جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده:سبک‌شناسی، یکی از موضوعات ادبی است که در چند دهه اخیر توجه بسیاری از ادبا و سخنوران رابه خود جلب نموده است. شناخت سبک، آگاهی‌های زیادی درباره شخصیت، دانش، اندیشه، عقاید و رفتارهای زبانی یک شخص به ما می‌دهد. ازاین‌رو سبک‌شناسی به‌طورکلی برای کسانی که با کاوش گری در رفتارهای زبانی افراد سروکار دارند مهم است. ازجمله متونی که شایستگی و ارزش بررسی و تجزیه‌وتحلیل دارد متون مذهبی است که در این میان نهج البلاغه دارای موقعیت ممتاز و خاصی می‌باشد. نهج البلاغه در ادبیات عرب بعد از قرآن و احادیث پیامبر اسلام دارای زیباترین و فصیح‌ترین سخنان است. از میان خطبه‌ها و نامه‌ها، نامه ?? امیر المومنین علی علیه‌السلام که خطاب به فرزند بزرگوارش امام حسن مجتبی علیه‌السلام می باشد، به دلیل جلوه‌های تربیتی،اخلاقی، عبادی، اجتماعی و بیان سرنوشت انسان از جایگاه بسیار مهمی برخورداراست. هماهنگی موسیقی درونی نامه با موضوع آن و انتخاب اسلوب‌های نحوی و بلاغی مناسب باهدف موردنظر و تناسب بسامدهای واژگانی باهدف نگارنده، از ویژگی‌های بارز این نامه می‌باشد. در این پژوهش، با بررسی سبک‌شناختی این نامه، از سه دیدگاه زبانی، ادبی و فکری به بیان زیبایی‌ها و ارزش‌ها و سبک این نامه به روش تحلیلی-توصیفی می پردازیم.کلمات کلیدی: نهج البلاغه، نامه ??، سبک‌شناسی

به رغم غلبه شاعران اهل سنت در قرن ششم، شعر شیعی و مدح و منقبت امامان شیعه مورد توجه برخی شاعران بوده؛ و قوامی رازی با وجود گرم بودن بازار مدح و ستایش پادشاهان بخش اعظم کار خود را به ستایش پیامبر اسلام، حضرت علی (ع) و مدح و منقبت خاندان رسالت اختصاص داده است . او با رعایت توازن و حفظ زیبایی شعر، هم به ذکر معارف اسلامی پرداخته و هم در این حیطه از عناصر هنری شعر یعنی صور خیال و تصاویر شاعرانه دور نمانده است. اشعار او از نظر فکری، از لحاظ ادبی در حیطه بیان و بدیع معنوی و از لحاظ زبانی در سهسطح آوایی، لغوی و نحوی بررسی شده است.

جنگ تحمیلی و به دنبال آن مقاومت و پایداری ملت ایران، افق‌های تازه‌ای در حوزه‌های گوناگون ازجمله شعر و ادبیات گشود. ازجمله دستاوردهای آشکار دفاع مقدس درزمین? شعر و شاعری، اتحاد و انسجام فکری و ذهنی در میان شاعران مختلف بود. در این دوره با وجود تنوع بسیار رویدادها، شاعران فقط دربار? یک‌ چیز می‌سرودند و فقط گاهی نحو? نگاه آن‌ها به موضوع، تبدیل آن به مضمون و ارائه آن تا حدی متفاوت بود. در این رساله که به روش تحلیلی- توصیفی و در پنج فصل تنظیم‌ شده است به معرفی مهم‌ترین شاعران پایداری ده? شصت و مرور اجمالی بر سبک شعری آن‌ها پرداخته‌ایم. اساس کار ما در این پژوهش، سبک‌شناسی اشعار حسن حسینی و احمد عزیزی است؛ عزیزی به دلیل حجم قابل‌توجه آثارش و ویژگی‌ منحصربه‌فرد زبان شعرش و حسینی به دلیل محبوبیت آثارش ازجمله «گنجشک و جبرئیل» و «هم‌صدا با حلق اسماعیل» در عرصه ادبیات پایداری،در این رساله محور و موضوع تحقیق قرارگرفته است. شباهت‌ها و تفاوت‌های سبکی و زبانی آن دو و جایگاه آن‌ها در میان شاعران پایداری ده? شصت،از دیگر مباحث این رساله است. از آنجا که عزیزی و حسینی آثار فراوانی دارند و بررسی و مختصات سبکی تک‌تک آن‌ها امکان‌پذیر نبود ما در این پژوهش مهم‌ترین و پرحجم‌ترین آثار آن‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم؛ در واقع می‌توان گفت حجم اعظمی از اشعار آن‌ها در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است. «کفش‌های مکاشفه»، «ملکوت تکلم»، «طغیان ترانه»، «قوس غزل»، «ناودان الماس» و «غزالستان» از مجموعه آثار احمد عزیزی و «گنجشک و جبرئیل»، «هم صدا با حلق اسماعیل»، «در ملکوت سکوت»، «تنها طرف آفتاب را گرفت»، «بال‌های بایگانی» و «فستیوال خنجر» از مجموعه آثار حسینی در این پژوهش بررسی‌ شده است.به‌طورکلی مضامین فکری شعر این دهه عبارتند از؛ پایداری و دفاع، مقاومت، شهدا و مظلومیت آن‌ها، آزادگی و مردانگی، جهان‌وطنی، اسارت، مبارزه با ظلم و جور حاکم ، ورود حماسه و احساسات حماسی، معرفی چهره‌های ظلم و تشویق به مبارزه، مطرح کردن شخصیت‌های مبارز صدر اسلام، طرح اندیشه‌های شیعی، گسترش نگاه ایدئولوژیک و مذهبی، الگوسازی و طرح نگاه‌های آرمان‌گرایانه، توصیف سوگ عزیزان شهید، مدح و وصف چهره‌های نمونه اعم از ائمه اطهار و امام راحل، نگاه منتقدانه به فراموشی ارزش‌ها، درون‌مایه‌های قرآنی و عرفانی، خود اتهامی. ویژگی‌های زبانی شعر ده? شصت عبارت‌اند از: نفوذ واژه و عناصر زبان امروزی، نگاه‌های تازه، اصطلاحات عامیانه، استفاده از اوزان مناسب، گزینش قافیه و ردیف‌های مناسب، باستان‌گرایی،استفاده از واژگان و موتیف‌های خاص، داشتن نحو امروزی. ویژگی‌های سبک ادبی شعر این دوره نیز عبارت‌اند از:توسعه‌ی تخیل و تداعی ذهنی، نمادگرایی، نگاه‌های تازه، توجه به فرم درونی، تأثیرپذیری از سبک هندی، استفاده از اسلوب معادله، توجه ویژه به آرایه حس‌آمیزی، مضمون‌سازی و فراوانی تشبیه و استعاره.بارزترین ویژگی زبانی سبک شعری عزیزی و حسینی ترکیب‌سازی‌های بی‌بدیل آن‌هاست. گستر? دایره واژگانی شعر عزیزی نیز در بررسی سبک آن‌ها قابل ‌توجه است به‌گونه‌ای که از اصطلاحات علم نجوم و اقتصاد گرفته تا نام شهرها و کشورها، کوچه و محله‌ها و خیابان‌ها، نام شاعران و نویسندگان، پیامبران الهی همه و همه به شعر عزیزی راه‌یافته است و در نهایت پیشی گرفتن زبان بر مضمون در شعر عزیزی و برتری مضمون بر زبان در شعر حسینی از دیگر ویژگی‌های سبک آنها به شمار می‌رود. در این رساله در مجموعه دوازده اثر این دو شاعر(شش اثر از حسن حسینی) و (شش اثر از احمد عزیزی) به طور دقیق بررسی شده است و مشخصات سبکی شعر آنها و میزان استفاده از آرایه‌های معانی بیان بدیع و مضمون و محتوای شعر آنها به دقت بررسی شده است.