جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دین علاوه بر نمودهای بیرونی، یکبعد ذهنی نیز دارد که موضوع مطالعه پدیدارشناسان و تفسیرگرایان استو آن معرفتدینی است . بر حسبنظریاتجامعه‌شناسان پدیدارشناسو تفسیرگرا از قبیل ماکسشلر، ماکسوبر، پیتر برگو توماسلوکمان. معرفتبطور کلی در ارتباطی دیالکتیکی با نهادهای اجتماعی قرار دارد و تغییر و تحولاتآنها بر هم تاثیر میگذارند. معرفتدینی نیز استثنائی براین رابطه نیست . برخلافنظر پوزیتویستها فرآیند نوسازی در غربمنجر به حذفدین نشد بلکه به تغییر معرفتدینی انجامید یعنی معرفتدینی "سنتی" از شکل غیر عقلانی، مابعدالطبیعی و مناسکی به شکل مدرن عقلانی، طبیعی، انسانی و اخلاقی تغییر یافت . جریان نوسازی از غرببه کشورهای دیگر و از جمله ایران وارد شد مهمترین عوامل نوسازی در جهان سوم شهرنشینی و تحصیلاتجدید هستند و این پژوهشبا توجه به این عوامل تغییر احتمالی معرفتدینی مردم را در ایران میکند. روششناسی : پدیدارشناسان و تفسیرگرایان در صدد کشفو فهم معانی ذهنی افراد هستند و بهمین خاطر از تحقیقاتکیفی استفاده میکنند. یکی از تکنیکهای جمع‌آوری داده‌ها در این نوع تحقیقات ، مصاحبه است . در این پژوهشبا استفاده از مصاحبه پدیدارشناسانه داده‌ها جمع‌آوری شده و سپسبا روشکدگذاری محوری و بر محورهای موجود در پرسشهای تحقیق، داده‌ها کدگذاری شده و سپسدر نهایتبا شیوه نمونه‌های آرمانی به تحلیل داده‌ها پرداخته‌ایم. جامعه مورد نظر، مردان 40 تا 60 سال شهرستان شیراز (سال 1377) استکه برحسبعامل تحصیلاتجدید، دو گروه 45 نفری انتخابشده و با آنان مصاحبه کرده‌ایم. یکگروه با تحصیلاتپائین و تحتعنوان سنتی و گروه دیگر با تحصیلاتبالا وتحتعنوان مدرن مشخصشده‌اند. نتایج : گروه سنتی نشان دهنده معرفتی غیر عقلانی، مابعدالطبیعی و نیمه مناسکی نیمه اخلاقی در دین است . گروه درون سه نوع نمونه آرمانی از معرفتدینی را نشان داده است . یکگروه همان معرفتسنتی دین را درگنار و مجزا از معرفتنوین علمی گذاشته است . گروه دیگر با پذیرشمعرفتعلمی نوین ، معرفتدینی سنتی را کنار گذاشته و معرفتعلمی را جایگزین آن کرده استو گروه سوم که در نمونه ما بیشترین فراوانی را نیز داشته استتحتتاثیر معرفتعلمی نوین، معرفتدینی خویشرا متحول ساخته و شکل جدیدی از معرفتدینی را به گونه عقلانی، طبیعی، انسانی و اخلاقی نشان داده است .

هدف از انجاماین تحقیق تبیینی از اصول و شیوه های تربیت اجتماعی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی بوده است که بدین منظور با مطالعه اسناد و منابع مختلف تعلیم و تربیت اسلامی، شامل قرآن، احادیث و روایات مختلف و همچنین آثار علمی دانشمندان تعلیم و تربیت اسلامی، پایان نامه ها و مقالات علمی ، و تقسیم بندی آنها به منابع دست اول و دست دوم، اصول و شیوه های تربیت اسلامی ، را استخراج و با عنایت به روش تحلیلی - اسنادی درباره ی مولفه های فوق به بحث پرداخته و سرانجام به منظور اصلاح جامعه و بخصوص نظام آموزش و پرورش و بهره گیری از آموزه های معصومین، استنتاجات و راهبرد های لازم استخراج شده است. همان گونه که ملاحظه خواهید نمود. در فصل اول کلیات و تعاریف موجود از مفهوم تربیت اجتماعی ارائه شد. در فصل دوم ضمن نگاهی به پیشینه نظری و عملی موضوع به طور تفصیلی به مبانی عقلی و نقلی موجود پرداخته شد. در فصل سوم ابعاد تربیت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت و در فصل چهارم تربیت اجتماعی در دیدگاه اسلام در چندینسرفصل تشریح شد.و بالاخره در فصل پنجم به جمع بندی مطالب و نتیجه گیری پرداختیم و اصول و روش های تربیتی اسلام و اهمیت تربیت و ضرورت آن بیان گردیده است . در این مقاله بر اساس سوالات درجشده ، تبیین می‏کند که دین اسلام، اولاً برای تربیت اجتماعی مواد خام لازم را دارد؛ ثانیاً در صورت تحقق به کارگیری این فرامین، جامعه‏ی اسلامی به صورت سازنده تربیت خواهد شد و به توسعه و پیشرفت خواهد رسید.

آنچه مسلم است در حقوق اسلام بارها از نهاد عفو اعم از عمومی و خصوصی استفاده شده و توصیه و سیره و سنت پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین (ع) نیز موید همین معناست. به همین منظور پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بازگشت مجدد جامعه به احکام دینی، قانونگذار جزایی با توجه به منابع شرعی و پیروی از آرا و نظریات مشهور حقوقدانان اسلامی اقدام به وضع و تدوین احکام کیفری و از جمله تاسیس عفو و به طور مشخص عفو خاص نموده است که در این نوشتار به تفصیل به آن پرداخته شده است.

از گذشته های دور ودرگذر تاریخ کهن ایران شاهد حضور دین درجامعه ایران بودیم. همانند سایر جوامع هیچ دوره ای نبود که ایران از وجود دین ونقش آن برخوردار نباشد. همواره دین به منزله یکی از مقوله های قدرتمند و با نفوذ اجتماعی درجامعه ایرانی حضور داشته که از کارکردهای متفاوتی اعم از اثرگذاری یا اثرپذیری برخوردار بوده است. حضور دین به گونه ای بود که از جامعه ایرانی به عنوان یک جامعه ای دینی یاد می گردد که دین درآن نقش کلیدی داشته و از خصیصه های این جامعه دین محوری می باشد. درکنار حضور دین، در تاریخ این سرزمین همواره تغییر وتحولات زیادی رخ داده است وجنبش های سیاسی- اجتماعی متعددی با علل وزمینه های متفاوت در شکل گیری، به وقوع پیوستند.بررسی چگونگی نقش دین درجنبش های اجتماعی ایران از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی ایران هدف تدوین این پایان نامه بود. در این راستا سوالات مختلفی مطرح شد اینکه نقش دین درجنبش های اجتماعی ایران از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی چه بوده است؟دین چگونه نقش محرک و پیش برنده در جنبش های اجتماعی ایران در این دورهداشته است؟ و اماکن وکارگزاران دینی از چه نقشی درجنبش های اجتماعی این دوره زمانی برخوردار بودند؟ با توجه به هدف ومسئله ایجاد شده و به جهت اینکه مطالعه برپایه یک اصول علمی قابل قبول بنا نهاده شود چارچوب نظری از تلفیق رویکرد ساختی – کارکردی (نظریات پارسونز، اسملسر، دورکیم، گیدنز) و دیدگاه بسیج منابع چارلز تیلی تهیه شد که براساس آن مدل نظری وفرضیه های تحقیق بدست آمدند. به شیوه تحقیقات کیفی و با مطالعات اسنادی وکتابخانه ای داده هایی در رابطه با جنبش تنباکو، جنبش مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت وقیام پانزده خرداد جمع آوری شدند و با روش تاریخی، موردتحلیل و بررسی قرارگرفتند. از بحث وتحلیل و بررسی یافته ها و نتایجی که به دست آمده فرضیات این مطالعه مورد تایید قرار گرفتند. مشخص گردید که بین دین وجنبش های اجتماعی ایران دراین دوره زمانی رابطه مستقیم وجود دارد. روحانیت به عنوان کارگزاران دینی با بهره گیری از اماکن مذهبی وضمن استفاده از ایدئولوژی دینی و منابع مادی، معنوی وسمبلیک موجود توانستند با آگاهی بخشی به توده نسبت به شرایط اجتماعی روز، آنها را در یک اجتماع واحد منسجم نمایند. این روشنگری و انسجام بخشی توده و برجسته سازی اقدامات مخالف دین وضد ارزشی دولتها از سوی کارگزاران دینی، زیرسوال رفتن مشروعیت نظام، ایجاد بی اعتمادی مردم به نظام، از بین بردن پیوستگی مردم و نظام، پایین آوردن سطح مشارکت مردم وقطع همکاری آنها با نظام را به همراه داشت. موارد ایجاد شده موجب مختل سازی نظام فرهنگی گشته و هم افزایی کل وانسجامی که بین نظام ومردم وجود داشت را از بین برد که در نهایت منجر به شکل گیری جنبش های اجتماعی مختلف در این برهه زمانی از تاریخ ایران گردید.

امروزه پرسش‌های فراوانی در زمینه مسائل زنان در عرصه مطالعات اسلامی وجود دارد و این امر سبب رویکردهای متفاوت متفکران مسلمان به مساله زنان می‌شود. گروهی به خانه‌نشینی او حکم می‌کنندو برخی از برابری کامل سخن می‌گویند و در این میان دیدگاه‌های معتدل‌تری نیز وجو دارد . بنابراین می‌توان از سه رویکرد عمده در حوزه مطالعات زنان نام برد : سنت‌گرایی دینی ، تجددگرایی دینی و اصول‌گرایی دینی. که هر کدام از اینها بر اساس فهم خاص خود از دین شکل می‌گیرند. فهم سنت ‌گرایان فقهی- سنتی است و تجددگرایان فهمی فقهی-تاریخی دارند و اصول‌گرایان فهمی فقهی-کلامی. سوال اصلی پژوهش این است که این جریان‌های فکری مذهبی چه نسبتی بین دین و فمینیسم برقرار می‌سازند؟ آیا رابطه سازگاری می‌بینند یا ناسازگاری؟ و به این جمع‌بندی رسیدیم که هر کدام از این جریان‌ها بر اساس فهم خاص خود از دین برداشت متفاوتی از متون دینی دارند و لذا سنت‌گرایان رابطه ناسازگاری بین دین و فمینیسم می‌بینند و تجددگرایان رابطه سازگاری کامل و اصول‌گرایان رابطه سازگاری مشروط به این ترتیب که قائل به تساوی حقوق زن و مرد هستند اما تشابه حقوقی را نمی‌پسندند.

با توجه به جامعیت فقه اسلامی این سوال پیش می‏آید که آیا در منابع فقه اسلامی راجع به حقوق حیوانات نیز بحثی صورت گرفته است یا خیر. در این تحقیق که به روش توصیفی_تحلیلی نگارش یافته است سعی شده است با استفاده از آیات قرآن و روایات موجود در منابع فقهی به این سوال جواب داده شود. بحث و بررسی در مورد موضوع فوق از آن جهت ضرورت دارد که با وجود منابع غنی اسلامی در زمینه حقوق حیوانات و تأکید شارع بر حفظ حقوق آنها در کشورهای اسلامی و از جمله کشور ما این امر آنگونه که شایسته بوده مورد توجه قرار نگرفته است و در زمینه قانونگذاری نیزقانون جامعی در این زمینه به تصویب نرسیده است. ره‏آورد این تحقیق دستیابی به منابع ارزشمندی از اخبار و احادیث و سنت پیامبر و سیره معصومین در حفظ حقوق حیوانات است که تأکید این منابع بر حفظ حقوق حیوانات از جمله حق حیات، حق تغذیه، حق مسکن و حق تولید مثل است. قانونگذار نیز در این زمینه برای حفظ حقوق مزبور بذل مساعی کرده است.

چکیدهقیام های علویان در ایران، با فعالیت های یحیی بن زید از (125-121هـ.ق)، درخراسان آغاز شد. قیام یحیی موجب گسترش هواداران خاندان پیامبر(ص)در خراسان شد وشهادت اومردم آنجا را سخت متأثر نمود وخشم وغضبشان را علیه امویان برانگیخت وزمینه ی مساعدی را برای دعوت عباسیان در خراسان به وجود آورد.ـ به طوری که بعدهاعبداللّه اشتر، یحیی بن عبداللّه ومحمدبن قاسم که از رجال نامی علویان بودند به قصد تدارک قیام علیه عباسیان به مناطق مختلفی از ایران آمدند، اما با سیاستها وتدابیر حکومت های وقت، در میانه ی راه، غافلگیر شده و ازادامه ی قیام دست کشیدند.ـ سرانجام حسن بن زید علوی، درپی دعوت مردم طبرستان راهی آنجا شد وبا بهره گیری از موقعیت انسانی وجغرافیایی مناطق شمالی ایران، موفق شد در سال250ق سلسله ی علویان طبرستان را بنا نهد وپس از آن علویان تا مدتها برطبرستان ومناطق مجاور آن حکمرانی کردند.شایان ذکر است که این پروژه با روش توصیفی ، تحلیلی به بررسی ماهیت و اهداف قیام های علویان در ایران در قرون دوم و سوم هجری پرداخته و سرانجام حرکت آنها را تشریح نموده است.واژه های کلیدی:اهل بیت(علیهم السلام) ،امویان ، تشیع ، عباسیان ، علویان

الحاد در علم کلام و فقه اسلامی به معنای انکار وجود خدای یگانه، رد کردن و نپذیرفتن دین حق، بازگشت از دین اسلام یا ارتکاب گناه در مسجد الحرام است. اما شواهد و مستندات تاریخی از اتهام به الحاد و مصادیق آن به عنوان دستاویز و ابزاری برای حذف رقیبان و مخالفان حکایت می‌کند. حکام، امرا و کارگزاران حکومتی از اتهام به الحاد برای طرد دشمنان و مصادره اموال آنان استفاده می‌کردند. رهبران فرقه‌های مذهبی نیز برای اثبات حقانیت عقاید خویش و منفور قلمداد کردن فرقه‌های دیگر، آنها را به الحاد، ارتداد و کفر متهم می‌کردند. با توجه به این که نهاد خلافت از نیمه قرن اول هجری قمری تا سقوط عباسیان در نیمه قرن هفتم هجری قمری، مدعی قیمومیت دینی و مذهبی سرزمین‌های اسلامی و ازجمله ایران بود، با تکیه بر شواهد و مستندات موجود از ایراد اتهام به الحاد در متون و منابع دست اول، در این پژوهش سیر تاریخی اتهام به الحاد در جغرافیای سیاسی ایران، علل و نتایج آن از قرن اول تا هفتم هجری قمری و پایان دوران حکمرانی خوارزمشاهیان بررسی می‌شود. هم‌چنین این پژوهش با بررسی ویژگی‌های شخصیتی و فکری متهمین به الحاد، درصدد پاسخ به این پرسش است که کدام شخصیت‌ها با چه ویژگی‌هایی به الحاد متهم می‌شدند؟ روش گردآوری مستندات و اطلاعات در این پژوهش کتابخانه‌ای و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها به شیوه توصیفی– تحلیلی است. حاصل پژوهش مبین این امر است که جهت‌گیری سیاسی حکمرانان و کارگزاران حکومتی، میزان وابستگی حکومت‌های نیمه‌ مستقل ایرانی به نهاد خلافت، دیدگاه و تعصب دینی و مذهبی نظام حاکم و علما، فضای اجتماعی– دینی یا اجتماعی– مذهبی جامعه، در ایراد اتهام الحاد و مصادیق آن به افراد، گروه‌ها یا مکتب‌های فکری نقش مهّمی داشته است.

رسم آرامگاه سازی در جوامع اسلامی همواره در هاله ای از ابهام قرار داشته است. در حقیقت هدف از ارائه چنین موضوعی به عنوان موضوع پایان نامه بررسی دلایل رشد سنت آرامگاه سازی در جوامع اسلامیو میزان تاثیر پذیری آرامگاه های اسلامی قرن 4 تا 6 هجری قمریایران از آداب و رسوم زرتشتی است. با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه دلایل رشد سنت آرامگاه سازی در جوامع اسلامی مشخص شد که اولین گروه مسلمانانکه حضرت محمد را سرمشق خود می دانستند به شدت با هر گونه تظاهر در سوگواری، مرگ و میر و تدفین مخالف بودند. بتدریج و به مرور زمان عوامل متعددی از جمله رشد آئین شیعه باعث رشد و گسترش آرامگاه ها در سرزمین‌های اسلامی شد و بزودی این آرامگاه ها به عنوان سمبل تمایلات سیاسی و مذهبی شیعه بکار افتاد.آرامگاه های اسلامی تحت تأثیر معماری، سنت‌ها و باورهای مناطق مفتوحه از قبیل ایران و بیزانس بود و هر منطقه تاثیرات خاص خود را بر آرامگاهای اسلامی آن منطقه و کل جهان اسلام گذاشته است. با مطالعهآرامگاه های قرن 4 تا 6هجری قمری ایرانو تطبیق معماری و هنر به کار رفته در بناو شیوه تدفین در این آرامگاه ها با اداب و رسوم و عقاید زرتشتی مشخص شد که حدود 73 درصد از آرامگاهای مطالعه شده تحت تاثیر آداب و رسوم و اعقادات زرتشتی بوده است. بنابراین سنت آرامگاه سازی در جوامع اسلامی با تأسی و تأثیرپذیری از فرهنگ آرامگاه سازی جوامع غیر اسلامی در سرزمین های مفتوحه، مرسوم گردید.