جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار حاضر از سه مقاله اعم از تالیف و ترجمه در حوزة هنر اسلامی تشکیل شده‌ است. مقالة نخست، اثر «زهرا رهنورد» بوده و «هنر اسلامی» نام دارد. وی در این مقاله ضمن مقایسة هنر اسلامی با هنر تائویی و هنر هند، هنر اسلامی را از آن دو برتر می‌شمارد. وی در ادامه مفهوم «رستگاری در هنر اسلامی» را بازگو می‌کند. آن‌گاه به خاستگاه شخصیت آفرینندة اثر (هنرمند) و بنیادهای نگرش اسلامی و نیز تصویری که هنرمند از جهان می‌سازد از جمله نگرش آیه‌ای و تسبیحی، تصویر ایده‌آل از جهان سرمدی، مدینة فاضله و نگرش او نسبت به مدل و انسان می‌پردازد. مقالة دوم، نوشتة محمد مددپور «صورت‌های خیالی در هنرهای سنتی و مدرن» نام دارد. وی در این مقاله ضمن تعریف خیال و صورت، ویژگی‌های خیال را برمی‌شمارد و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که تنها فقره‌ای که انسان می‌تواند حقایق اعلا را دریابد و کشف شهود کند همین قوة خیال است. «نقش هنرهای زیبا در نظام آموزشی اسلام» اثر تیتوس بورکهارت و ترجمة سید محمد آوینی، عنوان مقالة سوم کتاب است. این مقاله با بررسی جایگاه هنر اسلامی در آموزش آکادمیک جدید آغاز گردیده و با موضوع و پیوند آن با صنایع سنتی ادامه یافته است. به زعم نویسندة مقاله: «بررسی هنر اسلامی اگر با فکر باز و فارغ از پیش‌داوری‌های متداول بعد از قرون وسطی انجام شود، راهی است برای نزدیک شدن به سوابق معنوی فرهنگ اسلامی. همین امر دربارة همة هنرهای سنتی، صدق می‌کند. آن‌چه باید از آن پرهیز شود بینش آکادمیکی است که به آثار هنری اعصار پیشین هم‌چون پدیده‌های تاریخی محض می‌نگرد که به گذشته تعلق دارند و با زندگی امروز پیوندی ندارند».

درک هر فرهنگ نیازمند احساس قرابت با ارزش‌های آن است. این ارزش‌ها در بنیاد در همه فرهنگ‌ها یکسان‌اند. دست کم نیازهای مادی و معنوی مردم را برمی‌آورند که بدون آن‌ها زندگی بی‌معناست. فرهنگ اسلامی مورها در اسپانیا قریب هشت و نیم قرن، از مروونژی تا دوره رنسانس ادامه یافت. مورها یا مغربیان، ساکنان مغرب یا بخش باختری جهان اسلام بودند که از اسپانیا تا تونس امتداد دارد و نمایانگر یک هویت فرهنگی همگن است. در کتاب حاضر تلاش شده تا فرهنگ اسلامی در اسپانیا مورد مطالعه قرار گیرد.

آن چه در این کتاب از "فریتیو شوان، حکیم و عارف سوئیسی، به فارسی ترجمه شده هفت مقاله برگرفته از کتاب‌های مختلف وی (منطق و تعالی، مقامات حکمت، چشم‌اندازهای معنوی، و پرتوی بر جهانیان قدیم) که همگی آن‌ها کم و بیش با موضوع فلسفه (قدیم و جدید) مربوط است. "نگاه شوان به فلسفه، یادآور نگاه اکثر صوفیان دوره‌های گذشته است: فلسفه فعالیت عقلی بسیار مهمی است، اما برای رسیدن به حقیقت نهایی باید از محدودیت آن گذر کرد". معنی انضمامی و انتزاعی"، "عقلی مسلکی و شبه عقلی مسلکی"، "گفت و و گوی یونانی مشربان و مسیحیان"، "درباره‌ی دلایل اثبات وجود خداوند تعالی"، "دلیل مبتنی بر تصور جوهر"، "تفکر و تمدن" و "تعبد و تعقل".

این کتاب شامل مقالاتی، با موضوعات مختلف درباره‌ی اسلام است. وی در ابتدا موضوع تقابل بین "حقیقت" و "حضور" در سنت‌های مختلف، به ویژه نحوه‌ی ظهور این دو قطب مکمل در مسیحیت و اسلام را مطرح می‌سازد. ظاهر و باطن در ادیان، بعد انسانی، و تناقض نمایی‌های بیان معنوی از دیگر مباحث بخش نخست هستند. بخش دوم درباره‌ی انشعابات مذهبی در جهان اسلام و تجزیه و تحلیل آن‌هاست. نویسنده در بخش سوم در صدد پاسخ‌گویی به برخی مسائل کلامی و عقیدتی است. وی در بخش چهارم، نکاتی چند در باب آخرت مطرح می‌کند.