جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عدالت اقتصادی از مهمترین مسائلی است که قرآن در ابعاد مختلف به آن پرداخته است. این مقاله از دو جهت این موضوع را مورد بررسی قرار می دهد. از یک سو در قرآن مسئله عدالت اقتصادی از چشم انداز وظایف دولت مطرح می شود که در آن دولت باید همه منابع را در دسترس همه مردم قرار دهد و تبعیض را از بین ببرد و از سوی دیگر مردم نیز باید با ایجاد فرهنگ دینی پایه های شریعت برابری طلب اسلامی را با انفاق و زکات و قرض الحسنه و مواردی از این دست محکم کنند.

عدالت از مهمترین مفاهیم اسلامی است که در قرآن با تعابیر مختلف از آن یاد شده است. عدالت در اسلام دارای ابعاد مختلفی است که همه بر پایه نوعی جهان بینی اسلامی بنا شده اند و این جهان بینی تبعاتی را در عرصه عمل دارد. از این منظر می توان به گونه ای ریشه ای مسائلی مانند کرامت و برابری ذاتی انسان ها، لزوم حرکت حاکم اسلامی در مسیر عدل ، عدالت اجتماعی و مسائلی از این دست را مورد بررسی قرار داد.

عدالت در اسلام از زیربنایی ترین مفاهیمی است که تحقق عینی آن در جامعه یکی از مهمترین اهداف اجتماعی و سیاسی این دین ذکر شده است و از طرفی عدالت امری تابع دین و بر گرفته از آن نیست بلکه خود مفهومی مطلق و مستقل است. به بیان دیگر دین مقیاس عدل نیست بلکه عدل مقیاس دین است. در این مقاله مفهوم عدالت در قرآن کریم مورد پژوهش قرار گرفته است.

این مقاله به معرفی چند کتاب در زمینه عدالت اقتصادی می پردازد.

در این گفتگو موضوع عدالت اقتصادی از دیدگاهی همه جانبه مورد بررسی قرار می گیرد. ابتدا پیش فرض های هستی شناسانه عدالت اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد و از عدالت تکوینی الهی سخن گفته می شود و سپس ساختار اقتصاد عادلانه از نظر قرآن مورد بررسی قرار می گیرد و همچنین ساز و کار ها و زمینه های اجرای عدالت مورد بحث قرار می گیرد و در آخر از موانع اجرای عدالت و تضاد های اقتصاد اسلامی با اقتصاد لیبرال و بازار آزاد سخن می رود.

کتاب مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار تاج الدین محمد بن عبدالکریم شهرستانی پس از گذشت حدود 9 قرن از روی یگانه نسخه ای از آن که تا کنون شناخته شده است و متعلق به کتابخانه مجلس شورای اسلامی ایران است چاپ عکسی شده است و در دسترس پژوهشگران قرار گرفته است. این کتاب دارای جایگاه ممتازی در میان احادیث است و به طرح نکات و دقایقی می پردازد که تا کنون در هیچ تفسیری مطرح نشده است. این تفسیر دارای مقدمه ای در 12 فصل در بیان شیوه اساسی این تفسیر و تاریخ جمع قرآن است که در آن سخنان ویژه درباره مصحف امیر المؤمنین(ع) و اثبات اختصاص اهل بیت به علم قرآن اجماعا من الصحابه دارد. این مقاله به معرفی این تفسیر خواهد پرداخت.

این مقاله به بررسی دو خصوصیت از خصوصیات و کمال های قرآن می پردازد: خصوصیت تصدیق و خصوصیت کمال نزول. در باره خصوصیت اول می توان گفت قرآن به آسمانی بودن کتاب های پیشین شهادت می دهد و آن را تصدیق می کند و خصوصیت دوم حاکی از زبان روشن و کامل قرآن است که همه زبانها به وسیله آن قابل تببین است اما هیچ زبانی نمی تواند آن را تبیین کند.

شب قدر از شب هایی که در آن بنا به آیات و روایات قرآن نازل می شود و حساب امور عالم مشخص می شود و بدین سان این شب از با عظمت ترین شب های سال از منظر آیات قرآن است. در این مقاله جنبه هایی از این موضوع در خلال آیات و روایات بررسی می شود تا به فهمی از ارزشمند بودن این شب دست دست پیدا کنیم.

اگر چه این روزها و به دلیل بحث فراگیر گفت و گوی تمدن ها و کثرت استعمال این واژه سخن گفتن درباره ارتباط بین قرآن و گفت و گوی تمدن ها را بسیاری از زاویه تحقیق و پژوهشی سفارشی تلقی می کنند اما همچنان که فلاسفه معتقدند وجود یک امری را نمی توان به هیچ عنوان منکر شد لذا وجود گفت و گو و اصولا بحث چگونگی بر آمدن و فروختن تمدن ها از جمله موضوعات کلیدی است که در جای جای آیات قرآنی به آن پرداخته شده است. آنچه قرآن از ظهور سقوط تمدن هایی چون عاد و ثمود و ... روایت می کند و یا چگونگی هلاکت فرعون و یا قوم لوط ، یونس و .. در واقع تاکیدی است بر همین موضوع و تحذیر آدمیان (اعم از حاکمان و شهروندان) که در چگونگی سقوط یا ظهور یک قوم و تمدن تدبیر و تمشیت کنند و از آن در نقد و انتقاد کار خویش بهره جویند. در این گفتگو دکتر قراگوزلو معقتد است نگاه قرآن به تمدن انتقادی و اصلاح گرایانه است.

در قرآن کریم خصوصیات و ویژگی های گروه های انسانی مختلفی که دارای عقیده و روش خاصی هستند بیان گردیده است که با کمی دقت و جست و جو می توان این گروه ها و دسته ها را بر اساس خصایص و ویژگی های آنان شناسایی و دسته بندی نمود و نحوه تفکر و عملکرد آنان را در طی قرون گذشته مورد بررسی قرار داد و از لحاظ تاریخی و اجتماعی در مورد آنان شناخت لازم را به دست آورد. یکی از این گروه ها که در طول تاریخ و در میان ملل مختلف با اندکی تفاوت در برابر اصول الهی و یکتاپرستی و اعتقاد به معاد ایستادگی کرده اند که در قرآن از آنان با نام ملأ یاد شده است. این مقاله به بررسی ویژگی های این گروه آنچنان که در قرآن بیان شده است می پردازد.