جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در روان شناسی، اصطلاحی است که از نظریه دو روان درمانگر آمریکاییبه نام های "آلبرت الیس" و "آرون بک" گرفته شده استکه اشاره به اختلال تفکر افراد در درک واقعیات دارد. هدف اساسی روان درمانی، تغییر نوع تفکرات بیماران روانی درباره خودشان و مردم و زندگی و مشکلاتی است که قبلاً از مقابله با آن ها عاجز بوده اند و همین موجب اضطراب و اختلالات روانی شان می شده است. قرآن کریم، نیز علاوه بر اشاره به علل و موانعی که باعث اختلال در تفکر افراد و درک حقایق می شود، راهکارهای درمانی وشیوه های اصلاح آن رابیان فرموده است. پژوهش حاضر درصدد است که به روش تطبیقی، ضمن بررسی باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در نظریه "آلبرت الیس" و "آرون بک" و بازیابی آن در مفاهیم قرآن، به میزان هم پوشانی این دو حوزه، در تبیین موضوع فوق دست یابد؛ و لذا پس از ارائه کلیات، در فصل اول پس از پرداختن به مساله شناخت در لغت و اصطلاح، به بررسی شناخت در سه حوزه فلسفه، روان شناسی و قرآن سامان یافته است؛ و در فصل دوم، به بررسی باورهای غیرعقلانی که شامل ده باور غیر منطقی و نه تحریف شناختی که در روان شناسی نقل و تبیین گردیده است، پرداخته شده است؛ و در آخر این فصل(فصل دوم)، مبنای فلسفی نظریه "الیس" و "بک"،با آموزه های دین اسلام، مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده است. در فصل سوم که مهمترین بخش این پژوهش می باشد، پس ازنقد و بررسی تطبیقی یکایک باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی از منظر قرآن، به اشتراکات و مفترقات دیدگاهقرآن و روان شناسی پرداخته شده است؛ و در پایان بدین نکته راه یافته که در تطبیق باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در دو حوزه فوق، مشترکات بیش از مفترقات است و یافته های بشری، بسیار شبیه داده های وحیانی است؛ و چون علم، اساساً بیان هست ها و نیست هاست، از این رو ارتباط با معنویت در بیان ارزش ها و بایدها و نباید های آن، نقش بسیار موثری در مقابله باباورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی دارد. کلید واژه ها: قرآن، روان شناسی، باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی.

‫اين پژوهش با عنوان: بررسى مصاديق كنايه در سه سوره آغازين قرآن با رويكرد تفسيرى به انضمام پژوهشى پيرامون »كنايه در قرآن« مى‏باشد كه از 3 فصل تشكيل شده است. مقدمه كه مربوط به »كليات« تحقيق است، در آن به موضع تحقيق، پيشينه موضوع، تعريف كليد واژه‏ها و... پرداخته شده است. در فصل اوّل كه به عنوان مقدمه‏اى براى مبحث بررسى مصاديق كنايه در سوره‏هاى »حمد، بقره وآل عمران« مى‏باشد، پس از ذكر معناى لغوى واصطلاحى كنايه، تطور تاريخى اصطلاح كنايه »در لغت، ادبيات وتفسير« واسباب واغراض كنايه در قرآن مورد مداقّه قرار گرفته است. در اين فصل سعى شده تا با ذكر آراء ائمه لغت وعلماى بلاغت زبان وادبيات عرب ومفسّران متقدم ومتأخر، سير تاريخى تطور اصطلاح كنايه مورد تحقيق وپژوهش قرار گيرد. البته در اين تاريخچه، ديدگاه‏هاى دانشمندان متقدم ومعاصر ادبيات فارسى نيز مورد توجه قرار گرفته است. در فصل دوم اهمّ اقسام كنايه (با توجه به نوع »مكنى عنه« وكثرت وقلّت وسائط وسياق ارتباط بين »مكنى به« ومكنى عنه«) معرفى شده‏اند. در اين فصل برآنيم تا با ارائه مصاديقى از سوره‏هاى »حمد، بقره وآل عمران« ونيز مراجعه به احاديث واقوال واشعار شاعران عرب، به طور كامل ودقيق اقسام كنايه را معرفى نماييم. اين فصل از دو بخش تشكيل يافته است. در بخش اوّل اقسام كنايه به اعتبار نوع »مكنى عنه« شامل: كنايه از صفت، كنايه از موصوف وكنايه از نسبت معرفى شده‏اند ودر بخش دوم نيز اقسام كنايه به اعتبار وسائط وسياق، ارتباط بين »مكنى به« به »مكنى عنه« شامل: تعريض، تلويح، ايماء ورمز مورد بحث قرار گرفته است. همچنين قابل ذكر است كه در قسمت »تعريض«، تاريخچه تطور اصطلاح تعريض نيز مفصلاً ارائه شده است. در فصل سوم، پس از مطالعه واستخراج مصاديق كنايه از لابه‏لاى كتب تفاسير قرآن كريم، فرهنگنامه كنايه در سوره‏هاى »حمد، بقره وآل عمران« با رويكرد تفسيرى ارائه گرديده است. در اين فصل سعى شده به منظور كاربردى كردن استفاده از اين فرهنگنامه كليه مصاديق كنايه در سوره‏هاى مورد بحث، به تفكيك نوع كنايه (در قالبى كه در فصل سوم به معرفى آنها پرداختيم) ارائه گردد. در خاتمه تحقيق كه جمع بندى بحث را تشكيل مى‏دهد، دستاوردهاى حاصل از اين پژوهش عرضه مى‏شود كه مهمترين آنها عبارت است از: اثبات اين كه مفهوم اصطلاحى كنايه در قرآن كريم وسيع‏تر وژرف‏تر از تعريف آن نزد ائمه لغت وعلماى بلاغت است، زيرا ايشان به سبب مواد كارشان كه اغلب قصيده ومفاهيم زمينى بود ونيز شيوه برخوردشان با كلام - حتّى اگر كلام خدا بود - معتقد بودند در آراستن كلام به زيور مجاز واستعاره وكنايه، علاوه بر بيان معنى، قدرت تأثير، تحريك احساسات وصفت زيبايى نيز مورد توجه قرار مى‏گيرد. لكن در قرآن كريم استفاده از مجاز وكنايه بالاخص، از يك سو ناشى از توان متكلم واز سوى ديگر ناشى از ذات وكيفيت معنى مى‏باشد كه ين امر از نظر علماى لغت بدان توجه نشده است. اين مطلب به تفصيل در فصل پنجم اين پژوهش آمده است.

‫شيوه تاريخ‌نگاري قرآن و منابع تاريخي، داراي تفاوت‌هاي عمده‌اي است که نگارنده آنها را از جهت شکل و ساختار و محتوا، مورد مطالعه و مقايسه قرار داده است. وي برخي از حوادث را که در مدينه اتفاق افتاده است، مانند غزوات بدر، احد، خندق، عهد‌شکني بني‌قريظه و داستان افک، از نظر تاريخي با اهميت‌تر دانسته و به بررسي تطبيقي شيوه تاريخ‌نگاري قرآن و منابع تاريخي در باره آنها مي‌پردازد. از ديدگاه وي، تاريخ‌نگاري قرآن داراي ساختاري منظم و منطقي است و به هنگام بيان يک حادثه، ابتدا با يک مقدمه کوتاه وارد بحث مي‌شود و حادثه را به همراه تبيين و تحليل، به مخاطبان ارائه مي‌دهد و پيامدها و نتايج آن حادثه را ذکر مي‌کند. اين در حالي است که منابع تاريخي، بيشتر روايي هستند و حوادث را بدون تحليل و نتيجه‌گيري نهايي بازگو مي‌کنند. تفاوت ديگري که قرآن با منابع تاريخي دارد، در گزينش واژه‌هاست؛ چرا که در قرآن کريم دقت و اهتمام ويژه‌اي به انتخاب کلمات صورت گرفته است. البته از جهت تفصيل مطالب، منابع تاريخي تمامي جزئيات حوادث را نقل مي‌کنند؛ ولي قرآن، به اختصار بيان مي‌کند و بيشتر به تحليل مطالب مي‌پردازد. نويسنده در مقايسه محتوايي، مباحثي را در چهار محور بيان مي‌کند: 1.عوامل و مؤلفه‌هاي بسترساز: به اعتقاد نويسنده، قرآن برعکس منابع تاريخ‌نگاري، نگاهي ماورايي به وقايع دارد. 2.عوامل تأثيرگذار در حين وقوع: اراده الهي، لطف و ياري خداوند و امدادهاي غيبي را از جمله عوامل مورد نظر قرآن و عواملي همچون بارش باران و مشاجره قريش در غزوه خندق را عوامل مورد نظر تاريخ‌نگاران ذکر کرده است. 3.نتايج و پيامدها: از نظر قرآن، اعتلاي حق و سرنگوني باطل، آگاهي دادن و اتمام حجت، مجازات کافران، و شهادت و زندگي جاويد، و از نگاه تاريخ‌نگاري، شکست و پيروزي ظاهري، نتايج رخدادهاي دوران نبوي هستند. 4.سنجش اعتبار قرآن و منابع تاريخي: از اين نظر نيز قرآن با هيچ منبعي قابل مقايسه نيست.

‫اين نوشتار، به "مقايسه شخصيت حضرت يعقوب( در قرآن و عهدين (تورات و انجيل )" پرداخته و تجليل از شخصيت آن حضرت در قرآن کريم و تحريف شخصيت ايشان در عهدين را ترسيم کرده است. نويسنده بر اين باور است که برخي از خرافات مطرح شده در مورد شخصيت حضرت يعقوب در تورات و انجيل، به ويژه در تلمود (تورات شفاهي)؛ باعث تقويت برخي از شبهه‌ها در مورد شخصيت حضرت يعقوب و عدم عصمت وي گرديده است. وي در پنج فصل، به معرفي شخصيت يعقوب( در قرآن و عهدين پرداخته و شبهه‌هاي مربوط به شخصيت ايشان را پاسخ گفته است. فصل اول نوشتار، به معرفي يعقوب( در عهدين پرداخته و در ادامه، زندگي‌نامه يعقوب، خاندان ايشان، زنان يعقوب، نوع زندگي وي و حوادث مهم دوران زندگي او از جمله فراق يوسف را از منظر عهدين شرح داده است. فصل دوم، به معرفي يعقوب در قرآن کريم اشاره کرده و اوصاف يعقوب و تطبيق شخصيت وي بر اسرائيل، گريه فراوان يعقوب( در فراق يوسف( را از منظري قرآني ترسيم نموده است. در فصل سوم، از منظر روايات معصومين( داستان فراق يوسف( و يعقوب( وصاياي يعقوب به فرزندانش بيان گرديده و در فصل چهارم، وجوه اشتراک و اختلاف ديدگاه‌هاي قرآن و تورات در زمينه شخصيت حضرت يعقوب( ذکر شده است. در فصل پنجم، شبهه‌هايي در زمينه شخصيت حضرت يعقوب( که بيش‌تر از جانب عهدين سرچشمه گرفته و در شبکه‌هاي اينترنتي به چشم مي‌خورد؛ مطرح شده و در ادامه، تحريف حقايق تاريخي در اين زمينه و در خصوص زندگاني يعقوب عنوان گرديده است. اين شبهه‌ها و تحريف‌ها در مورد شخصيت حضرت يعقوب؛ او را از منزلت و اندازه يک انسان عادي نيز پايين‌تر ‌آورده و عدم عصمت اين پيامبر بزرگ الهي را دامن زده است.