جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده:هدف پژوهش بررسی عرفان اسلامی از دیدگاه حدیث و مقایسه آن با عرفان در بودائیسم و مسیحیت است. روش پژوهش: مطالعه - کتابخانه ای - استفاده از منابع - استفاده از احادیث و دیدگاه پیامبر و ائمه علیه السلام در مورد عرفان در اسلام و نتیجه کلی : بررسی عرفان اسلامی از دیدگاه حدیث و مقایسه عرفان اسلامی با عرفان در بودائیسم و مسیحیت و نتیجتا رد تاثیر عرفان بودائیسم و مسحیت بر عرفان اسلامی و اثبات موضوع استقلال عرفان اسلامی

عشق از جمله مباحث اساسی فلسفه افلاطون است. در میان آثار افلاطون دو گفتگوی مهمانی و فایدروس که عمدتاً به مسألة عشق و زیبایی پرداخته اند مبنای این پژوهشند . برای روشن نمودن معنای عشق افلاطونی از تفسیر فیچینو بر این دو رساله استفاده شده است. اما ابن سینا گذشته از مطالب پراکنده ای که می توان در آثار مختلف وی دربارة عشق یافت، رساله ای به نام رسالة العشقدارد که در آن به طور متمرکز به بحث در باب عشق پرداخته است . این رساله اساس این پژوهش بوده است. پس از شرح دیدگاه افلاطون و ابن سینا به بیان همانندیهای میان این دو دیدگاه تا حد امکان پرداخته شده است. اهداف این رساله از این قرارند: تبیین جوهر عشق نزد افلاطون و مشخص نمودن جایگاه عشق در فلسفه وی؛ بیان رابطه عشق افلاطونی با زیبایی، فلسفه، نیک، ایده ها و... .؛ تبیین جوهر عشق نزد ابن سینا و بازنمودن دیدگاه وی دربارة عشق؛ بیان رابطه عشق با کمال ، زیبایی، خیر محض و ... نزد ابن سینا؛ بیان وجوه همانندی میان این دو دیدگاه. افلاطون در مهمانی صعودی پله پله از امور جسمانی به روحانی را بیان می کند. عشق دمون و واسطه ای است که در این صعود عاشق را از مراحل پست تر به مراحل والاتر هدایت و تربیت می کند. غایت این راه وصول به زیبایی فی نفسه است. عاشق هنگامی که با رهبری عشق به این غایت می رسد از حیات جاویدان بهره مند می گردد. افلاطون در فایدروس عشق را از اقسام چهارگانة جنون الهی برمی شمارد و معتقد است تنها جنون عشق است که ما را به موطن ملکوتی و آسمانی مان باز می گرداند. تنها فیلسوف مستعد این گونه جنون است. اما مفسر وی، فیچینو، نیز نگاهی افلاطونی به عشق دارد و بر این باور است که هدف غایی عشق زیباییست که در نهایت تجسم خود خداست. به نظر فیچینو یک تجربة حقیقی از عشق، انسان را از میل طبیعی و ذاتی نفس برای اتحاد با خدا آگاه می سازد؛ این میل ممکن است با یک عنصر حسی شروع شود، اما این صرفاً یک آمادگی برای عشق راستین، که عشق به خدا است می باشد. همچنین زیبایی و خیر زودگذر که علاقة هیجان آور متقابلی میان انسانها برمی انگیزاند، بازتاب زیبایی و خیر الاهی است. در واقع مبنای حقیقی عشق فعال، کوشش آگاهانه نفوس در حرکت به سوی خدا، در یک تجربه متفکرانه می باشد. این جستجوی فعال برای حقیقت در طول حیات فلسفی، پایه حقیقی عشق و به وجود آورندة وحدت واقعی بین عشاق است. عشق الهی مستقل از جنسیت میان عشاق است. مفهوم فیچینو از عشق در این معنا شامل مفهوم نوعدوستی نزد پولس و آگوستین و همچنین مفهوم غیر مسیحی کلاسیک دوستی است. به نظر فیچینو تنها شکل حقیقی و کامل عشق، عشق دو طرفه میان افراد است و چنین عشقی نه فقط یک الزام اخلاقی بلکه یک الزام کیهانی است. اما ابن سینا عشق را در مراتب گوناگون هستی از ضعیف ترین درجة وجود یعنی هیولای اولی تا قوی ترین مرتبة آن، یعنی واجب الوجود ساری و جاری دانسته است؛ عشق در هریک از این مراتب از درجات گوناگونی برخوردار است. به نظر وی راز بقا و تکامل در عشق است. علاوه بر این او با استمداد از ذوق عرفانی و روش فیلسوفانه به اثبات اتحاد عشق و عاشق و معشوق پرداخته و توانسته است سلطنت عشق را در پهنة وسیع جهان مدلل دارد. نهایتاً دو فیلسوف در مواردی از این قبیل هم رأی هستند: عشق را در تمامی موجودات ساری دانستن؛ عشق را قدیم و سرچشمة والاترین نعمتها برشمردن؛ عشق مجازی را گامی برای وصول به هدف نهایی دانستن؛ دیدگاه دو فیلسوف دربارة عشق های حیوانی؛ تولید مثل را عامل جاودانگی و بقای موجودات برشمردن؛ همراه بودن عشق و لطافت و زیبایی و توازن؛ متجلی شدن عشق هم در ذات عاشق و هم معشوق؛ فی نفسه مطلوب و معشوق بودنِ خیر؛ غرض عشق. لازم به ذکر است روش این تحقیق کتابخانه ای و تحلیلی است.

پژوهش حاضر تحت عنوان عشق در سه مکتب: مشاء، اشراق و حکمت متعالیه درصدد است تا با بررسی آراء و اندیشه های ابن سینا (ره)، شیخ اشراق (ره) و ملاصدرا (ره)، به تطبیق این سه دیدگاه با یکدیگر در خصوص مسائل قابل طرح در مورد مقوله فلسفی – عرفانی عشق بپردازد. دستاورد و یافته های این تحقیق ، حاکی از این مطلب است که اولاً؛ هر سه مکتب مشاء و اشراق و حکمت متعالیه یا به صراحت و یا غیر صریح برای پرسش های اساسی این تحقیق پاسخ هایی ارائه نموده، با اطلاع از روح کلی اندیشه هر مکتب در خصوص عشق می توان دریافت که چنانچه در یکی از این مسایل تصریحی ننموده باشند، اما آن مسأله را پذیرفته اند یا نپذیرفته اند. ثانیاً؛ همچنین یافته ها، تأثیر پذیری جدی دو مکتب اشراق و حکمت متعالیه، از آموزه های حکمت مشاء و شهودات عرفانی عارفان ناموری همچون ابن عربی (ره) حاکی است. ثانیاً؛ می توان مدعی شد بخش عظیمی از اندیشه های دو مکتب اشراق و حکمت متعالیه، و بلکه طرح اصلی اندیشه آن ها در مورد بحث از عشق، چیزی جز گفته های ابن سینا (ره) نیست، و در اکثر یافته های شیخ اشراق (ره) و صدرا (ره) در این بحث که ادعا به کشف و شهود و اختصاص شده، بوعلی (ره) تقدم دارد.

عشق به عنوان یک موهبت الهی در نهاد همه موجودات عالم به ودیعه نهاده شده است تا از این طریق به کمال وجودی خویش برسند. از آنجایی که کاملترین نمود عشق در وجود انسان است، لذا از طریق این گوهر وجودی، می تواند نفس خود را بشناسد و وجودش را تکامل بخشد و به معرفت حق نائل شود. بنابراین اصل وجود عشق بنا به حکمت الهی در وجود انسان نهاده شده و به فعلیت رساندن و پروراندن این گوهر وجودی در حوزه اختیار انسان است، هرچند لطف و عنایت حق را در این حوزه نباید نادیده گرفت. از دیدگاه احمد غزالی و ملاصدرا عشق یکی از مهمترین عوامل تکامل وجودی انسان است. عشق از نظر این دو دانشمند اقسام متفاوتی دارد که در یک تقسیم کلی به مجازی و حقیقی تقسیم می شود. عشق حقیقی منحصراً متعلق آن خداوند است، اما عشق مجازی هرگونه تعلق جز خداوند را شامل می شود. عشق مشتمل بر آثار و فوایدی است از جمله اینکه عامل اصلی عبور انسان از کثرت به وحدت است، لذا هموم مختلف عاشق را در یک هم منحصر ساخته و در اثر دل کندن از علایق مختلف، دل کندن او را از معشوق مجازی و توجهش را به معشوق حقیقی آسان می گرداند. آثار و فواید عشق در بالاترین مرتبه خود در عشق حقیقی وجود دارد و مرتبه ضعیف آن در عشق مجازی دیده می شود. بر این اساس انسان در عشق مجازی با اثرات و لوازم عشق حقیقی آشنا شده و می تواند از طریق اینگونه عشق ها - البته با حفظ شرایط آن- به عشق حقیقی برسد. بنابراین عشق مجازی قنطره عشق حقیقی است. مطلب دیگر واکنش منفی نسبت به رابطه عشق های مجازی و حقیقی است که در جامعه کنونی وجود دارد و عمدتاً ناشی از خلط شدن انواع عشق مجازی اعم از مجازی نفسانی و حیوانی و آثار حاصله از آنها است.

موضوع این رساله بررسی عقل گرایی در اسلام و مسیحیت است. از جمله اهداف اساسی محقق، نشان دادن عقل پذیر بودن اصول مسلم اسلام و عقل ستیز بودن اصول مسلم مسیحیت است. دیگر این که درصدد آن است تا برجستگی های افتخارانگیز دین آسمانی اسلام را آشکار سازد و اشکالات وارده بر دین عقل ستیز مسیحیت را مبرز ساخته و متقابلا مبرا بودن اسلام را از این گونه نقصها نشان دهد. این رساله شامل چهار بخش به همراه چندین فصل می باشد و به صورت زیر ترکیب یافته است. بخش اول در چهار فصل به تعریف ایمان، عقل، ایمان گرایی و عقل گرایی می پردازد. بخش دوم در چهار فصل به بررسی نسبت اصول عقاید اسلامی، قرآن، احادیث و متکلیمن اسلامی با عقلانیت می پردازد. بخش سوم در چهار فصل متضمن بررسی رابطه ی اصول اعتقادی مسیحیت، عهد جدید، آرای آبای کلیسا و متألهین مسیحی با عقلانیت است. در بخش نهایی ( چهارم) به وجوه اشتراک و افتراق دو دین اسلام و مسیحیت پرداخته و بدین وسیله برجستگی های اسلام و مشکلات بنیادی مسیحیت نشان داده می شود. در این رساله سعی شده تا از منابع معتبر و در دسترس مسیحیت در مسائل مربوط به آن دین استفاده شود و این روش در مورد مسائل مطرح شده در دین اسلام نیز به کار گرفته شود. آنچه نتیجه و حاصل این تحقیق است اثبات این امر می باشد که اول اعتقادات اسلامی نه تنها با عقل قابل درک و تصدیق است که یک مسلمان تنها باید با عقل مود به این اصول ایمان آورد. اما اصول اعتقادی مسیحیت نه تنها عقل پذیر نیست که عقل ستیز نیز می باشد. یک مسیحی باید با تسلیم و دلدادگی ( نه فهم و درک عقلی) آنها را بپذیرد. اسلام، قرآن، ائمه ی معصومین ( ع) و متکلمین اسلامی همواره به عنصر عقل در کسب معرفت تأکید ورزیده اند که این خود نشانگر عقل گرای دین اسلام و اصول اعتقادی آن است. اما در مسیحیت همواره عهد جدید، آبای کلیسا، متکلمین مسیحیت و ... با عقل و عنصر عقل ورزی مخالفت ورزیده و آن را در زمینه ی شناخت بی فایده می دانند. می توان گفت علت این عقل ستیز نیز در اصول اعتقادی آنها است. یعنی مسیحیت، ملاک دلپسند بودن آموزه ها را برای پنهان ساختن عقل ستیز در اصول اعتقادی خود برگزیده است. واژگان کلیدی: عقل گرایی، ایمان گرایی، اسلام، مسیحیت، کلام اسلامی، الهیات مسیحی.

در قرآن حدود 150 اسم و صفت برای خدا آورده شده است. اسماء الحسنی الهی، اسمائی هستند برای اجابت خواسته های مردم که مهمترین آنها، شناخت و تقرب نسبت به خدای متعال است و این میسر نمی شود الا با شناخت واسطه بین خدا و انسان یعنی محمد و آل محمد. «رب» در اصل به معنی تربیت و پرورش است و به طور مطلق، فقط در مورد خدا به کار می رود و گاهی در حالت اضافه برای غیرخدا به کار می رود. «رب» در اصطلاح از اسمای حسنای خداوند است و نامی است برای آفریدگار و مالک مخلوقات و بنیانگذار نظام زندگی و مربی آنها در طی مراحل حیات. صفت ربوبیت الهی از صفات فعلیه است. یعنی از جمله روابطی که بین خلق و خدا لحاظ می شود، این است که مخلوقات نه تنها در اصل وجودشان نیاز به خدا دارند، بلکه همه شئون وجودی آنها وابسته به خدا است. ربوبیت سه رکن دارد: 1. خالق بودن. 2. منعم بودن 3. عالم بودن. و دو نوع می باشد: ربوبیت تکوینی و تشریعی. که به وسیله هشت دلیل قرآنی اثبات شده و فهرست لغوی و موضوعی آن در قرآن نیز آورده شده است. اعتقاد به این صفت الهی اثاری به دنبال دارد، یکسری آثار اخلاقی و یکسری آثار اجتماعی. آثار اخلاقی شامل آثار دنیوی و اخروی می باشد. که آثار دنیوی شامل: 1. ایجاد خوش بینی در زندگی. ایمان از آن جهت که به تلقی انسان از جهان شکل خاصی می دهد، طبعا دید انسان را به نظام کلی هستی و قوانین حاکم بر آن خوش بینانه می سازد. ب . امیدواری و آرامش روحی. اعتقاد به خدا، تأثیر شگرفی در تخفیف ناراحتیها و رنجهای روحی دارد و اثر عوامل اضطراب آفرین را خنثی می کند. ج . ایجاد صفات حسنه اخلاقی مثل جهاد با نفس و عوامل پیروزی در آن ( که خود نیز جزء صفات حسنه هستند، مثل توکل، اخلاص، توبه و صبر و پناه بردن به قرآن، نماز شب، سعه صدر و استقامت می باشد.) د . از بین بردن رذائل اخلاقی مثل ریا، عجب، کبر، حسد و مفاسد و منشا آنها می باشد. در بحث آثار اخروی مباحثی درباره مرگ و انواع آن، مرگ در روانشناسی، علل فرار و ترس از مرگ که شامل ایمان نداشتن به آخرت و دلبستگی به دنیا، آرزوهای دور و دراز و جهل می باشد. و مطالبی از قبیل آثار اعمال، جبران گناهان، برزخ و حیات پس از مرگ پرداخته شده است. اما مهمترین بخش، مبحث آثار اجتماعی اعتقاد به ربوبیت الهی می باشد که شامل آثار خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می باشد. در بحث خانواده به فلسفه ازدواج و حقوق خانواده پرداخته شده است. بحث اجتماعی شامل مطالبی از قبیل توجه اسلام به اجتماعی، عدالت اجتماعی و مبحث زیبایی اخلاقی و مهم اعتقاد به ربوبیت الهی است که شامل انضباط اسلامی، متانت در سخن گفتن، شایعه سازی نکردن، اخوت اسلامی، عیب جویی نکردن، بدبین نبودن، غیبت نکردن و مسائل و خبرها را کورکورانه نپذیرفتن می باشد. قسمت اقتصادی دربردارنده بررسی سیستم اقتصادی اسلامی می باشد. و قسمت سیاسی نیز به صلح و سازش، امنیت و جهانی شدن پرداخته است. کلید واژه ها: آثار، اعتقاد، ایمان و مؤمن، صفات الهی، رب، ربوبیت الهی. خدایا چنان کن سرانجام کار که تو خوشنود باشی و ما رستگار.

رساله حاضر در پنج بخش تدوین شده است . که به ترتیب عبارتند از: بخش اول :حق و نسبت آن با تکلیف. بخش دوم :قانون طبیعی .بخش سوم:وضع طبیعی . بخش چهارم: حق طبیعی . بخش پنجم: حقوق بشر نمود حق طبیعی/

هدف پژوهش آشنایی با منابع اصیل اسلامی و آیات نورانی قرآن کریم ، روایات معصومین علیهم السلام و آراآ فقهای بزرگ امامیه و قوانین مدنی در ارتباط با حقوق مالک و مستاجر بوده است روش پژوهش فیش برداری و کتابخانه ای است طرح پژوهش : پایان نامه از چهار بخش تشکیل شده که هر بخش بر سه فصل تقسیم گردیده ، بخش اول عقد اجاره ، بخش دوم قواعد عمومی اجاره ، بخش سوم احکام اجاره و بخش چهارم مربوط به مسائل روز که در آن به موضوع سرقفلی اشاره شده است نتیجه کلی : رعایت این احکام و قوانین از طرفین (مالک و مستاجر) در اجتماع ، بستر مناسبی را برای اجرای عدالت فردی و اجتماعی و رفع ضمان در جامعه فراهم خواهد آورد.

هدف پژوهش بررسی کتب مختلف در زمینه قرآن ، تفسیر، روایت ، عهدین ، تواریخ و ادبیات در رابطه با اصحاب کهف است روش پژوهش : استفاده از کتابخانه ها و مراکز علمی و فرهنگی جهت تنظیم موضوعات مربوط درباره اصحاب کهف است نتیجه کلی : از کل داستان اصحاب کهف این حقیقت معلوم میشود که وضعیت خواب و بیداری و محل غار آنها و مدت زمانی که خوابیده اند لازم است که کاملا مکتوم و مجهول باشد. مردم همین اندازه باید بدانند که چنین واقعه ای در تاریخ اتفاق افتاده است و یک داستان حقی است برای عبرت بندگان و اثبات واقعی توحید و معاد، و هر انسانی باید خود را از حوادث روزگار و آفات عقل و ایمان در پناه خدا قرار دهد

موضوع تحقیق بررسی تطبیقی برهان وجودی آنسلم و برهان وجودی ملاصدرا می باشد.این تحقیق درصدد است تا با تقریر این دو برهان و بررسی آن دو، برتری و اتقان برهان صدرایی بر برهان آنسلمی را تبیین نماید.ضرورت ایجاب کننده ی پژوهش وجود تشکیک در براهین اثبات خدا که از ریشه های جهان بینی الحادی مدرنیته است، می باشدکه بررسی آنها واثبات برتری فلسفه اسلامی، می تواند پاسخگوی مناسبی در برابر آنها باشد . این مجموعه با بهره جستن از شیوه کتابخانه ای و فیش برداری و استفاده از منابعی همچون اسفار و شواهدالربوبیه ملاصدرا، پروسلوگیون آنسلم و وجود خدا در فلسفه غرب پل ادواردز و فلسفه دین نرمن گیسلر و ... گردآوری شده است . مطالب مورد بحث و بررسی در این تحقیق بطور خلاصه به صورت زیر قابل تبیین می باشد. لزوم دفع ضرر محتمل و جلب منفعتهای احتمالی، حس کنجکاوی و پاسخ گویی به ندای درونی فطرت مبتنی بر حقیقت جوئی و لزوم شکر منعم بیان کننده ضرورت برهان آوری بر اثبات خداهستند ؛ براهین خداشناسی به دو دسته عمده و جامع قابل تقسیم می باشند : دسته اوّل براهینی هستند که وجود واجب تعالی را از طریق مخلوقات و افعالش به اثبات می رسانند و دسته دوّم ادلّه ای هستند که بر وجود واجب تعالی از طریق غیر افعال و مخلوقاتش استدلال می کنند . برهان وجودی آنسلم و برهان صدیقین ملاصدرا جزء دسته دوّم محسوب می شوند . برهان وجودی یا ذاتی در قرن یازدهم میلادی توسط سنت آنسلم مطرح شد. او برهان خویش را این چنین تقریر کرد : همه کس حتی شخص سفیه تصوّر دارد از ذاتی که از آن بزرگتر ذاتی نباشد، چنین ذاتی البته وجود هم دارد زیرا که اگر وجود نداشته باشد ،بزرگترین ذاتی که به تصوّر آید که وجود داشته باشد، از او بزرگتر است و این تناقض است پس یقینا ذاتی هست که در حقیقت بزرگترین ذات باشد و او خداست . نخستین تقریر از برهان صدیقین توسط ابن سینا ارائه گردید که پس از او ملاصدرا برهان وی را فاقد خصوصیت برهان وجودی بیان کرد و تقریری تازه از آن را بیان کرد که به این شرح می باشد : وجود اصیل است و مراتب تشکیکی دارد و بین مراتب آن رابطه علیت و معلولیت قرار دارد و بالاترین مرتبه وجود، همان مرتبه ای است که متعلق به غیر نمی باشد، پس در میان موجودات کثیر یک موجود هست که متعلق به غیر نیست و واجب الوجود است . آنچه که ملاحظه می شود این است که در هر دو برهان سعی شده تا با تکیه بر کوتاهترین مبادی و بهره جستن از قضایای بدیهی اوّلی و مقدمات عقلی، برهانی بدیهی الانتاج ارائه شود که بدان نه تنها وجود خداوند بلکه تمامی صفات او نیز قابل اثبات می باشد. هر چند که هر دو برهان وجوه مشترکی دارند ولی تفاوتهای اساسی بین آنها وجود دارد که بیان کننده برتری برهان صدیقین بر برهان وجودی آنسلم می باشد . مهمترین این تفاوتها عبارتند از : 1- ضرورت اثبات شده در برهان وجودی، ضرورت ذاتیه است یعنی مادامی که ذات موضوع در ذهن باشد حکم به ضرورت وجود او می کنیم ولی ضرورت در برهان صدیقین، ضرورت ازلیه است که حتی از فرض عدم موضوع باز وجود آن لازم می آید. 2- ضرورت در برهان وجودی به حمل اوّلی است پس به حمل شایع خدا ممکن الوجود است ولی در برهان صدیقین به حمل شایع است .3- برهان آنسلم به خاطر تکیه بر ذهن از ارزش معرفت شناسی برخوردار نمی باشد. کلید واژه : آنسلم قدیس، برهان صدیقین، برهان وجودی، خدا، شناخت شناسی،ملاصدرا موضوع تحقیق بررسی تطبیقی برهان وجودی آنسلم و برهان وجودی ملاصدرا می باشد.این تحقیق درصدد است تا با تقریر این دو برهان و بررسی آن دو، برتری و اتقان برهان صدرایی بر برهان آنسلمی را تبیین نماید.ضرورت ایجاب کننده ی پژوهش وجود تشکیک در براهین اثبات خدا که از ریشه های جهان بینی الحادی مدرنیته است، می باشدکه بررسی آنها واثبات برتری فلسفه اسلامی، می تواند پاسخگوی مناسبی در برابر آنها باشد . این مجموعه با بهره جستن از شیوه کتابخانه ای و فیش برداری و استفاده از منابعی همچون اسفار و شواهدالربوبیه ملاصدرا، پروسلوگیون آنسلم و وجود خدا در فلسفه غرب پل ادواردز و فلسفه دین نرمن گیسلر و ... گردآوری شده است . مطالب مورد بحث و بررسی در این تحقیق بطور خلاصه به صورت زیر قابل تبیین می باشد. لزوم دفع ضرر محتمل و جلب منفعتهای احتمالی، حس کنجکاوی و پاسخ گویی به ندای درونی فطرت مبتنی بر حقیقت جوئی و لزوم شکر منعم بیان کننده ضرورت برهان آوری بر اثبات خداهستند ؛ براهین خداشناسی به دو دسته عمده و جامع قابل تقسیم می باشند : دسته اوّل براهینی هستند که وجود واجب تعالی را از طریق مخلوقات و افعالش به اثبات می رسانند و دسته دوّم ادلّه ای هستند که بر وجود واجب تعالی از طریق غیر افعال و مخلوقاتش استدلال می کنند . برهان وجودی آنسلم و برهان صدیقین ملاصدرا جزء دسته دوّم محسوب می شوند . برهان وجودی یا ذاتی در قرن یازدهم میلادی توسط سنت آنسلم مطرح شد. او برهان خویش را این چنین تقریر کرد : همه کس حتی شخص سفیه تصوّر دارد از ذاتی که از آن بزرگتر ذاتی نباشد، چنین ذاتی البته وجود هم دارد زیرا که اگر وجود نداشته باشد ،بزرگترین ذاتی که به تصوّر آید که وجود داشته باشد، از او بزرگتر است و این تناقض است پس یقینا ذاتی هست که در حقیقت بزرگترین ذات باشد و او خداست . نخستین تقریر از برهان صدیقین توسط ابن سینا ارائه گردید که پس از او ملاصدرا برهان وی را فاقد خصوصیت برهان وجودی بیان کرد و تقریری تازه از آن را بیان کرد که به این شرح می باشد : وجود اصیل است و مراتب تشکیکی دارد و بین مراتب آن رابطه علیت و معلولیت قرار دارد و بالاترین مرتبه وجود، همان مرتبه ای است که متعلق به غیر نمی باشد، پس در میان موجودات کثیر یک موجود هست که متعلق به غیر نیست و واجب الوجود است . آنچه که ملاحظه می شود این است که در هر دو برهان سعی شده تا با تکیه بر کوتاهترین مبادی و بهره جستن از قضایای بدیهی اوّلی و مقدمات عقلی، برهانی بدیهی الانتاج ارائه شود که بدان نه تنها وجود خداوند بلکه تمامی صفات او نیز قابل اثبات می باشد. هر چند که هر دو برهان وجوه مشترکی دارند ولی تفاوتهای اساسی بین آنها وجود دارد که بیان کننده برتری برهان صدیقین بر برهان وجودی آنسلم می باشد . مهمترین این تفاوتها عبارتند از : 1- ضرورت اثبات شده در برهان وجودی، ضرورت ذاتیه است یعنی مادامی که ذات موضوع در ذهن باشد حکم به ضرورت وجود او می کنیم ولی ضرورت در برهان صدیقین، ضرورت ازلیه است که حتی از فرض عدم موضوع باز وجود آن لازم می آید. 2- ضرورت در برهان وجودی به حمل اوّلی است پس به حمل شایع خدا ممکن الوجود است ولی در برهان صدیقین به حمل شایع است .3- برهان آنسلم به خاطر تکیه بر ذهن از ارزش معرفت شناسی برخوردار نمی باشد. کلید واژه : آنسلم قدیس، برهان صدیقین، برهان وجودی، خدا، شناخت شناسی،ملاصدرا