گرفته شده که در دیپلماسی پیامبر (ص) جهادی که مسبوق به دعوت (به صلح) نباشد مشروعیت ندارد.

در تحقیق حاضر اهداف تربیتی داستانهای قرآن بررسی شده است این اهداف تربیتی از کتابهای مبانی و اصول تربیت اخذ شده و به بررسی و تحلیل آنها در داستانهای قرآن پرداخته شده است. در بخش آموزه های تربیتی داستانهای تربیت شدگان با الهام از گفته های مفسران قرآن نوشته شده است

اهم مباحث این پایان نامه عبات است از :

این پایان نامه به عربی نوشته شده و در آن نه نمونه از مثل های صریح قرآن کریم در تفاسیر مختلف شیعی و سنی مانند مجمع البیان، تفسیر بیضاوی، تفسیر زمحشری، تفسیر ملاصدرا و کنزالدقائق بررسی شده است. نخست تعریف لغوی و اصطلاحی مثل، انواع مثل و اهمیت مثل زدن در بیان حقایق بیان شده و سپس یکایک مثل های صریح قرآنی در تفاسیر گوناگون بررسی گردیده است و در پایان اغراض ضرب المثل و خصوصیات مثل های قرآنی بیان شده است.