جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله پژوهشی است درباره مدارس دوره تیموری استان خراسان با بررسی و معرفی پیشینه و سابقه تاریخی مراکز آموزشی ایران.وجود خط در دوره ماد حاکی از وجود مراکز آموزشی است که احتمالا" در آتشکده‌ها بوده است .در دوره هخامنشیان داریوش در شهر سائیس در کنار معبد نیت و در شهرهای آسیای صغیر بورسیپا، میلت وارخویی دانشکده‌هایی تاسیس کرد.از دوره اشکانیان آثار زیادی بدست نیامده است اما از آنجا که اشکانیان به هخامنشیان تاسی می‌کرده‌اند، احتمالا" مانند آنان مراکز آموزشی داشته‌اند و آثار ادبی باقی مانده از این دوره گویایی این مطلب می‌باشد.در دوره ساسانیان مراکزی منضم به آتشکده‌ها و نیز در نزدیکی قصرشاهی مدارسی به نام فرهنگستان وجود داشته، همچنین در دو شهر "رها" و "نصیبین" مدارسی تاسیس شده بود.پیشرفته‌ترین مرکز آموزشی این دوره دانشگاه معروف جندی‌شاپور است .ظهور دین مبین اسلام تحولی شگرف در زندگی بشر ایجاد کرد و کسب علم را بر همه واجب نمود، در این زمان مساجد به عنوان اولین کانونهای نیایش و آموزش ساخته شدند.بتدریج که جامعه مسلمین گسترش یافت ، مسایل جدیدی مطرح گردید در این هنگام مساجد پاسخگوی امور آموزشی بنودند، بنابراین مکانی را می‌طلبید که اختصاص به امر آموزش داشته باشد بدین گونه مدارس اولیه به وجود آمدند.در ایران از اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری در شهرهای آمل، نیشاپور و ری اولین مدارس به وجود آمدند همچنین در ناحیه شرق ایران به ویژه شهر نیشابور مدارس زیادی تاسیس گردید.در زمان حمله مغول بسیاری از آنها ویران شد، اما بعد از برقراری آرامش ، مدرسه‌سازی رونق گرفت و تا زمان تیموریان ادامه یافت .در زمان جانشینان تیمور به ویژه شاهرخ، مدارس زیادی در شهرهای هرات ، سمرقند، مشهد، خواف ، تربت جام و...تاسیس گردید.از جمله می‌توان از مدارس دودر، پریزاد، غیاثیه و...نام برد که درحال حاضر در استان خراسان پابرجا هستند.این بناها از جهت شیوه معماری و آریگان شبیه به هم می‌باشند.مدرسه غیاثیه دارای ویژگی خاص می‌باشد.نقشه این مدرسه دارای تقارن انعکاسی بوده و این تقارن در تزئینات خارجی ضلع ورودی مدرسه قابل مشاهده است .اکثر قسمتهای مدارس نامبرده دارای تزئینات بسیار زیبای گچبری، کاشیکاری معرق، تلفیق آجر و کاشی و کتیبه می‌باشد متن آنها آیات قرآن، اسماء مبارک و عبارت‌الملک لله می‌باشد.روح معنوی حاکم بر این مدارس به هنرمند اجازه تمثیل نگاری نداده است و بیشتر، نقوش هندسی و گل و بوته به کار رفته است .چشمگیرترین ویژگی این بناها کتیبه‌های آنها می‌باشد.مشخصات مدارس و کتیبه‌های آنها در جداولی تقسیم‌بندی گردیده و نتایج حاصل به صورت نمودارهایی ترسیم گردیده است .مطالعه این نمودارها اطلاعات جدیدی در مورد میزان استفاده از انواع خطوط، آیات ، محل به کار رفتن کتیبه‌ها، رنگ خط، رنگ و تزئینات زمینه، ارائه می‌دهد.این روش برای اولین بار در مطالعات باستان‌شناسی مورد استفاده قرار گرفته است .

‫انديشه سکولاريسم در افغانستان معاصر، منشأ بسياري از تحولات و نزاعها بوده است. پژوهش حاضر جريان سکولاريسم در افغانستان را در سه مرحله بررسي کرده است. در افغانستان، عواملي چون استعمار، تجاوز، تهاجم فرهنگي، استبداد، عدم آگاهي از اسلام ناب، رفتار خشن طالبان و رسانهها در پيدايش و گرايش به سکولاريسم نقش داشتهاند. سکوراليسم در افغانستان از بدو پيدايش تا کنون، با مباني نسبتاً متفاوت، مراحل سه گانه اي را با اوج و فرود طي کرده است. مرحله نخست، سکولاريسم ناسيوناليست است که با محوريت انديشه محمد طرزي و حاکميت امان الله بر مبناي «فرضيه ترکيب» يعني سازگاري دين و سکولاريسم به نمايش گذاشته شد و اوج نسبي سکولاريسم در اين مقطع بود. اما با واکنش و قيام علما و جامعه سنتي و مذهبي مواجه شد و حکومت سکولار اماني سرنگون شد. البته حلقات سکولار مانند نادر، ظاهر و داوود، اين چرخه را همراه با استبداد و تبعيض دنبال کردند. در مرحله دوم، ارزشهاي سکولاريسمِ کمونيست توسط ترهکي و امين بر مبناي «تئوري تخريب و حذف دين» به شيوه استبدادي لنين به اجرا گذاشته شد. اين مرحله نيز، از مراحل اوج سکولاريسم از نوع الحادي به حساب ميآيد که با واکنش شديدتر جامعه ديني افغانستان رو به رو شد و در نتيجه سکولارهاي کمونيست همراه با انديشه شان براي هميشه از صحنه حذف شدند. در مرحله اخير، سکولاريسم ليبراليست بر مبناي «رهيافت تفکيک دين از سياست» به دلايلي چون ضرورت دموکراسي و ناسازگاري حکومت و ديانت، از سوي برخي روشنفکران ترويج ميشود. اما مخالفان و اسلامگرايان مانند آيت الله محسني، حکمتيار، سياف و قانوني، بر اساس «تئوري عينيت ديانت و سياست» بر حاکميت و حضور دين در همه عرصههاي اجتماعي تأکيد دارند و دلايلي مانند پيروزي انقلاب اسلامي ايران و افغانستان، تجربه حاکميت دين بيش از سه دهه در ايران، و فروپاشي برخي نظامهاي سکولار در جهان اسلام در پي بيداري اسلامي را بيانگر شکست سکولاريسم، در سطح جهان ميدانند.

چکیده ندارد.

طلاق یکی از شایع ترین و مهم ترین طریق گسست نکاح بشمار میرود که در فقه اسلامی امکان تقاضای آن تنها در موارد معینی برای زوجه در نظر گرفته شده و در قانون مدنی ایران در ماده 1133 منحصر به رعایت تشریفات خاصی برای زوج شده است، این گستردگی حق برای زوج و محدودیت برای زوجه، امکان سوء استفاده از این حق را برای مرد فراهم آورده است. در مواردی زوجه برای خلاصی از زندگی مشترک، تن به طلاق توافقی می دهد و با پذیرفتن اضرار مالی و معنوی، خود را از بند زندگی زناشویی رها می سازد. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی از منابع کتابخانه ای به مطالعه منابع فقهی این مهم که بر خلاف تصور حق طلاق، حقی افسار گسیخته و همیشه به انحصار در ید زوج نیست که زوج هر زمانی که بخواهد بی هیچ قید و شرطی زوجه خود را مطلقه نماید، پرداخته است و دو قاعده مهم فقهی "نفی عسر و حرج" و "لاضرار" بر این امر صحه میگذارند. در برخی گزاره های فقهی امکان توکیل طلاق به زوجه، به اتفاق آرای مذاهب اسلامی و امکان تفویض و تخییر آن در برخی مذاهب مورد قبول واقع شده است که این نمونه ها گرچه می توانند به نحوی بر امکان تحدید حق زوج در طلاق دلالت کنند، اما مقصود اصلی از انجام این پژوهش آن است که امکان تحدید حق طلاق مرد به شکل تجویز آن در موارد معین و محدود مورد بررسی فقهی و حقوقی قرار گیرد. در نظام حقوقی ایران و طبق قانون حمایت خانواده سال 1391، تقاضای طلاق از سوی زوجه به موارد مذکور در قانون مدنی منحصر گردیده است، حال آنکه برای درخواست طلاق از سوی زوج مانع و شرطی وجود ندارد. این در حالی است که موارد مندرج در قانون حمایت خانواده سال های 46 و 53 (ماده 11 سال 1346 و ماده 8 سال 1353) با ایجاد برابری بین زن و مرد در تقاضای طلاق نقطه عطفی در تحدید این حق به حساب می آید. لذا به نظر می رسد بازگشت به وضع سابق قوانین راجع به ایجاد محدودیت در طلاق زوج، گامی در جهت تحقق عدالت جنسیتی است و مانعی در لسان ادله فقهی برای اعمال آن وجود ندارد.

امروزه حق بر حریم خصوصی در اسناد بین‌المللی حقوق بشر و نیز در حقوق اساسی اغلب کشورها یک حق بنیادین محسوب می-شود. تحولات مدرن سیاسی در روابط شهروند-دولت و نیز پدیداری فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی هم بر اهمیت آن افزوده است به گونه‌ای که در حال حاضر حمایت جامع از آن یک ضرورت به شمار می‌آید. ولی با این‌حال تا کنون در نظام حقوقی ایران قانون مستقلی که از این حق حمایت کند به تصویب نرسیده است و قوانین پراکنده نیز سطح حمایت کافی را در پی ندارند و بایستی مقنن ایران چاره‌ای در این زمینه بیاندیشد. اما در این میان ماهیت پیچیده و متعارض حق بر حریم خصوصی که چالش‌های اساسی میان حقوق فردی و حقوق جمعی مانند امنیت و حق عموم بر دانستن و گردش آزاد اطلاعات، به وجود می‌آورد، این نکته را خاطرنشان می-سازد که تقنین در این حوزه امری دشوار است و برای موفقیت در این زمینه بایستی مفهوم واقعی و نیز حقوقی این حق شناخته شود و مبانی آن به عنوان اولین گام فرآیند منطقی تقنین، مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر بدین منظور صورت گرفته است. بررسی ماهیت حق بر حریم خصوصی گویای این نکته است که این حق در رابطة فرد و جامعه تعریف می‌شود فلذا عناصر هستی‌شناختی آن عبارتند از: انسان، جامعه و رابطة میان فرد و جامعه. تعریف این عناصر در هر نظام حقوقی، رویکرد آن نظام حقوقی به حق بر حریم خصوصی را شکل می‌دهد. از سوی دیگر حق بر حریم خصوصی با حقوق بنیادین دیگر به ویژه کرامت، آزادی، برابری، امنیت و مالکیت خصوصی رابطة دوسویه دارد و مبانی مشترکی میان آنها قابل تعریف است. بنابراین شناسایی دقیق آنها می‌تواند مبانی حق بر حریم خصوصی را آشکارتر سازد. در نهایت سابقه حقوقی و به ویژه مصادیق فقهی حمایت از این حق وفق قاعده تلازم عقل و شرع می‌تواند مبنای مناسبی برای حمایت از حق بر حریم خصوصی ایجاد کند. این تحقیق در پی ضرورت پژوهش‌های مبنایی، در سه محور و طی سه بخش به بررسی مبانی هستی‌شناختی، بنیادهای حقوق بشری و مصادیق فقهی-حقوقی حق بر حریم خصوصی به عنوان راهنمایی برای تقنین منطقی پرداخته است.

مسئله‌ی اصالت وجود و ماهیت یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفی است. اگر چه به طور مستقل از زمان میرداماد و ملاصدرا مطرح شده است،اما محتوا و مبنای آن را می‌توان در اندیشه‌ی فیلسوفان پیشین نیز سراغ گرفت. بدین سان در این پایان نامه سعی شده است که با استقصای ادله‌ی اصالت وجود و ماهیت حق در مسأله بیان شود.این نوشتار مشتمل بر چهار فصل است : کلیات، که مباحثی چون تعریف اصالت وجود و اصالت ماهیت، مراد از اصالتیا اعتباریت این دو، و همچنین سیر تاریخی این اندیشه فلسفی در آن گنجانده شده است. در فصل دوم به بیان ادله کسانی پرداخته‌ایم که اصالت را با وجود می‌دانند و ماهیت را امری اعتباری می‌پندارند، درفصل سوم تنهادلایلی که موّید اصالت ماهیت می‌باشد ارائه شده است،که بیشتر این براهین از طرف شیخ اشراق بیان شده و در فصل چهارم به نقد این دلایل پرداخته شده است. در نهایت با در نظر گرفتن این ادله حق در مسأله بیان شده است.

---

چکیده ندارد.

مقاصد شریعت اهداف و غایاتی است که شارع در تشریع خود لحاظ کرده است و اساساً احکام شرعی برای تحقق این غایات جعل‌شده است. با توجه به اهمیت موضوع و نقش مهمی که نگاه به مقاصد شارع در اجتهاد فقهی دارد شایسته است تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت پذیرد تا ابعاد مسئله روشن‌تر و بحث از انسجام بیشتری برخوردار گردد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی مبانی و روش‌های کشف مقاصد شریعت پرداخته و جایگاه آن را در فرایند استنباط حکم شرعی با نگاهی تطبیقی در مذاهب اسلامی تحقیق نموده است به این صورت که ابتدا مطالب مرتبط با موضوع از منابع مذاهب اسلامی جمع‌آوری‌شده و پس از تقسیم‌بندی آن‌ها، نظرات مختلف در ارتباط با هر مسئله با یکدیگر مقایسه شده و پس تحلیل و بررسی نظریه مختار انتخاب‌شده است. بررسی و تحلیل متون فقهی علمای مذاهب اسلامی نشان می‌دهد که مقاصد شریعت نقش مهمی در مسیر استنباط حکم شرعی، توسعه و کارایی فقه و اجتهاد و نیز تطبیق و اجرای احکام شرعی دارد. اگرچه مقاصد شریعت نمی‌تواند به‌عنوان سند حکم شرعی قرار گیرد لکن می‌تواند به‌عنوان یکی از مرجحات در باب تعارض روایات و تزاحم قرار گیرد. همچنین مقاصد می‌تواند در فهم و تفسیر نصوص و به‌عنوان معیاری برای سنجش متن روایات بکار گرفته شود و درنهایت مقاصد در اصدار حکم حکومتی، قاعده سازی، نظام سازی فقهی، جلوگیری از احتیاط های ناروا و تطبیق و اجرای احکام شرعی نقش بسزایی دارد.

‫مباحث اين پاياننامه در پنج فصل با اين موضوعات به نگارش در آمدهاست: فصل اول، انواع هدايت در قرآن: نظر راغب اصفهانىدربارهىِ انواع هدايت، نظر ابوالفتح رازى، نظر جلالالدين سيوطى، بررسى معروفترين انواع هدايت در قرآن؛ فصل دوم، هدف و مقصد هدايت در قرآن؛ فصل سوم، عوامل و زمينههاىِ هدايت در قرآن: پذيرش قرآن به عنوان كتاب هدايت انسان، پذيرش و پيروى از پيامبران به عنوان هاديان برگزيدهىِ خداوند، شنيدن دقيق و استماع آيات الهى؛ فصل چهارم، عوامل و زمينههاىِ گمراهى در قرآن: شنيدن آيات الهى، تكبر، هواى نفس، دورى از حق، استهزا، تكذيب آيات، پيروى از گذشتگان، سهو الحديث، ظلم، فسق، كفر، پيروى از شيطان؛ فصل پنجم، مشكلات انسان امروزى در برخوردارى از هدايت الهى."