جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مشتمل بر دو جلد است. در جلد اول كلياتى در باره اجتهاد و تقليد و احكام مربوط به آب‌ها بيان شده است. همچنین احكام نجاسات مطرح شده و راه‌هاى اثبات نجاست يك شىء، مورد بررسى قرار گرفته و چگونگى نجس شدن اشياى مختلف را بیان کرده است. در ادامه انواع مطهرات از قبيل آب، زمين (خاك)، آفتاب، استحاله، احكام ميت، احكام غسل‌هاى مستحبى، مبطلات نماز و مكروهات آن پرداخته شده. در جلد دوم احكام روزه، احكام زكات فطره و شرايط وجوب آن و مقدار و وقت وجوب و ... سخن به میان آمده است.

این اثر اثری سمبلیک و مقایسه ای است و در جریان عرفان تطبیقی میان جوکیان هند و عارفان مسلمان اثری کلاسیک محسوب میشود .چون شیخ عارف محمد غوث گوالیاری هم نزد عارفان مسلمان و همنزد جوکیان هندو آموزش نظری و عملی در یوگا و تصوف دین بود لذا توانسته است در این اثر به تلفیق شایسته توجه از ابن هر دو دست یابد از سوی دیگر از نکات جالب این کتاب تطبیق های خاص و ویژ ای است که میان عوالم مختلف انجام داده است.تطبیق بدن بدن با روح انسان شایسته توجه است.موضوع دیگر در این اثر سنبولیسم این است که مدام به رخ کشیده میشود و مثل هر اثر مهم عارفانه دارای ابعاد نماد گرانه و رمزی میباشد رمز های عالم کبیر،رمز های عالم صغیر باهم تطبیق داده میشود و نتایج خاصی ارائه میگرد.انسان شناسی عارفانه این اثر نیز بسیارجالب توجه و دقت است زیرا بر خلاف برخی متصوفه که به نفی تن و خواهش های جسمانی میپردازند محمد غوث،حفظ بدن و رسیدگی به ان را شایسته توجه میدانند و به متافیزیک تن میرسد و ابعادی از پزشکی خاص را که در میان هندوان شناخته شده عرضه میدارد.کتاب بحر الحیات نوشته شیخ محمد غوث گوالیاری از مشایخ سلسله شطاریه هند می باشد. این کتاب ابتدا به زبان امرتکند وسپس به زبانعربی و در نهایت به زبان فارسی در ده باب نگاشته شد . این کتاب که به معنای«دریای زندگانی است» به ریاضتهای جوکیان و آداب و اعمال وادراد ایشان پرداخته است . در بابهای ده گانه کتاب به ستاره شناسی و نجوم ، پزشکی ،اوراد و اذکار وهمچنین در باب معرفت در عالم صغیر و تاثیرات عالم صغیر همچنین در باب ریاضیات و کیفیت آن و نکاتی درباره معرفت ایجاد انسان وماهیت آن وحسد و ماهیت آن و معرفت وهم و فنای جسد و در نهایت در حکایت مبداء و معاد سخن می گوید. که در این مقال فرصت پیش آمد تا به این مهم بپردازم و کتاب خطی بحرالحیات رابه عنوان پایان نامه بررسی کنم.

مفتاح‌الغیب، نخستین اثری است که در عرفان نظری، توسط قونوی نگاشته شد و لذا فناری نیز که در مصباح‌الانس، مفتاح‌الغیب را شرح داده است، در استدلالی کردن مباحث عرفانی سهم بسزایی دارد. تعلیقات امام خمینی(س) بر مصباح‌الانس نیز قرائت او از تفکر قونوی است. اما چون امام از حکمای برجسته حکمت صدرایی نیز هست، تعلیقات او بر مصباح‌الانس، مبتنی بر حکمت متعالیه صدرالمتألهین است. این تحقیق، اثبات می‌کند که عرفان فلسفی قونوی، چون بر مبنای حکمت مشاء است، برای استدلالی کردن عرفان، کاستی‌های علمی بسیاری دارد، اما عرفان فلسفی امام خمینی بر مبنای حکمت متعالیه و بر اساس تعلیقات او بر مفتاح‌الغیب و مصباح‌الانس، توان تئوریزه کردن مبانی عرفانی را دارد و به معنایی، منطق عرفان نظری است.

‹‹تسلیک النفس الی حظیرةالقدس››، کتابی کلامی است که در قرن هفتم توسط حسن بن یوسف المطهر الحلی ملقب به علامه حلی ( ف 726) تألیف گشته است. اثر مذکور مشتمل بر یک دوره کلام شیعی است که به روش منطقی و فلسفی و با رویکرد ارائه نظام کلام فلسفی، به تبیین و توضیح اهم نکات کلام شیعه مبادرت نموده است. ایجازگویی و گزیده نویسی در طرح اهم مسائل کلامی و اختلاط آن با مفاهیم فلسفی، گویای تبعیت مصنف از زبان و سبک خواجه نصیرالدین طوسی (ف 672) در تدوین ‹‹تجرید الاعتقاد›› است. نظر به اهمیت و ضرورت میراث مکتوب مسلمانان که حاصل بالندگی و پژوهشهای علمی آنان در راستای ترسیم اسلام ناب بوده است، اقدام به تصحیح و احیاء کتاب مذکور نموده و امیدواریم که در راستای وقوف بر سنن فکری پیشینیان و معرفی هویت فرهنگ و تمدن اسلامی گامی کوچک برداشته باشیم. اهمیت روشمند بودن ایجاب می کند طی مقدمه ای رویکردها سه گانه در خصوص مراجعه به میراث مکتب را مطرح ساخته و برترین آنها که در شأن جامعه اسلامی است، را معرفی نمائیم. شباهت فراوان این کتاب با ‹‹تجریدالاعتقاد›› ما را بر آن داشت که با استمداد از بررسی مقایسه ای این دو اثر، به انگیزه مؤلف در تآلیف آین کتاب واقف گردیم. تصحیح این کتاب بر اساس سه نسخه و به روش توأم صورت گرفته است که بر اساس آن نسخه ای قابل اعتماد و ارزشمند، اصل قرار گرفته و پس از مقایسه انتقادی نسخ. اصح عبارات گزینش می شود. یک نسخه از این کتاب در موزه بریتانیا- لندن و نسخه دیگر متعلق به کتابخانه آیه الله حکیم واقع در نجف و دیگری در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است. کتاب مذکور حاوی نکات مهم و ارزشمند کلامی به همراه ملاحظات انتقادی و تکمیلی بر آراء و اقوال متفکران فرق و مذاهب اسلامی است که جهت ترسیم فرهنگ غنی و مستدل شیعه و تعیین حدود و ثغور آن، تألیف گشته است. توجه به این اثر، وقوف بر سنن فکری گذشتگان را میسر ساخته و می تواند بهره های فراوانی در جهت بررسی سیر و تکامل و تطورات کلام اسلامی را به همراه داشته باشد.

چکیدهکتاب التعلیقات یکی از مهمترین دستاوردهای ابن سینا است که دیدگاههای مختلف او در موضوعات فلسفه،منطق،مابعدالطبیعه،طبیعیات و علم النفس در این کتاب بیان شده است و رأی و نظر او در این کتاب غالبا همان است که درسایر کتب او یافت می شودمگر بعضی مباحث از جمله بحث تعریف که در این کتاب آمده است و در کتب دیگر کمتر یافت می شودوتفاوت اصلی این کتاب با کتب دیگر ابن سینا این است که مباحث در این کتاب خارج از دسته بندی های لازم می باشد و به صورت متفرقه بیان شدهکه برخی از این تعلیقه ها شبیه تعریف و برخی شبیه شرحی مختصرو کوتاه وبرخی شبیه توضیح اصطلاحات خاص می باشد.و از طرفی دسترسی به آراء ابن سینا در این کتاب برای محققان بسیار مهم است اما مباحث این کتاب بسیار پراکنده و متفرق هستندلذا برای سهولت مراجعه وهر چه بهتر استفاده کردن محققان و مخاطبان نیاز است که این کتاب بر اساس موضوعات مختلف در فهرستی مدون تنظیم و تبویب گردد و مطالب مربوط به یک موضوع یک جا و با رعایت ترتیب منطقی آورده شود.بدین منظور تصمیم گرفته شد که با مطالعه آثار مختلف ابن سینا و متون او و ضمن آشنایی با افکار و اندیشه های او در کتب مختلف و مطالعه دقیق مباحث مطرح شده در کتاب التعلیقات جهت خدمت به جامعه علمی کشور این مباحث را تنظیم و با دسته بندی و تبویب جدیدی تدوین گردد و در ضمن بر این کتاب با فهرست جدید ،مقدمه تحلیلی مفصلی نوشته که درآن بیشتر از مشکلات این کتاب و مباحث مطرح شده سخن گفته و همچنین آشنایی مختصری با زندگی علمی و آثار ابن سینا را مطرح کنم که امیدوارم مورد توجه و عنایت محققان و خوانندگان قرار گیرد.در ضمن قابل ذکر است که کتاب تعلیقات مشتمل بر مباحث متنوعی است که این مباحث را می توان در بخشهای ذیل دسته بندی کرد:1-منطق( عمده مباحثی که در زیر مجموعه منطق می گنجد شامل دو بخش معرف و استدلال است که به مباحث بخش معرف تا حدودی پرداخته شده است اما مباحث بخش استدلال بسیار مختصر و اندک آورده شده است.)2-طبیعیات(در این قسمت مباحث بسیار مختصر در چند عنوان مزاج، عناصر و تا حدی نیزمباحث مربوط به افلاک آورده شده است)3-نفس( مباحث این بخش را به چند دسته می توان تقسیم کرد که عبارتند از: 1.تعریف نفس و اثبات وجود آن،2.اقسام نفس ،3.قوای نفس ،4.احکام نفس،5.احوال نفس،6.خلود و سعادت و شقاوت نفس) 4-هستی شناسی(ابن سینا در این بخش نسبتا به مطالب فراوانی ازجمله : 1.تعریف فلسفه اولی و موضوع آن2.مباحث وجود و ماهیت،3.مقولات عشر،4.مباحث کلی و جزئی،5.وحدت و کثرت،6.واجب و ممکن،7.علت و معلول،8.حدوث و قدم و...پرداخته است.)5-الهیات بالمعنی الاخص(مباحثی از جمله:اثبات ذات الهی وحقیقت ذات واجب (طبق اصل واجب الوجود ماهیته انیته) آورده شده است و سپساحکام واجب ،توحید و صفات واجب الوجود را به طور مبسوط پرداخته است.)کلید واژه:ابن سینا ،التعلیقات،منطق،طبیعیات،نفس،فلسفه اولی،الهیات بالمعنی الاخص