جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اثر قرآنی«اضواء علی متشابهات القرآن» نوشته شیخ خلیل یاسین است که در دو مجلد تنظیم و در انتشارات«دار و مکتبه الهلال بیروت لبنان» به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در این کتاب کوشیده است با صرف مهارت مقتضی در کل 114 سورة قرآن با طرح 1651 سؤال و جواب تفسیری، آن دسته از آیات و عبارات قرآنی که به نظر وی فهم آن برای قرآن پژوه مشکل و ممکن است در آن دچار شبهه و اشکال شود با استفاده از ادلة تفسیری و ادبی مورد سؤال و جواب قرار دهد و از ابهامات آن درحد توان پرده بردارد. در این پژوه سعی شده است که ضمن ترجمه روان و ساده(از بخش اولاین کتاب) پیرامون آراء مطرح شده توسط نویسنده، با استفاده از منابع معتبر و مشهور تفسیری و لغوی(اعم از منابع اهل سنت و امامیه) تحقیق و بررسی به عمل آید و در صورت لزوم پاسخ های نویسنده پیرامون سؤالات مطرح شده مورد نقد و موشکافی قرار گیرد. با تحقیقی که در این مورد به عمل آمده کسی تا کنون اقدام به ترجمه و یا تحقیق پیرامون این اثر قرآنی ننموده است.

در پایان نامه حاضر صد صفحه دوم کتاب «تفسیر مبهمات القرآن» موسوم به «صلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الإعلام و التکمیل» اثر ابو عبدالله محمد بن علی بَلَنْسی (714782ق) ترجمه و تحقیق شده است. بخش ترجمه شده مربوط به آیات 207 تا پایان سوره بقره و تمام سوره آل عمران است. در این کتاب نام اشخاصی که در قرآن به طور مبهم از آنها یاد شده، مشخص گردیده است

در این پایان نامه نخست موضوعاتی کلی پیرامون امامت اهل بیت علیهم السلام مطرح شده است؛ نظیر احادیث ثقلین، سفینه و مدینة العلم، آیه اکمال و عصمت اهل بیت علیهم السلام؛ سپس مباحثی درباره آیه تطهیر آمده است؛مثل توجیه فخررازی، شبهه انعدام اختیار در معصومین علیهم السلام، آل و اهل در لغت و حدیث و سیاق آیه کریمه.

کتاب فکرة اعجاز القرآن نوشته نعیم الحمصی کتابی است که اندیشه اعجاز را در آثار متفکران از آغازتا قرن حاضر نشان می دهد. مؤلف در این ارزیابی تنها به آثار مستقل نپرداخته است بلکه چگونگی ترسیم وعرضه اعجاز را در آثار محققان و مفسران و قرآن پژوهان پیگیری کرده و ارائه داده است. این پایان نامه ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب یعنی از آغاز تا حدودقرن ششم هجری است. مطالب این بخش عبارت است از: واژه عجز و معجزه از نظر لغوی و اصطلاحی،تاریخچه استعمال این کلمه، جدال فکری کلامی بین قرآن و عرب، تأثیر قرآن در روح شنوندگان، تحدی قرآن با اعراب، ابعاد تحدی، مدعیان معارضه با قرآن،نظر مؤلف در زمینه اعجاز، بحث اعجاز در قرن دوم،سوم، چهارم، پنجم و آراءمنکرین اعجاز و معتقدان به آن.

در این پایان نامه فصول چهارم و پنجم و ششم کتاب مسلمانان، عقاید و اعمال مذهبی شان و نیز دو مقاله از کتاب رویکردهایی به تاریخ تفسیر قرآن به نام های اتجاه تفسیری ناسخ و منسوخ قرآن، و تفسیر بلاغی قرآن، اعجاز و موضوعات مربوط به آن ترجمه و نقد شده است. مؤلف آثار یاد شده آندروریپین (AndrewRippin) استاد مطالعات دینی در دانشگاه کلگری کاناداست

مقاله «تشیع و قرآن» اثر مستشرق یهودی «بارآشر» است، که با تأکید بر برخی اقوال ناصواب و برجسته نمودن بعضی از فرقه های نادر و حتی مطرود شیعه، درصدد ارائه تصویری غیرواقعی از نگاه شیعه پیرامون قرآن کریم میباشد. مقاله مزبور در دایرةالمعارف قرآن (لیدن) منتشر شده که یکی از دایرةالمعارف های برجسته و مورد رجوع جهانی پیرامون قرآن کریم است و مطالب آن در سراسر جهان مورد رجوع و استناد قرار میگیرد . نوشتار پیش رو ضمن اشاره به محتوای مقاله مذکور، نظریات ناصواب بارآشر درباره نگاه شیعه به قرآن را با استفاده از مصادر معتبر شیعی و استد لالهای متقن در بوته نقد قرار داده است. این مقاله در آغاز به معرفی سوابق علمی مؤلف پرداخته و در ادامه هر یک از بخش های مقاله مزبور را به همراه ذکر موارد ناصواب آن به اختصار ارائه کرده و سپس نقد هر قسمت به صورت مجزا و با تکیه بر منابع مهمی که مؤلف از آن ها استفاده چندانی ننموده را بیان کرده است.

مکتب تفکیک به عنوان یکی از دیدگاه های مطرح در فضای دینی کنونی، نگاه ویژه ای به تفسیر قرآن دارد. تعریف ارائه شده از تفسیر و مباحث این گروه، درباره امکان و جواز تفسیر قرآن بیش از هر چیزی بیانگر این مسأله است که تنها راه صحیح تفسیر قرآن بهره گیری از روایات و احادیث است و کسی غیر از معصوم نمی تواند و مجاز نیست به تفسیر قرآن بپردازد و تفسیری صحیح و صواب است که به دلالت معصوم باشد. بر اساس این دیدگاه هر تفسیری که طبق رأی و استنباط انسان ارایه شود، تفسیر به رأی محسوب شده و باطل است و روایات، ما را از تفسیر به رأی منع کرده اند. در این مقاله مباحث مکتب تفکیک درباره امکان و جواز و مفهوم تفسیر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

این پژوهش در نقد و بررسی کتاب تفسیری «نفحات الرحمن» و شامل دو بخش است: بخش اول، به این مباحث اختصاص یافته است: شناسایی مفسر و کتاب نفحات الرحمن فی تفسیر قرآن؛ تاریخ و حقانیت قرآن در نفحات الرحمن؛ تحقیق در برخی آرای تفسیری نفحات الرحمن؛ روش تفسیری نفحات الرحمن؛ پیش درآمدی بر تحقیق و مقدمه نگاری مفسرین قرآن و تحلیل مقدمه نفحات الرحمن. در بخش دوم مقدمه این تفسیر تصحیح و تحقیق و تعلیق شده است. در مقدمه این تفسیر مباحثی درباره تاریخ و علوم و فضایل قرآن آمده است. در ضمیمه این پایان نامه، متن چاپ سنگی و نسخه اصلی مقدمه کتاب نفحات آورده شده است.

این پایان نامه، ترجمه، تحقیق و نقدی است برمقدمه المحرر الوجیز فی تفسیرالقرآن العزیز تألیف ابن عطیه. مطالب آن شامل سه بخش است: در بخش اول متن کامل مقدمه ابن عطیه و در بخش دوم ترجمه آن و دربخش سوم شرح آن آمده است. در تحقیق متن، به مواردذیل پرداخته شده است : ذکر مآخذ روایات، تصحیح اغلاط، شرح اعلام، نقل اقوال مفسران در تفسیر آیات.

عنوان این پایان نامه تحلیل و بررسی روش ابن جوزی در نقد حدیث است. این پایان نامه در یک مقدمه است؛که در آن کلیات مباحث عنوان شده است و سه بخش ذیل تدوین شده است: بخش اول روش ابن جوزی در نقد حدیث با توجه به کتاب«الموضوعات» است بدین ترتیب که ابتدا تقسیمات شش گانه حدیث از نظر ابن جوزی مطرح شده است و سپس کلیة معیار های مورد استفاده ابن جوزی در نقد حدیث استخراج شده است تا مهمترین معیار از نظر وی نمایان شود. در این بخش معلوم می شود که تمام اهتمام ابن جوزی به جرح و قدح راوی معطوف شده است؛ وی با تضعیف سند، متن حدیث را از اعتبار ساقط نموده است. همچنین در این بخش پیروی ابن جوزی از جوزقانی و نتیجة آن را یادآور شده ایم. در بخش دوم، به طور کلی علامتهای جعل حدیث بررسی شده است تا سهم ابن جوزی در استفادة از هر یک از آنها معلوم شود و نیز با تحقیقی پیرامون اصول«جرح و تعدیل» اشتباهات ابن جوزی را در زمینه نقد حدیث بر شمرده ایم. به علاوه؛ تکیه گاههای نا مطمئن و قابل مناقشه، جرحهای غیر مفسّر، پیش فرضهای غلط، تعصّب و جانبداری و نیز تساهل و تسامح در نقل روایات و داستانهای جعلی خرافی که مؤید مذهب وی است، از دیگر اشتباهات ابن جوزی در نقد حدیث است. آنگاه نگارنده به جهت اهمیت دو معیار«مطابقت حدیث با قرآن» و مطابقت با عقل» را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. در بخش سوم نگارنده به دفاع از برخی احادیث پرداخته است که ابن جوزی بدون شاهد و دلیل تنها به اتهام راوی آنهارا تا مرتبه جعلی بودن تنزل داده است.