جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حجةالوداع... خطب و إرشاد نوشته آیت‌الله جعفر سبحانی، رساله‌ای مختصر درباره خطبه‌ها و جملات پیامبر اکرم(ص) در زمینه اصول اعتقادی، فقهی و حقایق تاریخی مشترک بین فریقین در حجةالوداع است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد تألیف شده است. نویسنده در مقدمه، به توضیح چگونگی سفر پایانی پیامبر به حج (حجةالوداع) با استفاده از منابع روایی است. نویسنده مطالبی چند در مقدمه ارائه می‌دهد که شامل تذکر اکید به اصحاب برای مطلع ساختن مسلمانان تمام سرزمین‌ها برای شرکت در این حج، آماده‌سازی تجهیزات و وسایل سفر، برخی از بیانات ایشان راجع به اهمیت این حج و... می‌باشد. بخش اول مؤلف بیان می‌دارد که در تعداد خطبه‌های پیامبر اکرم(ص) در حجةالوداع بین مورخین اختلاف وجود دارد، حلبی تعداد آنها را پنج خطبه و مقریزی سه خطبه دانسته است. اولین خطبه پیامبر اکرم(ص) مربوط به روز هفتم و هشتم ذی‌حجه است که در مکه ایراد نمودند. پیامبر در این خطبه، مسلمین را دستور به مناسک حج دادند و در مورد کیفیت انجام آن سخنانی را بیان فرمودند. بخش دوم بخش دوم مربوط به روز عرفه است. در قسمتی از این خطبه چنین آمده که پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند دستت را در دست من قرار بده، سپس دست علی(ع) را گرفت و فرمود:‌ ای علی! من و تو از یک شجره هستیم، من اصل و تو فرع آن هستی و حسن و حسین شاخه‌های آن هستند هر کس که تمسک جوید به شاخه‌ای از شاخه‌های آن، خداوند متعال به رحمت خویش او را وارد بهشت می‌کند. بخش سوم پیامبر اکرم(ص) در این روز خطبه مهمی را بیان فرمودند که در مصادر روایی گوناگون نقل شده است که در آن به مطالب و معانی بسیار مهمی اشاره شده است: - حمد و ثنای الهی، استغفار و استعاذه و ذکر شهادتین. - وصیت بندگان به تقوای الهی و عمل به دستورات الهی و دوری از معصیت. - حرام بودن دماء،‌ اعراض و اموال مسلمین و اداء امانت ایشان. - تحریم ربا و رها کردن آداب و رسوم جاهلیت. - تأکید بر بعضی از احکام و حدود و دیات در شریعت اسلام. - تأکید بر حقوق زنان و نهی از ظلم به ایشان. - تأکید بر اخوت اسلامی بین مسلمین. - وجوب تمسک به ثقلین (کتاب و سنت). - تأکید بر اینکه کرامت و ارزش انسان به تقوای الهی است نه چیز دیگر. بخش چهارم در این بخش خطبه‌ای کوتاه معروف به یوم النحر به سند‌های مختلف مطرح شده است. برخی از مورخین این خطبه را به خطبه منی نیز تعبیر کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) در این روز خطاب به مسلمین فرمودند: امروز روز حج اکبر است، دماء، اموال و اعراض شما بر شما حرام است مانند حرمت این سرزمین در این روز یا در روایتی دیگر آمده، پیامبر اکرم(ص) در این خطبه فرمودند:‌ ای مردم! همانا نبیی بعد از من نیست و امتی بعد از شما نیست، پس عبادت کنید پرودگارتان را، نماز‌تان را بپا دارید، در ماه رمضان روزه‌ بگیرید، حج پروردگارتان را بجا آورید، زکات اموالتان را ادا کنید و اطاعت کنید ولایتمداران خویش را، تا خداوند متعال شما را داخل در بهشت کند. بخش پنجم در این بخش خطبه حضرت در مسجد خیف بیان شده است؛ پیامبر اکرم(ص) در مسجد خیف براى مردم سخنرانى کرد و فرمود: خدا یارى کند بنده‏‌ای را که سخن مرا بشنود و فرا گیرد و به ‌کسانى که نشنیده‏‌اند برساند، چه بسا حامل علمى که خود دانا نیست و چه بسا حامل علمى که به‌ داناتر از خود رساند. سه خصلت است که دل هیچ مسلمانى به آن خیانت نکند: - خالص نمودن عمل براى خدا. - خیرخواهى پیشوایان مسلمین. - همراه بودن با جماعت مسلمین. زیرا در صورت دعوت مسلمین، افراد پشت سرشان را هم شامل مى‌‏شود؛ مسلمین همه برادرند، خونشان برابرست و پیمان پست‌ترین‌شان مقبولیت عمومی می‌یابد بخش ششم بخش ششم کتاب، به خطبه رسول خدا(ص) در کنار کعبه اختصاص یافته است؛ آن حضرت حلقه در کعبه را گرفت و به مردم رو کرد و فرمود: آیا از مقدمات قیامت به شما خبر دهم؟ نزدیکترین مردم به آن حضرت در آن روز سلمان بود، عرض کرد: آری یا رسول‌الله(ص). حضرت فرمود: از مقدمات قیامت ضایع ساختن نمازها، پیروی از شهوت‌ها و هوا و هوس‌ها، بزرگ داشتن مالداران و فروختن دین به دنیا است که در این هنگام قلب مؤمن گداخته شود همانند گداخته شدن نمک در آب از منکراتی که می‌بیند و نتواند آن‌را تغییر دهد سلمان عرض کرد یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری قسم به آن کس که جانم بدست اوست در این موقع امیران ستمگر و وزیران فاسق و عارفان ظالم، متصدی امور شوند. سلمان عرض کرد: یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری به پروردگارم قسم در این وقت منکر معروف و معروف منکر شود، شخص خائن امین و امین خائن شمرده شود، دروغگو را تصدیق کنند و راستگو را تکذیب نمایند... بخش هفتم بخش نهایی مربوط به خطبه غدیر است که پس از رسیدن مسلمانان به غدیر خم، پیامبر اکرم(ص) دستور داد همه جمع شوند و منبری بلند از بار شتران درست شود و حضرت خطبه فرمود: ایها النّاس! آگاه باشید که من نزدیک است که از شما جدا شوم. چیزى نمانده است که در کنار حوض بر من وارد شوید، پس از شما درباره دو ثقل سؤال می‌‏کنیم که با آنها پس از من چه کردید؟». آن دو ثقل «بزرگترین آن‌دو، کتاب خداى عزوجل است، وسیله‏‌اى است که یک طرف آن به دست خدا و طرف دیگر آن به دست شما است پس به آن تمسک جویید و نلغزید! و کوچکترین آن دو، عترت من است- همان که رو به قبله من ایستاد و دعوت مرا اجابت کرد- آنان را مکشید و بر ایشان ستم روا مدارید و در حقشان کوتاهى مکنید. هر که ایشان را یارى کند مرا یارى کرده است و هر که از یارى ایشان باز ایستد از یارى من باز ایستاده است دوست ایشان دوست من است و دشمن ایشان دشمن من، سپس دست على(ع) را گرفت و آن را بلند کرد و گفت: «هر که من مولاى او بودم، اکنون على مولاى او است و هر که من ولىّ او بودم، این، ولىّ او است، خدایا دوست بدار آن کس را که او را دوست بدارد و دشمن بدار آن کس را که او را دشمن بدارد». و این سخن را سه بار تکرار کرد. مؤلف در نهایت بیان می‌دارد در سند این خطبه هیچ تردیدی نیست چون این واقعه به تواتر از 120 راوی در منابع معتبر نقل شده است.

كتاب المغازي اثر محمد بن عمر بن واقدى (متوفى 207ق)، با تحقيق مارسدن جونس، كتابى است ارزشمند پيرامون جنگ‌هاى پيامبر كه به زبان عربى، نوشته شده است. عنوان و نام كتاب، آن‌چنان كه ابن نديم ذكر كرده است، «كتاب التاريخ و المغازي و المبعث» است و چنين به نظر مى‌رسد كه اين اثر، بخشى از كتاب بزرگى است كه مشتمل بر تاريخ و مغازى و مبعث بوده است. با توجه به تاريخ مرگ واقدى كه 207ق است، تقريبا اين كتاب، قديمى‌ترين كتاب در اين رشته است كه به‌طور مفصل تدوين و از دستبرد حادثه محفوظ و به دست ما رسيده است. اهميت مقام علمى و فضل واقدى چنان است كه نه‌تنها اين كتاب او، بلكه آثار ديگرش هم از همان قرن سوم هجرى مورد استفاده و استناد ديگر مؤلفان و نويسندگان قرار گرفته است و غالبا به كتاب‌هاى او اعتماد داشته‌اند و مطالب نقل‌شده از ديگران را با مطالب واقدى معيار زده‌اند و بدون ترديد هيچ كتابى در سيره و مغازى به اهميت مغازى ابن اسحاق و مغازى واقدى نيست. كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب در سه جلد، سامان يافته است. واقدى، به‌طور وضوح از يك روش علمى و فنى و درعين‌حال انتقادى پيروى كرده است. روش او تقريبا ثابت است و دگرگون نمى‌شود؛ مثلا او هنگام ذكر هريك از جنگ‌ها، نخست فهرست مفصلى از رجال را كه خبر را از ايشان نقل كرده است بيان مى‌كند، سپس نام و تاريخ دقيق هريك از جنگ‌ها و فرمانده آن و در موارد لزوم نام كسى كه در مدينه جانشين بوده است را ذكر مى‌كند. غالبا اطلاعات سودمند جغرافيايى از لحاظ منطقه جنگ عرضه مى‌دارد. "جلد سوم" شامل حوادث مربوط به غزوه الفتح تا غزوه اسامه می باشد.

سیره ابن هشام یا السیرة النبویة لابن هشام، کتابی است مشتمل بر سیره پیامبر اسلام(ص). نویسنده کتاب ابومحمد عبدالملک بن هشام، در واقع همان مغازی یا سیره‌ای که محمد ابن اسحاق مطلبی تدوین کرده بود را اصلاح و تصحیح کرده است. ابن هشام به ادعای خود مطالبی را که بی‌ارتباط با پیامبر دیده و نیز برخی اشعار و مطالب شنیع را از سیره ابن اسحاق حذف کرده و گفته شده مواردی را نیز به آن افزوده است. کتاب السیرة النبویة معروف به سیره ابن هشام؛ مشتمل بر اخبار تاریخی پیرامون سیره پیامبر (ص) است. در میان کتاب‌هایی که در زمینه سیره حضرت محمد(ص) نگاشته شده، سیره ابن هشام یکی از مهم‌ترین منابع و مراجع تاریخی مسلمانان به شمار می‌رود و از اعتبار و شهرت زیادی میان عالمان برخوردار است. برای کتاب «سیره ابن هشام» شرح‌، تلخیص و ترجمه‌هایی نوشته شده است که یکی از آنها کتاب مختصر سيرة ابن هشام می باشد.

كامل البهائي تعریب کتاب «كامل بهائی» اثر عمادالدین طبری (متوفی 675ق) است که به قلم محمد شعاع فاخر، از فارسی به عربی ترجمه شده است. در ابتدای کتاب، دو مقدمه از مترجم و محدث قمی افزوده شده است. در مقدمه مترجم، ابتدا شرح حال مختصری از نویسنده ارائه و سپس، توضیح کوتاهی پیرامون کتاب ذکر شده است. مترجم به این نکته اشاره دارد که در اصل کتاب، با اشتباهات لغوی، تاریخی و حتی کلامی فراوانی مواجه شده و پس از تحقیق و تفحص بسیار، به تصحیح آن پرداخته است ازجمله اشکالاتی که مترجم به اصل فارسی کتاب گرفته، آن است که چرا کتاب مورد تحقیق صحیح قرار نگرفته و ناشر، به نسخه‌ای که در طبع بدان اعتماد نموده، اشاره نکرده است؟ در مقدمه دوم نیز شرح حال مختصری از مؤلف ارائه و به آثار او، اشاره شده است. مطالب اصل کتاب دو مجلد در یک جلد سامان گرفته؛ اما مترجم، آن‌را در دو جلد تنظیم کرده است. ازجمله ویژگی‌های این ترجمه، علاوه بر سعی مترجم بر حفظ اصل رعایت امانت در ترجمه و به‌کارگیری عبارات مناسب و تا حدی مسجع، شیوایی و رسایی متن است، به‌گونه‌ای که تا حد امکان، از واژه‌ها و عبارات ثقیل و سنگین در آن استفاده نشده است. به‌منظور آشنایی با نوع ترجمه و مقدار توانایی مترجم، بخشی از متن فارسی به همراه ترجمه عربی آن، نقل می‌شود: «باب یازدهم؛ برپایی سقیفه: چون رسول(ص) را دفن کردند و خبر مرگ او در دیار عرب فاش شد و رؤسا و امراء و فقرا و قبائل عرب روی به تعزیت رسول نهادند و روزبه‌روز می‌آمدند و بنوهاشم به عزا مشغول شدند، صحابه چنان مصلحت دیدند که فرصت نگهدارند و گفتند که کار خلافت به زودی بباید ساخت یمکن که اگر بنوهاشم از عزا فارغ شوند این کار بر ما تمام نشود». «الباب الحادی عشر؛ فی بناء السقیفه: و لمّا انتشر خبر وفاة النبيّ(ص) في الأطراف و الأكناف من ديار العرب، أقبل الرؤساء و الأمراء و قبال العرب للعزاء بوفاة النبيّ(ص) و صاروا يتقاطرون على المدينة يعزّون بني هاشم، و كانوا مشغولين بإقامة العزاء عليه، فاغتنم الصحابة انشغالهم بالعزاء فرصة و قالوا: إذا فرغوا من العزاء فإنّ الأمر لا يتمّ لنا حتما، و ينبغي أن نسارع إلى اهتبال الفرصة لئلّا تضيع من أيدينا»

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. کتاب حاضر درباره پيامبر اعظم(ص) می باشد که مطالب مربوط به آن حضرت در دو جلد گردآورى شده است. از جمله مباحث مطرح‌شده پيرامون اين موضوع، عبارتند از: فضيلت پيامبر(ص)؛ استحباب تسميه به اسم پيامبر(ص)؛ مقام نبوت؛ اجتهاد در مقابل رسول‌الله(ص) (ج1-1)؛ كذابين و وضاعين؛ سلسله روايات موضوعه منسوب به پيامبر(ص)؛ رحلت آن حضرت. (ج1-2)؛

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: ثقل اكبر قرآن كريم: مطالعه و شرح و بسط سخنان و وصاياى پيامبر(ص) در غدير خم پيرامون ثقل اكبر، موضوع تحقيق و تتبع اين كتاب مى‌باشد. نگارنده در اين جلد، اقوالى را كه محدثان در باب رويداد غدير و حوادث پس از حجةالوداع نقل كرده‌اند، بررسى كرده و راجع به حديث معتبر و مستند ثقلين، آيه تبليغ و آيه ولايت كه توسط فرشته وحى جبرئيل بر پيامبر(ص) نازل شده، سخن گفته است. در قرآن در سوره «و العصر» و آيات 22 سوره زمر و ديگر آيه‌هاى قرآن نظير «السابقون السابقون اولئك المقربون»، آيه مودت و قربى، آيه سلام و درود بر پيامبر، يك سلسله موضوعات مرتبط با اهل‌بيت(ع)، خلافت و امامت امام على (ع) استنباط شده كه مؤلف آن‌ها را در اين جلد بررسى كرده است. نويسنده براى اثبات حقانيت امام على(ع) با استناد به آرا و اقوال مفسران و محدثان ذيل عناوين فرعى ديگرى، مطالبى ايراد كرده و در مجموع گزارش كاملى از علم و فضل حضرت على(ع) و ارجحيت و افضليت ايشان بر ديگر صحابه در امر خلافت و هدايت مسلمانان به مخاطبان عرضه داشته است.

کتاب " معرفة الإمام" تعریب کتاب امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارك رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است. مهم‌ترين مطالب "جلد ششم" عبارتند از: ميزان و محور حقّ على (علیه السلام) است، كيفيّت حج و عمره‌هاى رسولخدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، خشم رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) از شكايت‌كنندۀ از اميرالمؤمنين و گفتار آن حضرت دربارۀ تصلّب على در دين، كيفيّت تشريع حجّ تمتّع و تفاوتهاى آن با حجّ افراد و قران، بيان مبسوط جريان حجّة الوداع در تمهيد واقعۀ غدير خم، تفسير آيۀ نسىء و بيان عدم مشروعيّت تبديل ماههاى قمرى به شمسى، بحث مفصّل تفسيرى، روائى، فقهى و تاريخى دربارۀ بناء اسلام بر سال و ماه قمرى،يكى از اركان مهمّ وحدت اسلامى اتّحاد تاريخ است، قوائد سال قمرى و مضارّ سال شمسى، لازم به ذكر است كه علامه طهرانى در كتاب رسالۀ نوين دراين‌باره به طور مفصّل صحبت كرده است كه‌علاقمندان مى‌توانند به آنجا رجوع نمايند.

«امام شناسى» از مهمترین آثار علامه طهرانى بشمار مى رود که در 18 جلد تدوین شده است این کتاب مجموعه اى است از بحث هاى تفسیرى، فلسفى، روائى، تاریخى، اجتماعى درباره امامت و ولایت به طور کلى و درباره امامت و ولایت امیرالمؤمنین (ع) ائمه معصومین علیهم السلام بالخصوص که به صورت درس هاى استدلالى علمى متخذ از قرآن کریم و روایات وارده از خاصه و عامه و ابحاث حلى و نقدى پیرامون ولایت مى باشد. این مجموعه که شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارک رمضان براى برخى از دوستان ایمانى تدریس شده است.