جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زندگی و حیات ظاهری پیامبر اعظم(ص)، به عنوان بهترین اسوه، را می‏توان در ابعادی چند و قالب‏ها و محورهای گوناگون مورد دقت و تأمّل قرار داد. حیات سیاسی و اجتماعی، حیات اقتصادی و معیشتی، حیات عبادی و سلوک معنوی و ... . چنان‏که بسیاری از این محورها را می‏توان در قلمرو فردی و اجتماعی و از نقطه نظر سلوک شخصی و فردی و از نقطه نظر رهبری اجتماعی و مدیریتی ملاحظه کرد.بعد فرهنگی حیات رسولاکرم(ص) یکی از مهم‏ترین ابعاد زندگی فردی و اجتماعی آن حضرت(ص) است.در پژوهش پیش‏رو، چنان‏که از عنوان آن پیداست اصول زندگی و حیات فرهنگی پیامبر اکرم(ص) که زیربنا و پایه سبک زندگی آن حضرت را می‏تواند استوار سازد، مورد تأمّل و گزارش قرار گرفته است.در گزارش اصول سبک زندگی فرهنگی اسوه یگانه و خاتم سفیران الاهی تلاش شده است تا این امر از سه زاویه نگرش‏های فرهنگی؛ ارزش های فرهنگی و رفتارها مورد مطالعه، تحقیق و گزارش شود.به نظر می‏رسد در هر سه قلمرو مورد اشاره اصول و قواعدی است که بر اساس آن‏ها می‏توان به کشف و تبیین سبک زندگی رسول اکرم(ص) رهنمون شد.به‏طور مشخص در سخن از اصول اساسی سبک زندگی پیامبر(ص) و زمینه نگرش‏های فرهنگی می‏توان از صل معرفت افزایی علم، وجوب عینی علم سخن گفت. و در زمینه ارزش‏های فرهنگی نیز می‏توان از اصولی چون ارزش ذاتی علم و عالم، اصل درونی کردن ارزش‏های اسلامی و اصل ارزش مسجد به عنوان نمادهای فرهنگی و معنوی جامعه و هجرت سخن گفت. و در زمینه رفتارهای سبک زندگی فرهنگی پیامبر اکرم(ص)، بر اصولی چون ساده‏‏زیستی، نظم، اخلاص، خرافه‏ستیزی، مدارا و رفق، اخوّت ایمانی، صلابت و قاطعیت و اصل تأمین نیازهای ضروری اجتماعی استوار بوده است.روش تحقیق، تاریخی می‏باشد که با مطالعه آثاری در زمینه تاریخ عمومی و سیره نبوی و تعلیم و تربیت اسلامی از اسناد و مدارک معتبر در کتابخانه‏ها شروع شد و سپس مقوله‏های فرهنگی تفکیک شده و ضمن فیش‏برداری به طبقه‏بندی اطلاعات کسب شده به صورت اصول نگرشی، ارزشی و رفتاری پیامبر با تکیه بر روایات و مستندات تاریخی پرداخته شده است.

سیره پیامبر اسلام(ص) در تمام ابعاد زندگی، الگوی کاملی است، و آن حضرت با اتخاذ روش الهی در زمانی کوتاه، تحول عظیم اعتقادی و اخلاقی در جامعه بدوی حجاز به‌وجود آورد. از آن‌جا که فرهنگ در هر جامعه، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد، این تحقیق، شیوه رفتاری و عملکرد رسول خدا( را در فعالیت‌های فرهنگی مورد بررسی قرار داده، و چگونگی اقدامات پیامبر(ص) ، مبنی بر زدودن فرهنگ شرک و جاهلیت، و ترویج فرهنگ اسلام، و برخورد با مخالفان فرهنگی را تبیین کرده است. پیامبر بزرگ اسلام(ص) حرکت فرهنگی خود را با متزلزل ساختن مبانی و تکیه‌گاه‌های فکری نظام جاهلیت آغاز کرد. اصول حاکم بر سیره فرهنگی او، رعایت شرایط اجتماعی در ابلاغ رسالت، آغاز دعوت از خانواده و نزدیکان، و گسترش دعوت بر اساس حکمت و پند، اخلاقیات و ترویج احکام الهی بود. آن حضرت، هیچ‌گاه از حربه خشونت و تعصب برای پیشبرد اهداف خود، بهره نبرد، بلکه با حضور در میدان‌های مختلف اجتماعی، و با سلاح منطق و حکمت، موانع را از سر راه گسترش اسلام برمی‌داشت. انعطاف‌پذیری در اصول و برنامه‌های اسلامی، مقاومت در برابر فشارهای مخالفان و مشرکان، استفاده از تمام فرصت‌ها برای گسترش اسلام مانند هجرت، بیعت، اعزام مبلغ، ارسال نامه به رهبران جهان، و جهاد از دیگر تاکتیک‌های فرهنگی پیامبر اسلام(ص) بود. آن حضرت کاملاً به اصول اخلاقی و اجتماعی، در برخورد با افراد و گروه‌های مختلف پای‌بند بود. همچنین در امور مختلف با مومنان و اصحاب خود مشورت می‌کرد، و با رفتار متواضعانه در برابر آنان، و گذشت از خطاهای ایشان در برابر حقوق شخصی خود، به آنان شخصیت می‌داد و کرامت یارانش را حفظ می‌نمود. دعوت خالصانه و مزد نخواستن از کسی برای تبلیغ دین، دلسوزی و محبت نسبت به زیردستان و یاران، و نیز ایجاد فضای باز برای هیأت‌های نمایندگی و گروه‌های مختلف، از ویژگی‌های دیگر سیره فرهنگی پیامبر اسلام(ص) می‌باشد.

دین مبین اسلام که کامل ترین و جامع ترین دین آسمانی است، دین را تنها یک برنامه شخصی و فردی انسانها نمی داند، بلکه در تمامی زمینه های رفتاری و عملکردی انسان برنامه هایی دارد، که در کتب فقهی به طور مشروح مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از آن موارد، بحث از کیفیت روابط مسلمانان با غیر مسلمانان است که دامنه وسیعی را در آثار فقها به خود اختصاص داده است.در این تحقیق با بررسی در آیات قرآن کریم و سیره ی پیامبر اعظم(ص) در عرصه روابط خارجی و داخلی و اقدامات دیپلماتیک آن حضرت با غیر مسلمانان، در زمان ها و مکان های مختلف، به اصول مشخصیرسیدیم که می تواند الگو در نوع روابط مسلمانان با غیر مسلمانان قرار بگیرد. بدین جهت در این عرصه اصولی جریان دارد که با معین شدن حدود آن اصول امت اسلامی می تواند در تعامل با غیرمسلمانان، به جای موضع انفعال از موضع فعالانه برخوردار باشد. یکی از آن اصول، اصل نفی سبیل می باشد، که بر تمام اصول جاری دیگر (اصل جهاد،اصل صلح، اصل حکمیت و... ) در این عرصه حاکمیت دارد، که در صورت اجرای صحیح وکامل آن ضامن عزت و سیادت مسلمانان می باشد وکلیه روابط باید براساس آن برنامه ریزی شود. همچنین اصل دیگری که در تنظیم روابط از جایگاه رفیعی برخوردار است، اصل مصلحت می باشد که حاکم اسلامی بنا بر شرایط ومقتضیات روز براساس اهداف و مصالح وآرمانهای اسلامی واصول ثابت شریعت نوع رابطه خود را مشخص می کند. و بعداز تبیین حدود اصول جاری، به بررسی گستره روابط با غیر مسلمانان پرداختیم. امید است این تحقیق، زمینه ای مناسب برای تحقیقات وسیع بعدی باشد.

در این پایان نامه سعی شده است که گوشه‌ای از نظام تربیتی اسلام یعنی تربیت اعتقادی بر پاية سیره پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم به تصویر کشیده شود. پرسش‌هایی که به دنبال یافتن پاسخ آنها بودیم عبارتند از: سیره پیامبر و اهل بیت در تربیت اعتقادی چه بوده است؟ ایشان برای ایجاد شناخت نسبت به اعتقادات اساسی اسلام و تعمیق این شناخت در بین مخاطبان چگونه رفتار می‌کردند؟ در مقابله با شبهات اعتقادی از کدام روش ها استفاده می-کردند؟ در این تحقیق با این روش عمل شد که ابتدا نظرات رایج در باب آن موضوع را جمع آوری و بررسی و جمع بندی شد. سپس آن را به سیره پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم عرضه کردیم و در پایان به جمع آوری و استنباط حکم موضوع از سیره می‌پردازیم همراه با نقد نظرات رایج در باب موضوع. یافته‌های تحقیق به این شرح است: 1ـ سیره تربیتی معصومین صلوات الله علیهم دارای مبانی، اصول و روش‌های تربيتي است. مبانی و اصول قسمت ثابت و روش‌ها به عنوان الگوهای متغیر قابل توجه هستند. مبانی خاص بدست آمده و اصول آنها عبارتند از: مبنای هدایت از جانب خداوند و اصل طلب هدایت از خداوند، مبنای ارتباط متقابل تربیت اخلاقی و تربیت اعتقادی و اصل تزکیه، مبنای اختیار انسان در انتخاب عقیده و اصل دعوت، مبنای فطری بودن خداشناسی و اصل تذکر و مبنای مکملیت عقل و وحی و اصول تعقل و تعبد. 2ـ مطابق این مبانی و اصول، معصومین صلوات الله علیهم از روش‌های متنوعی در استدلال و اثبات عقاید و همچنین عمق بخشیدن به اعتقادات و حفظ عقاید استفاده می‌کردند. 3ـ همچنین در برخورد با شبهات اعتقادی نیز معصومین صلوات الله علیهم سیرة مشخصی داشته‌اند که شامل دفع و رفع شبهات از جامعه می‌شود.در این پایان‌نامه سعی شده است که بین مبانی و اصول تربیت اعتقادی معصومین و مبانی و اصول تربیتی علمای تعلیم و تربیت غربی مخصوصا در زمان معاصرمقایسه‌ای صورت گیرد. در این تطابق مشخص شد که نگرش الهی معصومان به تربیت اعتقادی با نگرش امانیستی علمای تعلیم و تربیت غیر اسلامی تفاوت‌های اساسی دارد است. از این رو لازم است که درپایه ریزی نظام تربیتی اسلامی به این تفاوت‌ها توجه داشت.

در این پژوهش به سیره اهل‏بیت علیهم‏السلام در زمینه ماندگارى و انتقال پیام عاشورا پرداخته مى‏شود با این سوال که سیره اهل‏بیت علیهم‏السلام در زمینه ماندگارى و انتقال پیام عاشورا چگونه بود و از چه روش‏هایى در این زمینه استفاده مى‏کردند؟ و در جواب سعى شده است که این مطلب با کمک شاخه‏اى از علوم اجتماعى یعنى دانش ارتباطات و با استفاده از مدل ارتباطى هایدر معروف به مثلث هایدر به دست بیاید. هایدر معتقد است که گونه مطلوب هنجارآورى توسط یک نوآور یا پیام‏فرست زمانى است که اضلاع سه‏گانه مثلث فرضى (یعنى پیام‏فرست، پیام و مخاطب) مثبت باشد و بدترین حالت زمانى است که منفى باشد. و ما در این پایان‏نامه فرض را بر این گرفته‏ایم که ارتباط میان پیام‏فرست و پیام، و پیام‏فرست و مخاطبان مثبت مى‏باشد یعنى اهل‏بیت علیهم‏السلام خود در درجه اول نسبت به پیام عاشورا عامل بودند و همچنین ائمه اطهار علیهم‏السلام مورد اعتماد و وثوق مخاطبان خویش بودند به عنوان اینکه افرادى عالم و از فرزندان رسول‏خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم مى‏باشند و تمرکز ما بر روى سیره اهل‏بیت صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم و روش‏هایى که آنها در زمینه انتقال پیام عاشورا به مخاطبین انجام داده‏اند مى‏باشد یعنى رابطه بین پیام و مخاطبین را مى‏خواهیم مورد بررسى قرار بدهیم. هایدر مى‏گوید: زمانى رابطه میان پیام و مخاطبان مثبت مى‏باشد که پیام مطابق با نیازهاى اساسى مخاطبان باشد لذا در این پژوهش این فرضیه مطرح شد که چون اهل‏بیت علیهم‏السلام از روش‏هایى استفاده مى‏کردند که مطابق با نیازهاى اساسى مخاطبان بوده است به همین دلیل در ماندگارى و انتقال پیام عاشورا موفق عمل کردند در نتیجه پى بردن به چگونگى انجام این کار و شناخت روش‏هایى که اهل‏بیت علیهم‏السلام براى رسیدن به این هدف بهره برده‏اند از اهمیت بسیار زیادى برخوردار مى‏شود به همین لحاظ این پژوهش در قالب پنج فصلِ: 1ـ علم ارتباطات و الگوى ارتباطى هایدر 2ـ بحثى پیرامون سیره 3ـ پیام عاشورا از منظر امام حسین علیه‏السلام 4ـ روش‏هاى انتقال پیام عاشورا در سیره اهل‏بیت علیهم‏السلام5ـ چگونگى و امکان الگوبردارى از سیره اهل‏بیت علیهم‏السلام در زمینه قیام عاشورا، مطرح گردید تا ما نیز با تأسى به سیره ایشان و الگوبردارى از آن و رسیدن به روشى نظام‏مند براى وصول به هدفِ ماندگارى و انتقال پیام عاشورا به منظور صیانت از آن و انتقال به آیندگان موفق عمل نماییم.

«رحمة للعالمین» بودن پیامبر(ص) در قرآن، به عنوان یک ویژگی شاخص برای ایشان مطرح شده است. این ویژگی نیازمند توضیح و تبیین بیشتری است که تا به حال به آن پرداخته نشده است، از این رو در این نوشتار، به منظور تبیین و توضیح این ویژگی، به تفاسیر فریقین مراجعه شده است. مفسران فریقین برای این توصیف پیامبر(ص)، سه معنای کلیدی مطرح کرده اند که عبارتند از: جهانی و جاودانه بودن، سعادت و عاقبت به خیری، و مانع عذاب الهی. از بررسی این موارد، این نتیجه حاصل می شود که مردم دنیا اعم از مؤمن و کافر، همگی مرهون رحمت پیامبر(ص) هستند و هدف پیامبر(ص) از جنگ، خون ریزی و کشتار نبوده است؛ زیرا هیچ گاه کسی را نفرین و در هیچ حال از درگاه خداوند عذاب کسی را درخواست نکرد. بنابراین پیامبر(ص) برای همه انسانها در همه زمانها و مکانها تا پایان جهان، رحمت است؛ زیرا آنچه را موجب سعادت ابدی مردم است، برای آنها آورده است.

سخن از سنت پیامبر(ص) در ساختار فکری اسلام به عنوان یکی از منابع شریعت اسلامی اهمیت به سزایی دارد،.اهمیت سنت و جایگاه آن در تشریع اسلامی، از آنجا معلوم می شود که سنت، بیانگر داده های قرآن و شارح مفاهیم و احکام آن است و انکار سنت به عنوان یکی از منابع تشریع، پیامدی جز انکار عملی بسیاری از اصول و احکام مسلّم اسلام را ندارد.در رساله حاضر، با تمسک به آثارفکری و دینی استاد قرضاوی اندیشمند مصری، کیفیت شناسایی سنت اصیل توسط امت اسلامی و نحوه ی تطبیق بینش و رفتار خویش با آن مورد بحث وبررسی قرار گرفته تا در پرتو آن به بهترین روش که همان روش صحابه و تابعین می باشد، در زمینه تعامل با سنت دست یابد؟از دیدگاه استاد امت اسلامی ما، نیازمند برنامه فراگیروکامل و نوینی است که در شرایط امروزی مبانی ساختن یک امت نمونه و تمدن جدید اسلامی را قلم بزند. وبرای رسیدن به این مهم، بایداز شروط و مقدمات لازم برای رسیدن به آن موقعیت مطلوب، بهره مند باشد و در نخستیین قدم، به تدوین و تنظیم منظومه فکری و فرهنگی امت بپردازد .و همچنین به نظر ایشان جای تردید نیست که با اتکاء به اندیشه ای پویا، ذهن مسلمان معاصر از عهده مطالبات این مرحله در تدوین منظومه فکری و فرهنگی امت برآمده و چنین خیزشی مستلزم قرائت مجدد از مصادر ثابت اسلام – کتاب و سنت نبوی – از روی خود آگاهی و فهم عمیق و دقیق و صحیح است .استاد قرضاوی با رعایت این اصول و درک ضرورت تدوین منظومه فکری و فرهنگی، در پژوهش های سنت و احادیث نبوی خویش، درصدد تدویناصول وضوابطی برای تعامل و مواجهه با سنت است . تا هر محققیبا در نظر گرفتن این اصول و ضوابط، به فهم صحیح و بهره گیری از سنت اصیل نبوی نائل گردد . وی با نگاهی درون دینی به نقد و بررسی برخی از اسلوب های رایج در پژوهش «سنت» دست می زند.همچنین با استناد به منابع متعدد و پیروی از تسامح و تساهل دینی به پاسخ گویی بعضی شبهات موجود در باب سنت اهتمام می ورزد . استاد قرضاوی بر این باور است که: « سنت وسیله مناسب برای تحقق اهداف شریعت در چارچوب مشخص زمانی و مکانی خود است و با توجه به نقش زمان و مکان و عرف و واقعیت های اجتماعی در صدور برخی از احادیث با تغییر شرایط مشکل و صورت مسئله تغییر و ناگزیر اجتهاد جدیدی را می طلبد و مسئله نو پاسخ جدیدی می یابد.»سعی و تلاش جدی او در آثارشان بر این بوده که اثری علمی وموثق عرضه نمایند، از این رو تمام آرا را به گوینده اصلی نسبت داده و هر ادعایی را با دلیل مناسب،قرین و تایید نموده و در این راستا فقط به حدیث صحیح یا حسن استناد نموده و اطمینان از ثبوت و صحت هر حدیث طبق موازین علمی و دقیق حدیث شناسی و در نظر گرفتن دلالت لغت و سیاق و اسباب ورود و بیان هر حدیث و حصول یقین از عدم تعارض حدیث با قویتر از خودش ( قرآن و احادیث صحیح) را برای فهم صحیح سنت نبوی به عنوان اصولی سرلوحه ی کار و تحقیقات خویش قرار داده، تا آنچه را که برای دیگران مقبول و روا نمی داند، خود مرتکب نگردند . مطالب را به دانشمندان امت – خصوصاً در بهترین قرون – ارجاع داده تا از نور معرفت آنها اقتباس کرده واز نهج و روش آنها بهره وافر برده است .در این رساله، مباحث دامنه داری درزمینه معنا و مفهوم و تعاریف سنت نبوی ازدیدگاه استاد قرضاوی و اندیشمندان قدیم و جدید وهمچنین تبیین ویژگی ها وضوابط فهم صحیح وآسیب شناسی فهم آن،به استناد مکتوبات استاد همراه با برخی از نمونه های پژوهشی احادیث نبوی از ایشان آورده شده که تعامل روشمند خاص ایشان را با سنت نبوی در معرض دیدگان اهل قلم و فکر به نمایش می گذارد .

تحقیق و نگاشتۀ پیش روی شما همانطور که عنوان آن مشّخص می‌باشد مربوط می‌شود به بررسی و تفحص آیاتی از قران شریف که مرتبط با جنگ خندق (غزوۀ احزاب) می‌باشد و در آن سعی شده است حتّی الامکان جنگ خندق از نگاه قرآن مورد کنکاش قرار گیرد؛ و قسمت اصلی دیگر آن نیز به آن دسته از روایات و احادیثی می‌پردازد که از معصوم(علیه السلام) در مورد این غزوه صادر شده است.اهمیّت موضوع را می‌شود به راحتی درک کرد اگر به این مهم توجه شود که خداوند متعال 30 آیه اختصاصاّ در حواشی این غزوۀ مهم و تاریخی که نقطۀ عطف پیروزی‌های لشگر اسلام بر کفر نیز به شمار می‌آید نازل کرده است و کاربرد این موضوع نیز در ابعاد مختلف زندگی روزمرّه و اجتماعی و در نحوۀ تفکرّ و تصمیم گیریهایی مختلف از جمله ابعاد سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و نظامی و... می‌باشد.هدف از اجرای این موضوع همانطور که در مقدّمه نیز آمده است، بررسی جزء به جزء آیات قرآن کریم که در ارتباط با جهاد فی سبیل الله نازل شده می‌باشد، باشد که در دیگر ابعاد نیز به صورت دقیقتر آیات قرآن مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.روش انجام کار نیز به صورت تحقیق کتابخانه ای می‌باشد و نتایج به دست آمده نیز که بعد از بررسی پژوهش مشخّص می‌شود عبارتند از: روش شدن ذهن خواننده از فضای کلّی مدینه بعد از هجرت رسول الله و وضعیت دشوار مسلمانان در آن برهه از زمان و پرداخته شدن به کلّ آیات و احادثی که پیرامون و حول این غزوه حتّی الامکان قابل دستیابی بوده‌اند.

چکیدهیکی از فرازهای مهم جریان حدیث پس از درگذشت پیامبر (ص)، ماجرای پیشگیری از گفت و شنود حدیث نبوی از سوی خلفایی است که پس از آن حضرت به قدرت رسیدند. از آنجا که چنین واکنشی رویاروی آثار بجا مانده از ممتازترین چهره دین اسلام، طبعا پرسش برانگیز و توجیه نشدنی می نماید، اهل سنت از دیرباز تلاش کرده اند با بیان ادله ای این کار خلفا را توجیه کنند.گر چه از سویی دیگر این ادله نقد و رد شده اند، ما در این پایان نامه می خواهیم هم در مقام نقد نوین آن ادله برآییم و هم دلیل هایی که عمده ترند و کمتر مورد توجه قرار گرفته اند را یادآوری کنیم و ضمن بازخوانی بخشی از تاریخ حدیث و پرتو افکنی به گوشه هایی از آن نشان دهیم که ادله مطرح شده معطوف به ذهنیت های اعتقادی بوده است تا نگاه به واقعیت های سیاسی و اجتماعی صدر اسلام.بررسی عوامل منع تدوین حدیث و بازخوانی جایگاه ویژه اهل بیت (ع) و کیفیت تعامل خلفا با آنان و نشان دادن لزوم ایجاد زاویه ای جدید در تحلیل مباحث تاریخی مسلماناناز اهداف این تحقیق است.اهمیت این تحقیق جدا از آن که به بررسی نوین از این بحث و مشاجره طولانی می پردازد، می تواند گامی برای هر چه عقلانی تر کردن نقد و بررسی ماجراهای پر فراز و نشیب تاریخ صدر اسلامو نزدیک تر شدن شیعه و سنی در محورهای اختلاف برانگیز آن دو باشد. بنابر این، این تحقیق که با رویکردی تحلیلی – توصیفی و به روش کتابخانه ای، صورت گرفته است می تواند علاوه بر سودمندی برای پژوهشگران دانش حدیث، گامی در جهت تقریب و همدلی مذاهب و روشی یگانه برای دنبال کردن هر چه طبیعی تر و عاری از تعصب محورهای بحث برانگیز باشد.بر اساس ره یافت این پژوهش علت اصلی منع تدوین حدیث را در مباحث اعتقادی خلفا و تاثیر پذیری آنان از علمای یهود جستجو کرد. اگر چه در این باره نمی توان عوامل سیاسی را نادیده گرفت، اما ریشه اصلی آن را باید در همان مباحث جستجو کرد.کلمات کلیدی:حدیث، منع تدوین حدیث، خلفای سه گانه، تاریخ حدیث، حدیث نبوی

محمّد رسول الله(ص)، تحوّلاتی اساسی در جامعة عربستان پدید آورد که منجر به شکل گیری فرهنگ و تمدّن اسلامی گردید. الگوی تمدّنی رسول الله(ص) در گذار از جامعة جاهلی به جامعه ای اسلامی، نمونه ای درخشان در تاریخ بشری است. مهم ترین عناصر در این الگو عبارتند از: الف) تحوّل درونی انسان که مبتنی بر دو رکن اندیشه و اراده است. تغییر ساختارهای اجتماعی و سیاسی در اندیشة اسلامی، تابعی از تغییر در شالودة روانی انسان است که اساس همة تحوّلات بشری محسوب می شود. ب) گزینش غایت اصلی: تغییر درونی انسان سازوکاری دارد که از طریق گزینش غایت ها صورت می گیرد. غایت ها و اهداف، نیروی محرّکة تاریخ است. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی به بیان الگوی تمدّنی اسلام با استفاده از آیات قرآن کریم می پردازد. در این الگو، خدا مهم ترین غایت انسان است که برتر و مطلق است. به همین دلیل، اهداف و آرمان های انسان نیز برتر و بی نهایت بوده، او همواره مسئولیّت پذیر، متحوّل و در حرکتی مستمر خواهد بود. علاوه بر این، رویکرد جامع به توسعه، توانمندی فراگیر و اصل تسامح و تساهل، عناصر تکمیل کنندة الگوی تمدّنی اسلام اَند. در پرتو این اصول، می توان به شاخص های عمدة تمدّن اسلامی در سیرة نبوی، مانند جایگاه انسان در توسعه، تشکیل دولت و تغییر روابط اقتصادی دست یافت.