جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعه و بررسی میزان و ساختار و توزیع جمعیت از لحاظ کمی وکیفی، و سیاست گذاری راهبردی برای مدیریت و کنترل آن از جمله وظایف حاکمیتی است. از ابزارهای علمی برای تحقیق این مهم به کارگیری روش های آینده پژوهی در مدل سازی سیستم های دینامیکی می باشد. در این راستا می توان با استفاده از نرم افزارهای مناسب، تغییرات پارامترهای مختلف و نتایج حاصل را در یک سیستم پویا، شبیه سازی و داده های عددی را ترسیم نمود تا تصویر روشنی در اختیار سیاست گذاران و مجریان قرار گیرد. در مقاله حاضر با استفاده از این روش، اثر متغیر زمان و یا به عبارتی اثر تاخیر و تعجیل در اعمال سیاست های جمعیتی بر نرخ باروری و نهایتا جمعیت کل مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسه نتیجه محاسبات در سه حالت مختلف، نشان می دهد که به ازای هر دوره پنج ساله تاخیر در اعمال سیاست های کوتاه مدت، احتمال اثربخشی و بازخورد مورد انتظار، افت و کاهش قابل توجهی خواهد داشت. علاوه بر آن، هزینه اعمال همان سیاست ها افزایش پیدا خواهد کرد. این تفاوت به دلیل تاثیر پارامتر توان باروری است که در گذار فعلی از پنجره جمعیتی در وضعیت بیشینه خود قرار دارد و با گذر زمان کاهش می یابد. لذا تغییر دیرهنگام در رفتار باروری بواسطه تاخیر در اعمال سیاست ها نتایج ضعیف تری به دنبال خواهد داشت.

مروری بر مطالعات اچ آی وی/ ایدز و تحولات پارادیمی آن نشان می دهد که در ربع قرن گذشته به ترتیب سه پارادایم «ریسک های رفتاری»،‌ «برساخت گرایی اجتماعی»،‌ «بر ساخت گرایی رادیکال» در مطالعات اجتماعی اچ آی وی/ ایدز حاکم بوده است و کم و بیش برنامه های کاری و مداخله های مبتنی بر آن ها در سطوح متفاوت فردی، گروهی، ملی، منطقه ای و جهانی تدوین و به اجرا گذاشته شده است. این مقاله نسبت (تعامل) علم جمعیت شناسی با این پارادایم های فکری در مطالعات اجتماعی اچ آی وی/ ایدز را بررسی کرده و با ترسیم رسالت، دورنما، موضوعات و پارادایم های اخیر در جمعیت شناسی، به دنبال ارایه درآمدی بر «جمعیت شناسی اجتماعی - انتقادی اچ آی وی/ ایدز در ایران بوده است. این مقاله نشان می دهد که نیل به موفقیت در مدیریت مساله و یا جلوگیری از تبدیل آن به بحران در کشورهایی مثل ایران مستلزم توجه هم زمان به عوامل ساختاری و برساختی مساله در جامعه و نهایتا اتخاذ یک مداخله اجتماعی فراگیر مبتنی بر این عوامل است.

این مقاله به منظور شناسایی و مقایسه انسان شناختی جمعیت عشایر و قبایل ایران و هند که همراه با سنت های کهن خود، همچنان نظام اجتماعی شان را حفظ کرده اند، تدوین شده است. یکی از اشکال سه گانه جامعه در جهان، جامعه قبایلی و عشایری است، که کشورهای ایران و هند از آن بهره مند هستند. تعریف نظام قبیله ای در نقاط مختلف جهان متفاوت است. در حالی که در جامعه قبایلی هند، گروهی از مردم را هم خویشاوند گویند که با بهره گیری از دو شیوه معیشت کشاورزی، در سطحی بسیار گسترده، و پرورش دام، در چند قبیله در سطحی بسیار محدود، زندگی می کنند و کاملا اسکان یافته اند، جامعه عشایری در ایران، متکی بر اقتصاد دامداران و از نظر شکل اسکان، کوچنده است. امروزه آمار جمعیتی قبایل هند به علت رشد و ازدیاد جمعیت آن کاملا در حال تغییر است و در هر دهه شاهد افزایش جمعیت آن هستیم. اما آمار جمعیتی ایالات و عشایر در ایران، حتی در دوره های میزان بالای موالید روبه کاهش بوده است. یکی از دلایل بسیار مهم روند کاهش جمعیت ایلات و عشایر ایران، به تعریف نظام عشایری از سوی سازمان ها و ارگان های دولتی بر می گردد که غالبا تنها عشایر کوچنده را در تعریف خود جای داده اند و ملاک های اسکان را مورد قبول خود قرار نمی دهند. امروزه جمعیت قبایل هند از جمعیت ایران بیشتر است. در حالی که جمعیت عشایر ایران به زیر یک میلیون نفر تقلیل یافته است.

تاریخ ایران در دوره قاجار همواره به دلیل داشتن منابع مهم تاریخی در تمامی حوزه ها اعم از تاریخ عمومی، تاریخ اختصاصی، سفرنامه ها و... از اهمیت ویژه ای در میان مورخین برخوردار است و در این میان نگاهی نوین به تاریخ های محلی می تواند ابعاد جدیدی را در حوزه تاریخ به تصویر کشد.سمنان یکی از شهرهای با پیشینه کهن در تاریخ ایران است. به نظر می رسد استقرار این شهر در مسیر یکی از راه های اصلی تجاری و زیارتی و نزدیکی آن به پایتخت قاجاریه می توانست در توسعه سمنان موثر بوده باشد. با این حال داده های پراکنده تاریخی نشان می دهد که تعداد جمعیت سمنان در دوره مورد نظر، علی رغم توسعه محلات، روند نزولی داشته است. این پژوهش به دنبال شناسایی علل این امر و ارزیابی مهم ترین مؤلفه های تاثیرگذار در ثبات و کاهش تعداد جمعیت سمنان در اوایل دوره قاجاریه است.