جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار حاضر به بررسی شرایط شکل‌گیری "انجمن حجتیه" از تشکل‌های ضد بهائیت که مقارن با کودتای 28 مرداد 1332 توسط "شیخ محمود حلبی" تاسیس شد ابعاد فکری و اعتقادی این انجمن، عملکرد انجمن از بدو پیدایش، بعد تشکیلاتی، روابط انجمن با رژیم پهلوی، موضع‌گیری انجمن نسبت به نهضت امام خمینی (ره) و تحرکات اخیر انجمن حجتیه اختصاص یافته است. به تصریح کتاب: "از دید انجمن، اعتقاد به حضرت حجت خلاصه شده است در محبت و ولایت امام عصر و به تبع آن صرفا بعد عبادی و نماز خواندن برای حضرت که نطق‌های آقای حلبی گواه آن است به دیگر جنبه‌ها و فرازهای اعتقاد به ولی عصر (عج) اگر التفاتی بیابند با دیدی سطحی و فرعی می‌نگرند و به هیچ وجه به وجوه دیگر موضوع مهدویت نمی‌پردازند. خلاصه‌ی تفکر انجمن این است که انقلاب امام قایم به دو چیز بستگی دارد: 1- زمینه‌های منفی موجود در جامعه مثل تبهکاری‌ها و ستمگری‌ها. 2- ایمان و اعتقاد مردم به اسلام که باید این دو عامل را تقویت کرد و ضمن ترویج زمینه‌های منفی، اسلام را به توده‌ها شناساند و دست به یک رشته اصلاحات اعتقادی زد. بنابراین رسالت انسان منتظر در دوران غیبت عبارت است از تلاش برای سازندگی خود و دیگران و اصلاح محیط و به راه آوردن گم‌گشتگان و منحرفان از اسلام". از جمله اقدامات اخیر این انجمن، می‌توان این نمونه‌ها را برشمرد: ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی، ظهور گروه‌های مشابه نظیر گروهک مهدویت و نفوذ در تشکیلات نظام.

با پیروزی انقلاب اسلامی انجمن حجتیه كه در حیرت پیروزی انقلاب اسلامی بود تضعیف شد زیرا آنها اعتقادی به پیروزی انقلاب اسلامی نداشتند، لذا پنج شش ماه در حالت تردید بودند. انجمنی‌ها كه تا واپسین روزهای پیروزی انقلاب می‌گفتند امام سیزدهم در پاریس نشسته و مردم را جلوی گلوله می‌فرستد در نیمه شعبان سال اول انقلاب عكس همه مراجع را زد و بعد از چندماهی به تأییدات خود از رهبر انقلاب اشاراتی داشت و خود آقای حلبی از مضامینی چون عظیم‌الشأن و رهبر كبیر برای امام خمینی(س) استفاده كرد. انجمن پس از تعطیلی بیکار ننشست و به مواردی چون چاپ مطالب ضد سنی و تفرقه افکنی از جمله چاپ کتاب بدون مجوز«حقیقت وحدت در دین» نوشته فردی به نام یعسوب‌الدین رستگاری جویباری و انتشارش در شهر قم، نوشتن شعارهایی مبنی بر حقانیت امیرالمؤمنین(ع) و اهانت به خلفای سه‌گانه و نكوهش عملكردشان و همچنین ترویج خرافاتو ورود به مسائلی که در اصالت دین وجود ندارد.

معرفی کتاب در تاریخ نویسی عصر ما قضاوت ها، تحلیل ها و مطالب مختلفی به صورت پراکنده درباره گروه «انجمن حجتیه» به ثبت رسیده است. اما یکی از مباحثی که در آن کوتاهی شده، عدم تفکیک صحیح میان «تشکیلات انجمن حجتیه» با «تفکرات شبه حجتیه ای» بوده است. در اینکه تشکیلات انجمن حجتیه تعطیل نشده و همچنان در قالب های گوناگون به فعالیت خود ادامه می دهد، شکی نیست. اما این بدان معنا نیست که اگر هر فرد، گروه، موسسه یا سازمانی، عقاید، مواضع و عملکردی شبیه به این گروه داشت، بتوان به راحتی آن را انجمنی دانست. شاید برخی از افراد وجود داشته باشند که شناختی از گروه انجمن حجتیه نداشته و یا حتی در بعضی موارد مواضعی انقلابی داشته باشند، اما ناخودآگاه برخی از تفکراتشان کم یا زیاد، شبیه به افکار انجمنی ها شده باشد. لذا هیچ گاه نمی توان ادعای عضویت در انجمن را درباره آنها مطرح نمود. کتاب حاضر نگاهی دارد به تاریخچه و تفکرات جریانات شبه حجتیه ای. * این کتاب از چهار فصل اصلی تشکیل یافته، که فهرست عناوین آنها بدین قرار است: - بررسی تفصیلی ارتباط مدرسه علوی و انجمن حجتیه - سید حسن ابطحی، هم خط سیاسی انجمن - جریان شیرازی، مختصات فکری و رفتاری - مقدمه صحیفه سجادیه، منبعی استنادی برای شبه حجتیه

تشکیل فرقه بهائیت و نفوذ و گسترش آن در جامعه ایران حساسیت وتقابل روحانیت شیعه را به دنبال داشت. در تقابل با این فرقه، شیخ محمود حلبی تشکیلاتی را تأسیس کرد و نام انجمن حجتیه را بر آن نهاد. برداشت انجمن از اصل تقیه، ‌اهمیت بیش از اندازه به مبارزه با بهائیت و غفلت از علل گسترش این فرقه و همچنین برداشتی که انجمن از مقوله مهدویت، انتظار و تشکیل حکومت اسلامی قبل از ظهور داشت مجالی به آن نداد تا با نهضت امام و انقلاب همراهی نماید. در مقاله پیش رو سعی شده است با بررسی بسترها و زمینه های تشکیل انجمن حجتیه و مبانی فکری آن رویکرد این انجمن نسبت به مبارزه، انقلاب و امام روشن شود.

کتاب حاضر در چند مقاله به بررسی تاریخچه انجمن حجتیه و گوشه ای از مبانی اعتقادی شان می پردازد. مقاله اول: تاریخچه انجمن حجتیه از زمینه های تأسیس تا پیروزی انقلاب مقاله دوم: آیا واقعا انجمن، تحریم چراغانی نیمه شعبان را شکست؟ مقاله سوم: مواضع امام و آیت الله خامنه ای پس از انقلاب درباره انجمن مقاله چهارم: آشنایی با شهدای انجمن حجتیه مقاله پنجم: نقل و نقدی بر مواضع اعتقادی انجمن مقاله ششم: افراط کاری انجمن در مخالفت با فلسفه و عرفان

در این کتاب تلاش شده ضمن بازشناسی و فهم اندیشه و عملکرد جدید انجمن حجتیه در زمینه ها و دوره های گوناگون ، انحراف آن را در برداشت و عمل به آموزه های اصل شیعه بازگو نماید . در فصل اول کتاب مبانی اندیشه ای و اصل جریان فکری فرهنگی انجمن حجتیه متشکل از: الف .مبانی فکری ب .اصول انجمن و در بخش دوم نقش جریان انجمن در تحولات سیاسی اجتماعی ایران از پهلوی دوم تا انقلاب اسلامی و تا سالهای اخیر می باشد در آخر جمع بندی و اسناد و مدارک و فصل آخرکتاب پیشنهادها آورده شده است . ابتدا مبانی اندیشه ای و اصول جریان فکری و فرهنگی انجمن حجتیه تحلیل و تبیین شده است. سپس نقش جریان انجمن حجتیه در تحولات سیاسی - اجتماعی ایران از پهلوی دوم تا انقلاب اسلامی و از انقلاب اسلامی تا کنون واکاوی شده است. در نهایت نیز اسناد و مدارکی از این انجمن آورده شده است.

در این جستار، به شرایط سیاسی- اجتماعی ایران معاصر با توجه به دو گفتمان مطرح از دیدگاه مشترک دینی‌شان پرداخته شده است. در دوره‌ حکومت پهلوی، دو گفتمان بروز یافتند: «گفتمان انقلاب» که دارای قدرت مردمی و دارای خاستگاه اجتماعی قوی بود و نیز «انجمن حجتیه» که طرفدارانی از قشرهای مختلف داشت. هریک از این دو گفتمان خوانش خاصی نسبت به مهدویت و انتظار داشته و بر اساس این خوانش‌ها دارای گفتمانی متفاوت بوده‌ و خروجی های متفاوتی نیز داشته‌اند. این پژوهش، بر اساس «نظریه لاکلا و موفه»، با روش گفتمان در قالب توصیفی- تحلیلی به بررسی نقاط مرکزی (دال برتر)، مفصل‌بندی‌ها، عناصر و وقته‌ها و حوزه‌های گفتمان‌گونگی گفتمان‌های پهلوی برگرفته از غرب، انجمن حجتیه و امام خمینی و تحولات سیاسی- اجتماعی پرداخته و از منابع کتابخانه‌ای، مصاحبه‌ها و فیلم‌های موجود برای گردآوری مطالب استفاده شده است. بنابر یافته‌ها، گفتمان غرب گرایانه پهلوی در ظرف نظریه لاکلا و موفه نتوانست دال‌های معنایی خود را بازسازی کند و توسط دال‌های انقلابی امام خمینی به انسداد رسید؛ ولی گفتمان انجمن حجتیه توانست در بحبوبه‌ تغییر گفتمان‌ها در هر دو نظام پهلوی و امام خمینی خود را بازسازی کند و باقی بماند.