جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله به بررسی تقدم اخلاق بر فلسفه نزد لویناس پرداخته است. لویناس با محور قراردادن «دیگری» در کانون اخلاق خود نگاهی کاملاً متفاوت با نگاه سنتی به اخلاق اتخاذ کرده و مفاهیمی از قبیل دیگری، چهره، زبان، نامتناهی، تعالی را در تقابل با مفاهیمی مثل من یا خود، حلول، بازنمایی و تمامیت قرار می­دهد. او بر همین اساس اخلاق را بر فلسفه مقدم می­داند و اخلاق خود را نوعی فلسفة اولی معرفی می­کند که ماهیتاً با فلسفة اولی غربی تفاوت بنیادی دارد. البته مراد لویناس از فلسفة اولی معنای وسیع­تر آن را شامل می­شود که معرفت‌شناسی نیز در داخل آن قرار می­گیرد. اخلاقی که لویناس از آن دفاع می­کند عرصه تعالی است نه حلول چنانکه در فلسفه سنتی حاکم بوده است. همچنین اخلاق او با اصالت دادن به دیگری فلسفه و اخلاق غرب را به دلیل اصالت من و خودپرستی و در نهایت به دلیل فروکاستن دیگری به خود ضداخلاقی توصیف می­کند.

توضیح کتاب: رولان بارت در این اثر از ژاپن خیالی سخن می‌گوید. "هدف او، نگاه به یک جامعه است تا آن را به مثابه‌ی یک متن قرائت کند، اما بیشتر از آن که به متن بودن این جامعه بیندیشد، خود بر آن است که از آن متنی بسازد و در این راه شاید هدفی جز "لذت" نداشته باشد، همان لذتی که در اثر معروفش لذت متن (1972) بر آن پای فشرد. در امپراتوری نشانه‌ها ما در حقیقت با نوعی انسان شناسی مجازی، یا با اندیشه‌های انسان شناختی بر واقعیتی مجازی سر و کار داریم که خود حاصل بازنمایی یا بازسازی واقعیتی بیرونی در دستگاهی خیالی است. "ژاپن" بارت در این کتاب نه متنی است که به نویسنده تعلق داشته باشد، نه متنی است که از آن خواننده باشد، بلکه ترکیبی است از این هر دو. در این اثر، بارت با همین هدف "خوشبختی"... و "لذت"، نثر خود را به تکه‌های بی‌شمار می‌شکند، تصاویر را وارد متن و متن را وارد تصاویر می‌کند و نوشته‌ی خود را به شیوه‌ای که بارها آن را بداهه نوازی می‌نامد، پیش می‌برد". به گفته‌ی نویسنده: "در این کتاب، نه متن در "تفسیر" تصویرهاست، نه تصویرها درجست و جوی "آراستن" متن. متن و تصویرها، برای من تنها حرکتی بوده‌اند از گونه‌ای نوسان دیداری، حرکتی شاید همچون خلسه‌ای که در ذن (zen) به آن ساتوری (satori) می‌گویند".

مدتهاست «حقوق اسلامی» با زبان مسلمانان و ایرانیان همنشین شده. بسیاری از ایشان «حقوق اسلامی» را معادل فقه می‌دانند. لکن به نظر می‌رسد که بین این دو تفاوت‌های مهمی وجود دارد و این تفاوت پیش از آنکه حقوقی باشد، فلسفی است. «فقه»، «حقوق» و «حقوق اسلامی» علاوه بر اینکه به سه دانش متفاوت دلالت می‌کنند، به سه طرح مختلف از کیفیت سامان‌دهی نهادهای حقوقی و البته کیفیت حضور آدمی در جهان اشاره دارند. برای اشاره به طرح حقوقی موجود در ایران معاصر و برخی از کشورهای مسلمان می‌توان از «حقوق اسلامی» استفاده کرد. لکن این طرح در تمشیت و سامان‌دهی نظام اجتماعی با چالش‌هایی مواجه است. به نظر ریشه این چالش‌ها به بحران‌هایی در خود این طرح باز می‌گردد. «حقوق اسلامی» درگیر چه بحران‌هایی است؟ متن حاضر تلاش داشته تا با روشی کیفی، به این سوال بپردازد. طرح «حقوق اسلامی» را می‌توان در چند گفتمان پیگیری کرد. یکی از این‌ها، گفتمان مستشرقین است. به نظر می‌رسد دو نقطه بحرانی در این طرح وجود دارد؛ اولا از نظر دانشی که «حقوق اسلامی» در آن دانش متولد شده، فقه یک امر پیشاحقوقی است و تحقق مستقلی ندارد و نحوه حضورش بی‌تصمیمی است؛ ثانیا «حقوق اسلامی» دچار بحران معنا است. در اندیشه مستشرقی چون شاخت، فقه از کلام جدا شده و به عنوان حقیقتی صرفا تاریخی و جزئی محل توجه قرار می‌گیرد. حقوق اسلامی زمانی که ارتباط خود را با کلام از دست می‌دهد، در مورد پرسش‌های اساسی حیات انسان سخنی نمی‌گوید و امکان تولید معنا برای زندگی انسانی را از دست می‌دهد.

ترجمه ماشینی : فیلسوف برجسته هیلاری پاتنم، که همچنین یک یهودی عملی است، افکار سه فیلسوف بزرگ یهودی قرن بیستم - فرانتس روزنزوایگ، مارتین بوبر و امانوئل لویناس - را زیر سوال می برد تا به او کمک کند تا جنبه های فلسفی و مذهبی زندگی خود را با هم آشتی دهد. حضور دیگری در این کتاب، لودویگ ویتگنشتاین است، که اگرچه یهودی عملی نبود، اما به شیوه‌ای در مورد دین فکر می‌کرد که پاتنم در کنار دیدگاه‌های روزنزویگ، بوبر و لویناس قرار می‌دهد. پاتنام ایده‌های پیشرو هر یک از این متفکران بزرگ را توضیح می‌دهد و آنچه را که به عقیده او نقش تعیین‌کننده فکری و معنوی هر یک از آنها را تشکیل می‌دهد، نشان می‌دهد. اگرچه دین مورد بحث یهودیت است، اما عمق و اصالت این فیلسوفان، آن گونه که پاتنام به طور دقیق تفسیر می کند، اندیشه آنها را چیزی جز راهنمای زندگی نمی سازد.

اسطوره‌شناسی، از زیرشاخه‌های نشانه‌شناسی مطرح در نظریه رولان بارت است که به تحلیل شیوه ارسال پیام و اهداف ضمنی در رمزگان­های فرهنگی متن می‌پردازد. در پژوهش حاضر با تکیه‌بر نظریه بارت، با روش توصیفی-تحلیلی به تحلیل چهار سوره نازعات، عبس، شمس و تین پرداخته‌شده تا برخی اهداف و ایدئولوژی‌های پنهان در پشت داستان‌های آن روشن شود. بر­این­اساس، داستان موسی و فرعون، ماجرای نادیده گرفتن درخواست نابینای معرفت‌جو، داستان قوم ثمود و پی بریدن شتر سفارش­شده حضرت صالح (ع) و درنهایت، داستان کوه سینا و سخن گفتن خداوند با موسی (ع) به‌عنوان رمزگان­های برجسته فرهنگی در این چهار سوره شناخته شدند. چنین نتیجه‌گیری شده است که این داستان­ها غالباً درس اخلاق و خودشناسی را در ضمن خود دارند: سوره نازعات، پیام دوری از غرور و پیروی از هوای نفس را دارد؛ سوره عبس، امربه‌معروف را بر اساس درخواست و احساس نیاز انسان‌های طالب حقیقت سفارش می­کند و نه بر اساس تمایلات شخصِ آمِر به‌معروف؛ سوره شمس انسان را از پیروی راه اکثریت جامعه بر حذر داشته و خواهان استقلال شخصیتی و عقیدتی تک‌تک افراد جامعه بدون تأثیرپذیری از دیگران است و سوره تین نیز حضور در طبیعت به‌ویژه کوهساران را برای ارتقاء سطح بینش و ادراکات انسان لازم دانسته و آن را عاملی برای خودشناسی و بازنگری در اعمال و رفتار خویش با دیگران معرفی کرده است.

ترجمه ماشینی : رافائل وینکلر با بررسی میراث هایدگر، همراه با دریدا، لویناس و نیچه، استدلال می‌کند که این جستجوی حقیقت یا حتی تضادها نیست که تفکر فلسفی را تحریک می‌کند. درعوض، قرار گرفتن ما در برابر چیزهای غیرقابل تصور یا غیرممکن است - با محدودیت های خود فکر. تجربه غیرقابل تصور در مواجهه ما با منحصر به فرد بودن مرگ، تکینگی بودن، و خود و دیگری امکان پذیر است. این «تفکر پایان پذیری» پیامدهای سیاسی نیز دارد، زیرا راهی برای صحبت و ارزیابی غرابت مطلق و به طور ضمنی، غریبه یا بیگانه مطلق به ما می دهد. وینکلر با روشن ساختن نوشته‌های هایدگر در باب هستی‌شناسی، اخلاق و تاریخ ثابت می‌کند که این مواجهه با محدودیت‌های اندیشه یکی از پایه‌های اصلی فلسفه‌های تفاوت هایدگر، لویناس و نیچه است.