جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از اسلوب های جذّاب آیات قرآنی پرداختن به تصاویر هنری از نظام هستی، جوامع بشری و موضوعات معنوی به صورت زنده و پویا؛ با هدف تأکید بر اندیشه دینی و معرفت بشری است. موضوع تصویر هنری در آیاتقرآنبحث جدیدی است که پژوهشگران در حوزه زیبایی شناسی قرآن با هدف بیان زیبایی های هنری در بافت آیات قرآنی به آن می پردازند. این موضوع در نزد علمای کلاسیک بیشتردر جنبه های تصاویر بلاغی و بیانی آیات قرآن مطرح بوده است. بررسی تصویر هنری درجزء سی قرآن کریم به اثبات اعجازدرون وبیرون متنی قرآن و بیان کارکردهای تصاویر هنری می پردازد.

هماهنگی لفظ و معنی در قرآن، یکی از ابعاد گسترده‌‌ی اعجاز بیانی آن است و بدین معنی است که انتخاب مناسب الفاظ و تعابیر و شیوه‌ی بیان آنها در قرآن، معنای مورد نظر را به بهترین وجه به خواننده القا می‌کند. در این رساله، موضوع مطابقت لفظ و معنی در قرآن، از طریق توجه به بافت کاربرد الفاظ مفرد و مشتقات آن-ها و مطالعه‌ی نقش برخی عوامل ساختاری مانند سبک ادبی خاص و بلاغت، نظم و انسجام، آهنگ و موسیقی آیات قرآن در دلالت الفاظ بر معانی آن، با تحلیل‌های ادبی و زبان شناختی(علم تحلیل‌گفتمان و معنی‌شناسی) بررسی شد.مساله‌ی هماهنگی لفظ و معنی از سه بعد متفاوت بررسی شد که موارد تاثیر بافت بر رابطه‌ی لفظ و معنی، نقش بلاغت در این رابطه و هم‌چنین تاثیر کاربرد اصول زبان‌شناختی انسجام و توازن بر موضوع مطابقت لفظ و معنی را شامل می‌شدند.روش استفاده شده در این پژوهش کتابخانه‌ای است. نمونه-ها از کتاب قرآن انتخاب شدند و با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده از کتب و منابع گوناگون از جمله نرم-افزار "سلسبیل" ، از دو دیدگاه ادبی و زبان‌شناختی توصیف و تحلیل شدند. در این تحلیل‌ها از نظریه‌های مختلف ساختارگرایی سوسور، نقش‌گرایی هالیدی و فرضیه‌ی گرامون در توازن آوایی بهره گرفته شد. نتایج بخش‌های مختلف پژوهش از این قرار است: انتقال معانی دقیق الفاظ در ساختار کلام قرآن تنها در بافت زبانی و در ارتباط الفاظ با یکدیگر انجام می‌گیرد. موسیقی موجود در الفاظ و آیات قرآن با معانی دلالت‌شده از آن‌ها هماهنگ است و بلاغت و زیبایی‌های ظاهری موجود در آیات قرآن علاوه بر تاثیر زیبایی‌شناختی بر مخاطب، در القای معنی مورد نظر از آیات نیز نقش دارد.

در کلام الهی که از لحاظ بلاغت بی همتاست، کاربرد هر واژه و ساختار در هر یک از آیات بر اساس حکمت و بیانگر لطائف و دقائقی است که بدون علم به ظرائف واژگان و نکات بسیار دقیق ساختارها، دستیابی به معنای والای این کلام متعالی ممکن نیست. حصر که یکی از مباحث دانش معانی در علم بلاغت استو به مفهوم اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به شیوه ای خاص می باشد، شامل اقسام و شیوهای متفاوتی است که هر یک ساختار خاص خود را داشته و کاربرد هر قسم و هر شیوه از آن در هر یک از آیات، هدف ویژه ای در بر دارد.موضوع این رساله بررسی ظرافتهای ساختاری و معنایی آیات در بردارنده حصر در جزء 29 و 30 قرآن کریم است.فصل اول این رساله به کلیات تحقیق از قبیل چکیده، بیان مسئله، اهداف، سوالات، پیشینه، فرضیه تحقیق وروش تحقیق پرداخته است.در فصل دوم مشخصات کلی حصر از جمله مفهوم لغوی و اصطلاحی و اهداف کاربرد آن بیان شده و اقسامحصر از جمله حصر حقیقی و غیر حقیقی، تحقیقی و مبالغه ای، موصوف در صفت، صفت در موصوف، افراد، قلب و تعیین و همچنین شیوه های مختلف حصر از قبیل عطف به لا، لکن و بل، نفی و استثناء، إنما، تقدیم ما حقه التأخیر، ضمیر فصل، تعریف مسند و مسندالیه و شیوه های غیر معمول حصر، به همراه نمونه آیات الهی و با استناد به تفاسیر و کتب بلاغی تبیین گردیده است و برخی نظرات جمهوربلاغیون و مفسرین از جمله اختصاص اقسام افراد، قلب و تعیین به حصر اضافی نقد گردیده است زیرا بررسی برخی آیات دربردارنده حصر حقیقی نشان می دهد که حصر حقیقی نیز در برخی موارد قابل تقسیم به اقسام افراد، قلب و تعیین می باشد. فصل سوم به بررسی آیات دربردارنده حصر در جزء 29 و 30 قرآن کریم پرداخته و ظرافتهای ساختاری و معنایی حصر در این آیات را بیان داشته است.فصل چهارم به بیان نتایج تحقیق از جمله تأثیر کاربرد حصر در تعالی مفاهیم آیات و تفاوت برداشت تفاسیر ادبی و بلاغی از این آیات و همچنین تأثیر کاربرد شیوه های متفاوت حصر در ایجاد سبک بلاغی متفاوت در جزء 29 و 30 قرآن کریم پرداخته است.

این پروژ ی تحقیقاتی در صدد بررسی تناسب آیات و سوره حزب چهارم جزء سی می باشد. پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود ، اهداف ویژه ای شامل بررسی معنا و مفهوم تناسب ، بررسی توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات ، بررسیتوقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سور و بررسی نظرات چندین مفسر دربارة تناسب آیات و سور را به عنوان اهداف جزئی خود انتخاب و دنبال نموده است . در فصل اول این تحقیق پس از ذکر مقدمه ، بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت تحقیق به بیان اهداف و پرسشهای تحقیق پرداخته شده و سپس کلمات (( آیه و سوره )) که بیشترین کاربرد را در تحقیق داشته اند هم از نظر لغوی و هم اصطلاحی بررسی شده اند . درفصل دوم این تحقیق که مرور مطالعاتی نام دارد محقق کتبی را که در رابطه با موضوع بوده و بیشترین استفاده را از آنها برده مورد نظر و بررسی قرار داده است در فصل سوم یعنی روش تحقیق با توجه به ماهیت اهداف تحقیق و امکانات موجود روش توصیفی – تحلیلی برای موضوع انتخاب شده است . فصل چهارم که مهم ترین فصل این تحقیق را در بر می گیرد شامل چهار بخش می باشد که پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل مطالب نتایج ذیل حاصل گردید : در بخش اول به کلیاتی در مبحث تناسب آیات و سور پرداخته شده از جمله تعریف لغوی تناسب ، تعریف اصطلاحی ، فایده ی این علم ، توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات و سور و نظرات مفسرین در این زمینه . در بخش دوم انواع تناسب میان آیات بیان شده یعنی در یک تقسیم بندی کلی و جامع بخش ذکر شده ، در بخش سوم انواع تناسب میان سوره ها ذکر شده و هر کجا که در اهمیت آن علو شده با استناد به تفاسیر معتبر مورد نقد و بررسی قرار گرفته ، در بخش چهارم به ذکر وجود انواع تناسب میان آیات و سوره های حزب چهارم جزء سی از دیدگاه مفسران بزرگی چون فخر رازی ، علامه طباطبایی ، شیخ آلوسی ، مرحوم طبرسی و ... پرداخته و تا حد امکان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . در فصل پنجم که آخرین فصل این تحقیق است به محدودیت های موجود در این زمینه پرداخته شده از جمله نبودن منبع کافی و مستقل در رابطه با موضوع پژوهش ، تکراری بودن مطالب و در آخر پیشنهاد شده که این موضوع در سطح وسیعتری مثلاً در یک جزء یا کل قرآن مورد بررسی قرار گیرد . کلید واژه ها : تناسب آیات ، تناسب سوره ها ، نظم آیات قرآن ، تناسب آیات در جزء سی ام حزب 4

فیض کاشانی از علمای شیعه در قرن یازدهم هجری قمری بوده است و تفسیر او روایی به شمار می آید. در این تحقیق نخست مقدمه ای مختصر درباره زندگی و آثار و معرفی مقدمه تفسیر فیض آمده؛ سپس تفسیر جزء سی از سوره نبأ تا پایان قرآن ترجمه شده و در پاورقی پاره ای توضیحات نظیر آدرس دقیق مآخذ فیض به دست داده شده است.

یکی از دلایل اعجاز قرآن کریم بیان ادیبانه و هنرمندانه معانی و مفاهیم والا در قالب علم بلاغت است. زیبایی قرآن چه از نظر مفاهیم آن و چه از نظر ظاهر و ساختار سوره ها شگفت انگیز و قابل تحسین است. بیان دل نشین آیه ها، تعبیرهای زیبا و لطیف و به کارگیری صنایع ادبی و بلاغی، به قرآن جلوه و طراوت خاصی بخشیده است. کنایه یکی از صنایع ادبی و از ظریف ترین و لطیف ترین آنهاست. بیان مبهم و پوشیده حقایق، به ظاهر آیه ها صورت پیچیده و معماگونه ای میدهد که مخاطب به مدد قوه ذوق و لطافت طبع خویش، به درک و کشف نکات نهفته در باطن آنها پی میبرد و پرده از صورت ظاهری کلام برمیدارد.

‫نويسنده در اين تحقيق ابتدا تعريفى لغوى و اصطلاحى از واژه تناسب به دست داده و سپس جهت دستيابى به جلوههايى از زيبايىهاى نظم و ارتباط بين آيات سورههاى اعلى تا ناس، مباحث ذيل را آورده است: ارتباط سوگندهاى سوره با يكديگر، تناسب آغاز و انجام هر سوره، تناسب وجه تسميه سوره، محتوا و اهداف آن، هماهنگى و ارتباط هر سوره با سوره مجاور.