جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله پژوهشی است درباره یکی از مهم ترین و بحث انگیزترین مباحث و مسایل درتاریخ عقاید و کلام اسلامی یعنی مسأله رؤیت و دیدار خداوند. در این تحقیق بیان شده است که اساس و ریشه این عقیده، همانند اکثر عقاید اسلامی به خود قرآن کریم و تفسیر برخی از آیات الهی برمی گردد. متکلمان مسلمان درباره این موضوع اقوال گوناگونی را بیان داشته اند که از میان آن ها به سه نظریه مهم و اصلی می توان اشاره کرد که عبارتند از: جواز با تشبیه 2 جواز با تنزیه 3 نفی و انکار. برخی از متکلمان، با تشبیه نمودن خداوند به مخلوقات خود، معتقد به جسم بودن خداوند گردیده اند، از این رو رؤیت حسّی او را ممکن شمرده اند. فرقه اشاعره با این که خدا را موجودی مجرد می دانسته اند، با این وجود گفته اند: مؤمنان در آخرت خدا را با همین چشم ظاهر خواهند دید. اما معتزله و شیعه به شدت با این عقیده مخالفت نموده و آن را مورد نفی و انکار قرار داده اند.

پژوهش حاضر طی دو بخش ذات و صفات ذات الهی را براساس آرای فخرالدین رازی مورد بحث و بررسی قرار دادده است و در بخش نخست مباحثی نظیر: امکان شناخت ذات الهی، وجود و ماهیت واجب تعالی، روش ها و براهین اثبات وجود خدا، و در بخش دوم مباحث عمومی صفات، کیفیت اتصاف ذات به صفات و صفات ثبوتیه ذاتیه حق تعالی مورد بررسی قرار گرفته است.

این پایان نامه با عنوان رؤیای صادقه است که در آن رؤیا و رؤیای صادقه از دیدگاه، قرآن و روایات و از دیدگاه پزشکی و مکاتب مختلف بررسی شده و مصادیقی از رؤیای صادقه بیان شده با هدف شناخت اینکه چه رؤیاهایی صادقه هستند و تعبیر دارند و چه رؤیاهایی کاذبه هستند، تنظیم شده است. در آن به انواع رؤیا از جنبه های مختلف اشاره شده است. در این نوشتار از کتاب روایی چون بحار الانوار و از کتب تفسیری چون المیزان و نمونه و از کتب پزشکی چون رؤیا از دیدگاه پزشکی و از کتابهایی که درمورد رؤیا نوشته شده مثل رؤیای صادقه از دیدگاه امام صادق و خواب، رؤیا، تعبیر و غیره استفاده شده است. نتایجی که می توان از این تحقیق گرفت این است که رؤیای صادقه وجود دارد ولی هر رؤیایی صادقه نیست و رؤیای صادقه ضرورت دارد در زندگی چون اولاً رؤیا یکی از بحثهای مهم روانشناسی است و روانشناسی خود از مهمترین بخشهای فلسفه، ثانیا رؤیا، مظهر شرایط و وضع باطن و میدانی برای بروز قدرتهای نهفته انسان است، ثالثا، رؤیا، منشأ تحولات شگرفی در مورد عقاید و معلومات انسانی، در طول قرون و اعصار بوده و می تواند برای ما آموزنده باشد. این تحقیق شامل چهار بخش است و هر بخشی از فصلهایی تشکیل شده است. بخش1- معنا و مفهوم رؤیا و ا نواع آن. بخش 2- رؤیا از دیدگاه قرآن و روایات. بخش 3- رؤیا از دیدگاه پزشکی. بخش 4- گذری بر رؤیاهای صادقه علما.

ازدیر باز انسان به دنبال کشف این حقیقت است که چرا خواب می بینیم؟ انسان در خواب چیزهایی را می بیند که مربوط ب گذشته یا آینده ی اوست. بعضی از خاطرات دور حکایت می کنند و بعضی خبری را از آینده برای او به ارمغان دارند که گاه آن خبر او را شاد و گاه غمگین می سازد، و گاه او را به فکر وا می دارد که چرا چنین خوابی را دیدم. خواب یکی از هفتاد جزء پیامبری است بعض ی از پیامبران وحی را به این طریق دریافت می کرده اند. مکان و رفت و سایر عوامل بدنی دردیدن رؤیا و متن آن مؤثرند. بعضی از عوامل از جمله قساوت قلب، دروغگویی ، قساوت و دشمنی با ائمه(ع) و پیامبر(ص) انسان را از دیدن رؤیاهای صادقانه محروم می کند و بعضی همچون تدبیر دل و تحصیل یقین و راستگویی و دوستی پیامبر(ص) و ائمه باعث دیدن رؤیاهای صادقانه می گردند. بعضی از خواب ها پریشان و یا دروغ و از ناحیه ی شیطان می باشند. خوابی را که انسان در محضر باریتعالی و در پیشگاه آسمانیان می بیند راست و آنچه را مابین زمین و آسمان می بیند کاذب و از ناحیه ی شیطان است. رؤیاهایی که برای انسان تکرار می شود حکایت از امر مهمی می باشد که باید مورد توجه شخص قرار گیرند که او را به واجبی امر و یا از منکری باز می دارد. روانشناسان با استفاده از رؤیاهایی که اشخاص می بینند مشکلات روحی آنان را برطرف می کنندو ارزش رؤیا با توجه به بیننده ی خواب و آنچه که ماده ی رؤیا است متفاوت است از جمله خواب پیامبران همیشه راست است و در اینکه آیا شخصی در خواب ائمه(ع) و پیامبر(ص) را ببیند چه مقدار می توان برای آن ها ارزش قائل شد اختلاف است. بعضی از خواب ها پیشگویی می کنند و انسان را از آینده ی او با خبر می سازند. در قرآن جمعا الفاظ مربوط به رؤیا و خواب ذکر شده که 9 مورد آن با نوم و سه مورد آن حدیث به معنی رؤیا آمده است. خود رؤیا نیز یک بار ذکر شده واژه ی حدیث در سوره ی یوسف ذکر شده. در قرآن بعضی از خواب های پیامبرانی از جمله یوسف و ابراهیم و حضرت محمد(ص) ذکر شده است و از سایرین از جمله خواب عزیز مصر و حضرت یوسف و زندانیان و ... نیز دکر شده است. در روایات تعبیر خواب ها و سؤالاتی درباره ی خواب آمده است.

پاسخ ملاصدرا و احسایی به تعیین حدود ادراک عقل نسبت به نقل مورد انتظار پژوهش حاضر است. از مبانی و اصول ملاصدرا در فهم قرآن، هماهنگی مفاهیم به دست آمده از آن، با اصول عقلی است. دیگر، تساوق قرآن و وجود؛ و همچنین، این که او تفسیر قرآن را با کشف حقایق هستی و شناخت روح انسان همراه می داند. افزون بر این، او برای وحی، جهان وجود و نفس انسانی، مراتبی هماهنگ قایل است. احسایی با استفاده از روایات، قرآن را صامت و دارای بطون متعدد می داند، که حقیقت آن نزد پیامبر و اهل بیت است، آنان که راسخان در علم؛ و کتاب ناطق خداوند هستند. پس رجوع به احادیث ائمه در فهم قرآن، مبنای اساسی احسایی است. تأویل امری ضروری در تفسیر قرآن از دیدگاه ملاصدراست، چرا که ورای معنای ظاهری، معانی باطنی پیچیده ای وجود دارد که با تفسیر ظاهری قابل دسترسی نیستند. او در عین حال حفظ ظواهر الفاظ قرآنی را اقتضای دین و دین داری می داند. نزد احسایی، معنای ظاهر همان تنزیل بوده، و معنای باطن تأویل است. او معتقد است برای دریافت علم تأویل قرآن باید به ائمه و روایات ایشان مراجعه کرد. از مبانی فهم حدیث در نگاه ملاصدرا، سازگاری آن ها با اصول عقلی؛ و همچنین، این که احادیث، مانند قرآن دارای بطونی هستند، که جهت درک معانی حقیقی موجود در آن ها نیاز به تأویل دارند. احسایی عقل را تا جایی دخیل در فهم حدیث می داند، که مغایر با کتاب و سنت نباشد. راه تشخیص صحت حدیث نزد او، مؤانست با اخبار اهل بیت و دارای شمّ اخبار آل محمد (ص) بودن است. از منظر ملاصدرا، عقل درون هندسه معرفت دینی بوده، و همراه با شهود عرفانی، ابزاری جهت ادراک و فهم غیرمعصومانه از وحی است. از دیدگاه احسایی، عقل تنها مفتاح معرفت دینی بوده، و ظاهرِ نقل برتر از عقل است. او در عمل، جهت دستیابی به معارف ائمه، طریق کشف باطنی مشوب، و ارتباط مستقیم در رؤیا با ایشان را برگزیده است. در حالی که با اصل جدایی ناپذیری برهان، عرفان و قرآن صدرایی و استفاده از انوار نبوی، امکان دستیابی به معانی ورای ظاهر الفاظ قرآن و حدیث وجود دارد؛ تفکر احسایی، دین را محدود به ظواهر الفاظ نموده، و آن را از صحنه زندگی بیرون می برد.

انسان کامل کسی است که در تمام ابعاد وجودی انسانی(قوای نفس، علمی و عملی) به سرحد کمال رسیده باشد. حال این سوال مطرح است که نقش انسان کامل در ارتباط بین خالق و مخلوق چیست؟ به عبارتی نقش انسان کامل در ثبات و تداوم آفرینش چگونه است؟ لذا این رساله به طور مفصل بدان می پردازد.

نگرشی تطبیقی بین دیدگاه شیعه و آیین کاتولیک درباره رابطه ایمان و عمل می باشد. رساله حاضر در سه بخش ترتیب یافته است. در بخش نخست رابطه ایمان و عمل از منظر شیعه بررسی شده و بدین منظور، مفهوم ایمان، افزایش و کاهش پذیری ایمان، اسلام و ایمان، ولایت و ایمان، و رابطه عمل و ایمان مورد بحث واقع شده است. در بخش دوم مفهوم ایمان کاتولیک، جایگاه شریعت در آیین کاتولیک، و آمرزیدگی از راه ایمان، مورد بررسی قرار گرفته و در بخش پایانی به مقایسه و تطبیق بین دیدگاه شیعه و آیین کاتولیک در خصوص مفهوم ایمان، عمل، و رابطه ایمان و عمل پرداخته شده است. نویسنده معتقد است که در هر دو آیین، ایمان نقش محوری در نجات را ایفا می کند و البته عمل نیز در نجات نقش دارد با این تفاوت که در نزد شیعه نقش عمل برجسته تر از آیین کاتولیک است.

هدف تحقیق آشنایی با ایمان و عمل صالح و رابطه آن دو از دیدگاه قرآن و احادیث و بکارگیری آن در زندگی روزمره انسان است روش پژوهش : ابتدا آیات و روایاتی که در زمینه ایمان و عمل صالح بودند جمع آوری شده و سپس عنوانهایی برای آن آیات انتخاب نموده و درباره آنها در تفاسیر تحقیق شده است طرح پژوهش : تحقیق شامل یک مقدمه و سه بخش است : بخش اول کلیاتی درباره ایمان ، بخش دوم کلیلاتی درباره عمل صالح و بخش سوم در مورد رابطه ایمان و عمل صالح می باشد نتیجه کلی : ایمان و عمل صالح دو رکن برای نجات بشر است . یکی در مرحله نظری و دیگری در مرحله عملی که این دو لازم و ملزوم یکدیگر و یکی بودن دیگری نمی تواند انسان را به سرمنزل مقصود برساند

جبر و اختیار از موضوعات بحث برانگیزی است که در دورانهای مختلف و با روشهای مختلف به آن پاسخ داده شده است و این دو عقیده باعث به وجود آمدن عقاید دیگری در طول تاریخ شده است. عقیده قائلین به جبر این است که انسان در تمام کارهای خویش مجبور است و هیچ نقشی در تغییر تعیین سرنوشت خود ندارد پس در نتیجه هر آنچه از مشکلات به او می رسد را باید تحمل کند چرا که خواست خداوند به آن تعلق گرفته است. قائلین به اختیار که انسان را مختار کامل می دانند معتقدند انسان تمامی امور خود را به عهده دارد و سرنوشت خویش را تعیین می کند این گروه نقش خداوند را نادیده گرفته اند و می گویند که خداوند امور انسان را به خودش واگذاشته است تا او هر آنچه را که تواند انجام دهد. شیعه هیچ یک از این عقاید را نمی پذیرد و بر اساس آیات قرآن و روایاتی که از ائمه معصوم ( ع) در اختیار دارد و با استفاده از روش عقلی معقتد به این است که انسان در زندگی نه کاملا مجبور است و نه آزادی و اختیار تام دارد بلکه امری است ما بین این دو چنان که وقتی انسان تصمیم به انجام کاری می گیرد خواست خداوند در راستای خواست او قرار گرفته و آن عمل انجام می شود. از طرفی انسان با اعمالی که انجام می دهد آینده و سرنوشت خود را تغییر می دهد. در این پژوهش این مسائل از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و با استفاده از روش های عقلی و نقلی به ابطال نظریه ی جبر و یا اختیار می پردازد و با دلایل مستحکمی عقیده ی " لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین" را اثبات می کند و همچنین ارتباط عدل الهی با جبر و اختیار و حوادثی که ناخواسته در زندگی انسان رخ می دهد را مورد بررسی قرار می دهد.

یکی از بحث های محوری که در اکثر ادیان اعم از ادیان توحیدی و ادیان غیر توحیدی از آن سخن به میان می آید جایگاه و نقش محبت در تعالیم آن ادیان می باشد . در تعالیم اسلامی بحث از محبت به خدا و محبت به مخلوقات او به وفور یافت می شود. اما انچه در اینجا مهم است و نیاز به بررسی دارد این است که منشا و یا به عبارت دیگر خاستگاه محبت از نظر اسلام چیست ؟ بدلیل عقلی و نقلی ثابت شده است که محبت ثمره معرفت است و هر که ار معرفت به ذات حق تعالی بیشتر باشد محبت او کاملتر است. اما در تعالیم مسیحی محبت از مبانی مسیحیت به شمار می رود پولیس قدیس ایمان، امید و محبت را در یک گروه جای داد و آنها را شالوده های حیات مسیحانه قلمداد کرد. سوالی که دراینجا پیش می آید این است که اولا محبت چگونه تحصیل می شود و آیا می توان انرا جزه مبانی حیات دینی به شمار آورد و اگر این کار ممکن نیست چرا مسیحیت بر این مطلوب تاکید دارد. در مورد چگونگی تحصیل محبت باید گفت که محبت یک انفعال نفسانی است که منشا آن حب ذات و هرچه که به آن گردد می باشد. جمال و سنخیت را نیز از اسباب تحصیل محبت به شمار می آوردند که این دو نیز به حب ذات بر می گردند زیرا که این دو با طبع ادمی ملایمت دارند و انسان نیز خواهان هر چیزی است که با طبع او ملایمت دارد اما امور غیرمادی و معنوی مانند امور مادی از قیبل زیبایی، احسان، خوراک و ... نیستند که به راحتی و بدون هیچ مقدمه ای و به طور غریزی بتوان مضر و مفید آن پی برد و در نتیجه به آن محبت پیدا کرد یا از آن بیزاری جست. مقدم بر این امور معرفت به آنها می باشد که تا معرفت صحیح بدست نیامد نیابد این محبت نیز بدست نخواهد آمد. اما اینکه چرا مسیحیان انرا از مبانی ایمان به شمار می آورند بدین دلیل است که اساسا اصول اساسی مسیحیت از قبیل تثلیث، فدیه، تجسد و ... عقل پذیر نیستند تا انسانها بتوانند به آنها معرفت پیدا کنند. و لذا به خاطر همین عقل ستیزی اصول مسیحیت است که آنها محبت و عمدتا محبت به حضرت عیسی را از مبانی مسیحیت به شمار می آورند که ثمره این محبت پذیرفتن کتاب مقدسی و همه تعالیم آن می باشد واگر کسی هم درباره تعالیم کتاب مقدسی استدلال بخواهد این را بر خلاف عشق به حضرت عیسی تلقی کرده و فهم آنرا به جهان دیگر موکول می کنند