جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): چکیده: هوسرل همواره خود را در فلسفه مبتدی دایمی می نامید. وی در سراسر عمر خود می کوشید فلسفه را بر بنیادی عمیق تر و دقیق تر بنیاد کند. به همین دلیل می کوشید آن بنیانی را که فلسفه می تواند از آن بیاغازد، آشکار سازد. در ابتدای حیات فلسفی، پی برد که من استعلایی بنیان هر نوع معنا و فعل نفسانی است. اما به تدریج دریافت که این من استعلایی در پی تحویل پدارشناختی- استعلایی از محتوا تهی شده است و نمی تواند طرح پدیدارشناسی را- که همانا حل مسایل جهان عینی با حرکت در قلمرو استعلایی است- به انجام رساند. از این رو در اواخر عمر در می یابد که زیست – جهان، جهانی که متعلّق تجربه بی واسطه ی ماست و اشیای آن پیش از هر علمی برای ما آشنا هستند، خاستگاه شکل گیری من استعلایی و محتوای تاریخی- اجتماعی آن است. زیست- جهان در فلسفه ی هوسرل دو کارکرد اصلی دارد. کارکرد سلبی آن بحث در باب بحران علوم اروپایی و ریشه های آن است . هوسرل معتقد است از آنجا علوم کنونی دچار بحران شده اند که مبنای هستی- شناختی خود را از یاد برده اند. این علوم از یاد برده اند که از همین زیست- جهان زاده شده اند و معنای خود را از آن می گیرند. کارکرد ایجابی آن فراخواندن علوم کنونی به بازگشت این علوم به معنای اصیل یعنی علم کلی است. علم باید وحدت از دست رفته ی خود را بازیابد و سپس بر مبنای بداهت تجربه ی اصیل زیست- جهان از نو تاسیس گردد. کلید واژه ها: هوسرل، پدیدارشناسی، زیست- جهان، بحران علوم، تاریخ.

در این پژوهش کوشش شده است تا «طرح فلسفی هیوم» در وحدت و کلیت آن در قالب سه رکن اصلی آن (یعنی: اهداف، روش ها و نتایج) تفسیر گردد و شمایی کلی از اندیشه او به دست داده شود. هر یک از این ارکان سه گانه یک فصل از فصول سه گانه پژوهش حاضر را به خود اختصاص داده است؛ در فصل اول دو هدف عمده هیوم از مطرح کردن اندیشه اش تحت عنوانهای «اصلاح فلسفه» و «پیشبرد علم طبیعت انسان» مورد تبیین قرار گرفته اند. در مرحله بعد روش هایی که هیوم برای دستیابی به اهداف مذکور به آنها متوسل شده است مورد بررسی قرار گرفته اند، «نقد معرفت پیشینی» و «روش تجربی آزمونی استدلال» هر یک به گونه ای برای هیوم نقش روش و راهبرد برای رسیدن به اهداف را داشته اند و ما در فصل دوم اینها را مورد توجه قرار داده ایم. و بالاخره در فصل سوم به نتایج حاصله از به کاربستن روش های مذکور برای رسیدن به آن اهداف کلی از پیش تعیین شده، پرداخته ایم و متناظر با آن اهداف دو نتیجه مهم و عمده طرح فلسفی هیوم را، که آراء او درباره «چیستی فلسفه» و «چیستی انسان» هستند، توصیف نموده ایم. نکته ای که می توان از این پژوهش به دست آورد رسیدن به تفسیری از اندیشه هیوم است که آن را نه به عنوان صرف «شکاکیت» و نه صرف «تجربه گرایی» بلکه به عنوان یک «طرح انسان شناسی فلسفی» نشان می دهد.

چکیده (فارسی): موریس مرلوپونتی( maurice merleau-ponty) ( 1908-1961) یکی از مهمترین فیلسوفان قرن 20 فرانسه است. در شکل گیری فلسفه او عناصر مختلفی از جمله اندیشه های هگل, برگسون, سارتر, هیدگر, روانشناسی گشتالت و مخصوصا" پدیدارشناسی هوسرل موثر بوده اند. روش فلسفی مرلوپونتی پدیدارشناسی اگزیستانسیالیستی است. بدین معنا که به اعتقاد او پدیدارشناسی روشی است که می توان از طریق آن و بدون التزام به مفروضات روانشناختی و علمی به توصیف روشنی از تجربه حقیقی دست یافت. یکی از نتایج توصیف پدیدارشناختی تجربه بی اعتنایی به وجود خارجی اشیاء و نیز بین الهلالین قرار دادن باور به وجود روابط علی میان اشیاء و سوژه است که در دیدگاه های علمی مفروض گرفته شده است. اما مرلوپونتی کاملا" موافق نتایج روش پدیدارشناختی هوسرل نیست. به اعتقاد هوسرل تقلیل پدیدارشناختی تجارب حسی تا مرز رسیدن به یک اگو یا سوژه محض باید ادامه یابد, بدین معنا که نه تنها موضوعات تجربه حسی باید در معرض تقلیل پدیدارشناختی قرار گیرد بلکه دامنه این تقلیل باید به خود سوژه تجربه نیز تعمیم یابد و وجود عینی سوژه تجربه نیز باید در معرض اپوخه یا تقلیل پدیدارشناختی قرار گیرد. ولیکن مرلوپونتی اپوخه سوژه تجزبه و بین الهلالین نهادن آن را امری ناممکن می داند. مرلوپونتی با تایید نظریه در عالم بودن هیدگر معتقد است سوژه تجربه در عالم وجود دارد و حیث در عالم بودگی سوژه نه تنها در معرض هیچگونه تقلیل پدیدارشناختی قرار نمی گیرد بلکه شرط اساسی تحقیق هر گونه تجربه و توصیف آن است. مرلوپونتی تن یافتگی سوژه را شرط در عالم بودن آن می داند و از این رو نه تنها ثنویت دکارتی تن- سوژه را نمی پذیرد بلکه اصالت دادن به هر یک از آنها را که منجر به مذهب اصالت معنا (ایدآلیسم) و تجربه باوری می شود را برای تبیین شناخت ناکافی می داند. به اعتقاد او تن همان سوژه و فاعل ادراک بوده و اساسا" بواسطه سوژه تن یافته است که تجربه امکان پذیر می شود. به همین دلیل است که محاذات جسمانی ما سبب می شود تا تجربه عالم به گونه ای خاص رخ دهد و مثلا" ما فقط می توانیم اشیاء روبروی خود را ادراک کنیم نه اشیاء پشت سر خود را.

چکیده (فارسی): چکیده: مفهوم ترس آگاهی یک از کلیدی ترین مفاهیم اندیشه ی کیرکگور است که تا حدی موجب منحصر به فرد بودن اندیشه ی او گردیده است. این مفهوم و ملاحظات مربوط به آن در اندیشه ی این اندیشمند بزرگ چندان محوری است که می توان به جد ادعا کرد، از مهمترین مولفه هایی است که درون مایه ی اصلی و مقصود اندیشه ورزی های او را نشانه می رود. . انگیزه ی اصلی این زیرکاوی ، نخست از جهت نوع نگاه متفاوت و تازه ی کیرکگور به این مقوله است. میزان اهمیت این مفهوم برای او تا آن حد است که یکی از آثار مهم خود را تحت این عنوان، به بررسی این موضوع اختصاص داده است.انگیزه ی دوم این است که بیان کنیم ، چگونه کیرکگور قادر است در هر مقوله ی اندیشه ی خویش، مفهوم ترس آگاهی را به کارگیرد و به نحوی ماهرانه و زبردستانه نمایان سازد، تا بر خلاف خاستگاه روانشناختی آن که معمولاً باعث فروریختن هویت فرد می شود، مانند یک امتیاز ممتاز در اختیار فرد قرار گیرد. واژگان کلیدی: مفهوم ترس آگاهی، آزادی ، امکان ، ایمان، گناه

به عقیده نگارنده، پاسخ تمامی سوالاتی چون آیا خدای مجرد از ماده وجود دارد؟ آیا انسان دارای اختیار هست یا خیر؟ و آیا جهان پس از مرگ هم هست یا نه؟ را می توان با شناخت و کاویدن ابعاد وجودی انسان به دست آورد اساسا خداشناسی و پیامبرشناسی متکی و منوط به انسان شناسی (Anthropology) است اگر انسان بطور همه جانبه خصوصا جنبه روحی و روانی و عقلی کاویده شود، خواه و ناخواه در او امیالی و گرایشهایی و حالاتی دیده می شود که نمی توان آن را به جهان کور مادی ارجاع داد. دلیلش هم این است که هیچ فیزیکدان و شیمی دانی از وجود حالت خشم و عطوفت و عشق و زیبایی دوستی در قفلان ماده یا عنصر مادی خبر نداده است و این خود نشانگر این است که کانونی برای ارجاع این گونه حالات معنوی و مجحرد باید باشد چرا که مبدا این حالات بایستی خود دارای این حالات باشد و جهان مادی فاقد چنین کیفیاتی است و نکته دوم این که هدف از بیان تجربه دینی و ویژگیهای آن اثبات منطقی جهان ماوراء طبیعی نیست بلکه تنبه انسان معاصر درگیر با شک و تردید، به عالمی ماورای جهان حسی است و احتمال این که شاید عالمی در بطن و عمق این جهان حسی وجود داشته باشد، چنانچه نشانه های آن را در خودمان می یابیم. هدف از بحث تجربه دینی، اثبات منطقی وجود خدا و جهان ماوراء طبیعی نیست، بلکه تشویق انسان به همراهی با ذات بی نهایت خواه اوست، ذاتی که در خود تمایل و گرایشی به متعلق تجارب عرفانی و دینی می یابد، ولو به این معترف با واقف نباشد.