جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به جایگاه ویژه اسباب النزول در تفسیر مجمع البیان، توجه این پژوهش به بخش النزول این تفسیر گرانقدر معطوف شده است. بدین صورت که روایات اسباب -النزول سوره‌هاي اعراف تا نحل از تفسیر مجمع البیان انتخاب و با روایات اسباب ‌النّزول همین آیات از تفاسیر مختلف شیعه و اهل سنت مقایسه و سپس با توجه به ملاک-هایی مشخص، روايات صحيح و سازگار با ظاهر و سياق آيات و روايات و عقل و ... انتخاب شده است. در این راستا پژوهش حاضر بحث‌های مهمی را در خود جای داده است. بعد از بیان کلیات به معرفی شخصیت مفسر بزرگوار، طبرسی و آثار علمی و تفاسیر ایشان عموماً و تفسیر مجمع‌البیان خصوصاً پرداخته، سپس به مقدمات علم اسباب ‌النزول تحت عنوان گذری بر اسباب ‌نزول، ملاک‌های تشخیص روایات صحیح اسباب‌النزول و ملاک‌های طبرسی در نقد، تحلیل و ترجیح روایات سبب نزول و نهایتاً به بررسی مقایسه‌ای روایات اسباب‌ نزول سوره‌هاي اعراف تا نحل از تفاسیر روایی شیعه و اهل‌سنت که هدف اصلی این پژوهش می‌باشد، پرداخته است و پس از بررسی تطبیقی سعی شده است که به روایات صحیح ذیل آیات دست یابد.

دراین تحقیق که با عنوان «بررسی مسئله کفویت زوجین از دیدگاه فرق ومذاهب اسلامی» می باشد،خواهیم گفت :که فقهای شیعه در سه مبحث در باب نکاح به بحث کفائت می‌پردازند: یکی جایی که از کفائت به عنوان شرط صحت نکاح یا عاملی که عدم رعایت آن موجب ایجاد حق فسخ می‌گردد یا آثار دیگری در پی دارد ؛ دوم جایی که فقها بر اساس آیات و روایات به بیان مشخصات زوج مناسب و نیز معیارهای کفائت در نکاح می‌پردازند ؛ سوم این که اگر پدر یا جد پدری از نکاح باکره بالغه رشیده با کفو خود، ممانعت کنند، کسب اجازه ایشان برای نکاح لازم نیست و در ادامه به بیان دیدگاه‌های مذاهب مختلف اهل سنت پیرامون کفا ئت در نکاح و تطبیق نظراتآنها با نظرات فقهای شیعه خواهیم پرداخت و همچنین به چند سؤال اساسی پاسخ داده خواهد شداز جمله:1- معیارهای مطرح شده در مسئله کفویت زوجین از دیدگاه مذاهب اسلامی چه موا ردی می باشد؟2- آیا کفویت می تواند به عنوان شرط صحت نکاح تلقی شود ویا عدم تحقق آن موجب فسخ نکاح میان زوجین گردد؟مهم‌ترین معیارهای کفویت در فقه امامیه، اسلام زوجین، ایمان زوج در صورت مؤمن بودن زن و تمکن زوج از پرداخت نفقه می‌باشد. در حالیکه معیارهای معتبر در فقه عامه: نسب، دین، حریت، اسلام آباء و اجداد، مال و سلامت می‌باشد. اسلام به اتفاق فقهای شیعه، شرط صحت عقد نکاح اما از نظر فقه عامه ،شرط لزوم عقد نکاح می‌باشد.روش تحقیق در این پایان نامه ،روش کتابخانه ای می باشد

1.

این پژوهش راجع به نقش مهم و ویژه زن در خانواده به عنوان مادری و همسری است که به مقایسه این نقش مهمدر مکتب اسلام و متفکران فمنیسم می پردازد. نقش مادری و همسری در جامعه امروز ما کمرنگ شده و تحت تاثیر شعارهای فریبنده مدافعان حقوقزن به عنوان فمنیسم قرار گرفته است، که ضرورت وجود چنین پژوهش هایی بیش از پیش احساس می شود. پژوهش حاصل نظریه های متفکران جهان اسلام و نظریه های فمنیستی در مورد جایگاه زن را مورد بررسی قرار می دهدو با یکدیگر مقایسه خواهد کرد و تلاش می کند با استفاده از نظرات اسلامی و فمنیسم به سوالاتمطرح شده، پاسخی کامل دهد. جنبش فمنیسم در طول 200 سال عمری که از آن گذشته، دارای فراز و فرودهای بسیاری بوده است و در طول زمان با مکاتب مهم زمان خویش همچون لیبرالیسم، کمونیسم، سوسیالیسم و.... گره خورده است و نظراتی که راجع به زن و نقش آن در این مکتب آمده، تحت تاثیر یکی از این مکاتب بوده است. اما در مکتب اسلام در طول 1400 سال گذشته تاکنون، در قرآن کریم، سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه مهصومین، جایگاه زن و نقش مادری و همسری به صورت روشن بیان و لحاظ شده است و از حقوق زنان در همه جایگاه به طور کامل دفاع شده است، روش تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه ای بوده است و از کتابها و مقالات فیش برداری کامل شده، در آخر یافته های پژوهش است که به مقایسه این دوتفکر پرداخته است و به نکات منفی و ثبت آنها به طور کامل پرداخته شده است.

در قراردادها، پاره‌ای شروط، رایج و متداول است که در فقه اسلامی و حقوق مدنی بحث و بررسی نشده است . از این رو ارزش و اعتبار آنها از نظر فقهی و حقوقی مبهم است . از طرف دیگر تفسیر قرارداد بدون در نظر گرفتن آنها تفسیری غیرواقع‌بینانه است . همت رساله حاضر تدوین و تحقیق این گونه شروط است . به طور خلاصه پیام این رساله آن است که برای تفسیر قرار داد نباید تنها زمان ایجاب و قبول را پایه قرارداد و فقط به بررسی الفاظ موجود در آن بسنده کرد. قرارداد را باید در فضا و بستری که شکل گرفته و به وجود آمده بررسی نمود. به بیان دیگر قرارداد را باید همراه با تاریخ و پیشینه‌اش ملاحظه کرد. اکنون سایر مطالب رساله را طی چند بند ذکر می‌کنیم. 1 - شرط از دیدگاه ذکر و عدم آن در متن عقد تقسیم می‌شود به شرط صریح و شرط ضمنی. 2 - شرط ضمنی تعهدی است تبعی که در متن عقد ذکر نمی‌شود، خواه پیش از عقد ذکر شود و عقد با لحاظ آن تشکیل گردد، که "شرط بنائی" نامیده می‌شود، یا هرگز ذکر نشود و تنها از اوضاع و احوال و سیرهء عرفی و سایر قرائن استنباط شود که "شرط ضمنی عرفی" نام می‌گیرد. 3 - شرط بنائی از ابتکارات فقه امامیه است که برای ارزش‌گذاری مفاد گفتگوهای پیش از عقد و بازشناسی شروط از اظهارنظر ساده ضروری است . 4 - شرط بنائی از دیدگاه فقه امامیه از اقسام شرط ضمنی است ولی از دیدگاه حقوق خارجی از اقسام شرط صریح است . 5 - شرط بنائی از دیدگاه قانون مدنی به استناد مواد 1113 و 1128 ق.م. مشروع است و چندین مادهء قانونی را می‌توان بر آن اساس توجیه کرد مانند: مواد 410 تا 413 ق.م. 6 - اختلاف نظر فقه شیعه با فقه اهل سنت در مورد جایگاه و قلمرو عرف تاثیری در دیدگاه آنان راجع به شرط ضمنی عرفی ندارد. 7 - استناد به شرط ضمنی هنگامی ممکن است که واضح و روشن باشد. 8 - شرط ضمنی در تعارض با شرط صریح اعتبار ندارد. 9 - شرط ضمنی عرفی از نظر فقه شیعه مشروع است . 10 - شرط ضمنی عرفی از نظر قانون مدنی به استناد مواد 454 و 344 مشروع است . 11 - مواد بسیاری از قانون مدنی را با توجه به شرط ضمنی عرفی می‌توان توجیه کرد. مانند ضمان معاوضی، خیار غبن، خیار عیب و استرداد هدایای نامزدی. 12 - شرط ضمنی قانونی بنابر پاره‌ای تفاسیر از نظر قانونی مدنی ایران مشروع است . و چند ماده را می‌توان بر آن اساس توجیه کرد مانند خیار حیوان و ضمان بایع در زمان خیار مختص مشتری.

اسباب نزول از ابزارهای کارسازی است که بیشتر مفسران در تبیین مفاهیم آیات قرآن از آن بهره‌ی فراوان برده‌اند. گرچه پیشینه‌ی استفاده از این ابزار به صدر اسلام باز می‌گردد، اما این گونه روایات به دلایل مختلف، قابل اعتماد نیستند وضروری است مورد بررسی قرار گرفته و ارزش‌گذاری شوند. از آنجا که تفسیر مجمع البیان از تفاسیر گرانسنگ شیعی است که اسباب نزول در آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، این تفسیر در این پژوهش مبنا قرار گرفته و روایات اسباب نزول آن استخراج شده و با روایات سایر تفاسیر مورد مقایسه قرار گرفته است. به عنوان مقدمه، فصل اول این پژوهش به بررسی شخصیت علمی، آثار و روش تفسیری طبرسی در مجمع البیان اختصاص یافته است. در فصل دوم به تعریف اسباب نزول، اعتبار آن، ملاک‌های تشخیص صحت و سقم آن و دیدگاه و سبک مفسران در استفاده از اسباب نزول پرداخته شده است. در نهایت، پژوهش حاضر به جمع آوری روایات اسباب نزول سوره‌ی نساء از این تفسیر پرداخته، آنها را با سایر روایات از تفاسیر شیعه و اهل سنت مقایسه کرده است و با استفاده از ملاک‌های تشخیص صحت و سقم روایات همچون سازگاری با ظاهر و سیاق آیات، سازگاری با سایر روایات بویژه روایات ائمه‌ی معصومین:، سازگاری با عقل و واقعیت‌های تاریخی، قرائن معنوی، اجماعو سایر ملاک‌ها نتیجه‌گیری شده است.

دراین پژوهش به بررسی تطبیقی آیات و روایات ربع منجیاتکتاب احیاء العلوم غزّالی و المحجّه‌ البیضاء فیض کاشانی پرداخته شده است . هدف‌ اصلی تحقیق ، بررسی تطبیقی احیاء العلوم‌ و المحجّه‌ ‌البیضاء در ربع منجیات است و اهداف فرعی آن عبارتند از: شناخت دیدگاه های فیض در مورد مباحث عقلانی و غیرعقلانی احیاء العلوم ، شناخت دیدگاه هایفیض در مورد مطالب مستند و غیر مستند غزالی ‌، شناخت میزان رعایت اعتقادات شیعی در اندیشه عرفانی فیض در المحجّه‌ البیضاء و شناخت میزان رعایت اعتقادات اهل سنت‌ و‌ اشعریدر اندیشه عرفانی غزالی در احیاء العلوم . فرضیه هایی که در این پژوهش مورد مداقه قرار می گیرد عبارتند از : فیض با مطالبی از غزالی که جنبه غیر عقلانی داشته مخالفت کرده است ، فیض با مطالبی از غزالی که جنبهعقلانی داشته همراهی کرده است ، فیض با مطالبی از غزالی که مستنداتقابل قبولی نداشته مخالفت کرده است ، فیض با مطالبی ازغزالی که مستندات قابل قبولی داشته موافقت کرده است و برخی از مخالفت های فیض با غزّالیناشی از اعتقادات شیعی فیض است . شیوه کار ، توصیفی – تطبیقی است ، که ابتدا به مقایسه و توصیف آیات و روایات ربع منجیات دو کتاب احیاء العلوم و المحجه البیضاء پرداخته شده است و سپس عللی که موجب شده ، فیض کاشانی از ذکر برخی روایات در کتاب خود چشم پوشی کند بیان شده است .

نظریه «تأثیر زمان ومکان در استنباط» نزد دو گروه امامیه واهل سنت مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. و با بررسی ادله ومبانی دو گروه خواهیم دید که نقاط مشترک ونقاط اختلافی بین آنها وجود دارد. ومهمترین نقاط مشترک بین آنها عبارتند از:1- اتفاق در کبرای قضیه که زمان ومکان – باعتبار اینکه مظروفین باشند نه ظرفین – در استنباط حکم شرعی تأثیر دارند.2- حکم شرعی که از این نوع اجتهاد استنباط می شود اعم از اولی وثانوی ، واقعی وظاهری و... می باشد.3- اجتهاد از این قبیل ضوابط وشرایط ثابتی دارد که ممکن است دو گروه در جزئیات آن اختلاف داشته باشند. واز جمله ضوابطی که مورد اتفاق است این که نباید به احکام فقاهتی ومنصوصه دست زد. وباید هیچ گونه تعارضی بین این نوع استنباط واصول مسلّم در تشریع احکام اسلامی که از مهمترین آنها: قرآن وسنت، اختصاص تشریع به خداوند، وجاودانگی شریعت اسلامی است وجود نداشته باشد. اما مهمترین نقاط اختلاف عبارتند از: تأثیر گذاری بیشتر وگسترده تر زمان و مکان در استنباطات اهل سنت از تأثیر آن در استنباطات امامیه.همچنین عدم التزام اهل سنت به ضوابط وشرایط ثابتی که حاکم بر اجتهاد است. خلو بعضی از حوادث وپدیده ها از حکم شرعی. تأثیر زمان ومکان در منابع تشریع و... از موارد اختلاف استنباطات اهل سنت واستنباطات امامیه است.

موضوع این پایان نامه بررسی تطبیقی ویژگی های صحاح سته و کتب اربعه از نظر دانشمندان فریقین است. صحاح سته و کتب اربعه نزد دانشمندان اهل سنت و شیعه جایگاه والایی داشته و به عنوان نخستین و مهم ترین جوامع حدیثی نزد آنان شناخته شده اند. هر یک از این کتاب ها از نظر ساختار، محتوا و سند، نقاط قوت و ضعفی دارند که باعث می شود در اعتبار و صحت، نسبت به دیگری در رتبه ی بالاتر یا پایین تری قرار گیرند. بررسی ویژگی های هر یک از این کتاب ها زمان زیادی را طلب می کند. و نیز تحقیقی فراتر از محدوده ی یک پایان نامه است. از این رو در این نوشتار برای دست یابی به امتیازها و ضعف های صحاح سته و کتب اربعه به رأی و نظر دانشمندان حدیث شناس رجوع شده است. و براساس همان آراء به بررسی تطبیقی این آثار روایی پرداخته شده است. شاید بتوان گفت چنین تحقیقی از اعتبار بیشتری برخوردار است، به این جهت که برمبنای آراء دانشمندان صاحب نظر در دانش حدیث صورت گرفته است. این پایان نامه با استفاده از روش مطالعه ی کتابخانه ای و به شیوه تحلیل محتوا، به بررسی تطبیقی ویژگی های صحاح سته و کتب اربعه از نظر دانشمندان فریقین پرداخته است. در این تحقیق بعد از ارائه دیدگاه های دانشمندان در مورد ساختار، محتوا و سند احادیث صحاح سته و کتب اربعه به تحلیل و تطبیق آن آراء پرداخته شده است. در پایان مشخص شد که به لحاظ ضعف های محتوایی و سندی، صحاح سته عنوان مناسبی برای کتاب های شش گانه حدیثی اهل سنت نیست. زیرا از این عنوان صحت و اعتبار کامل احادیث آنها برداشت می شود، در صورتی که در این تحقیق ثابت شده است که مملو از ضعف های محتوایی و سندی هستند. همچنین به جهت ضعف ها و انتقادهای فراوان وارد شده به کتاببخاری و مسلم، نام گذاری آنها به صحیح نیز مناسب نیست. علاوه بر این مشخص شد که تمجید و تکریم بسیار آنها مبالغه است. کتب اربعه نیز دارای ضعف هایی هستند اما اغراقی در صحت کامل آنها وجود ندارد. و مشخص شد که این آثار روایی از لحاظ ویژگی های محتوایی و سندی و اعتبار در جایگاه بالاتری از صحاح سته قرار دارند.