جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند در قرآن احکامی را برای اینکه انسان بتواند زندگیش را با معیارهای الهی بسازد فرستاده است. از طرف دیگر چون اسلام به فرقه‌های متعددی تقسیم شده است و صاحبان هر فرقه تفسیر متفاوتی از آیات ارائه داده‌اند، باعث بروز اختلافاتی در بین مسلمانان شده است. در این رساله سعی شده دو کتاب "احکام القرآن" تألیف جصاص متوفای قرن چهارم هجری قمری از بزرگان فقه حنفی و "کنزالعرفان فی فقه القرآن" تألیف فاضل مقداد متوفای قرن نهم هجری و از بزرگان فقه شیعه را در باب آیات الاحکام نکاح بررسی کنیم. ما در این رساله ‌دیدگاه‌های موجود در این دو کتاب را در دو فصل مورد بررسی قرار خواهیم داد. امیدوارم که روشن شدن نزدیکی نتایج به دست آمده توسط این دو عالم در این اثر کمکی در تقریب مذاهب اسلامی باشد.

‫تفسیر پژوهی دانشی است که در قرن اخیر شکل گرفته است و به بررسی شرایط زندگی مفسر، فضای علمی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی زمان مفسر که در شناخت نحوه ی شکل گیری تفسیر مؤثر می باشد، می پردازد. همچنین به تحلیل و بررسی و نقد سبک و روش تفسیر و اصول و مبانی مفسر در علم تفسیر توجه می شود. آیت الله حسینی نجفی همدانی، از جمله مفسران شیعه در عصر حاضر است که در این نوشتار کتاب تفسیر هجده جلدی ایشان از لحاظ علم تفسیر پژوهی مورد مطالعه قرار گرفته است. ا ز ویژگیهای بارز این تفسیر، استفاده ی فراوان از احادیث اهل بیت (ع) می باشد که این ویژگی با تقیّد بسیار زیاد مفسر در تحلیل مطالب تفسیری وارائه ی تفسیر اجتهادی همراه شده است و شیوه ای جالب از تفسیر قرآن را ارائه می دهد. در ضمن اینکه مفسر به طرح مباحث اخلاقی -عرفانی و مسائل تربیتی در قالب جملات فلسفی گرایش فراوانی داشته است. پژؤهش حاضر در چهار فصل تدوین شده است؛ فصل اول شامل سه بخش کلیات زندگی نامه و معرفی تفسیر می باشد که مباحثی از قبیل طرح مسأله، اهمیت و ضرورت بحث، روش تحقیق، سوالات و محدودیت ها، زندگی، تحطیلات و آثار علمی به جا مانده از مفسر و انگیزه و شیوه ی نگارش تفسیر مذکور بررسی شده است فصل دوم، مبانی تفسیری «انوار درخشان» است، که شامل: عقیده ی مفسر در هدایت گری قرآن، حجیت ظواهر الفاظ و قابل فهم بودن آن، و حیانی بودن قرآن، التزام مفسر به کلام معصومین، جاودانگی و جامعیت قرآن، عقیده به نظم و ارتباط آیات و التزام به قرائت مشهور می باشد. در فصل سوم، شیوه ی مفسر در تفسیر قرآن، منابعی که در روش او تاثیر گذار بوده اند و جهت گیری های وی در تفسیر مشخص شده است. وبالاخره در فصل چهارم مباحث علوم قرآنی که در تفسیر انوار درخشان مورد توجه بوده، بررسی شده است. کلید واژه ها : تفسیر، مبانی، روش، گرایش، علوم قرآنی، آقا نجفی همدانی. Abstract Exegetic research is a knowledge formed in recent century studying the life condition of the interpreter as wall as his scientific, cultural, political and social circumstances which impact upon the way an interpretation takes from. It also analyses and criticizes the exegetic method and the interpreter’s fundamental attitudes in this science. Ayt. Hosseini najafi hamenani is of the Shiite interpreters whose interpretation of 18 volumes is studied here exegetically. The enormous usage of ahlulbait’s traditions along with deep commitment to the exegetic analysis and self-concluding interpretation leading to a fascinating interpretation of the Koran count among its major characteristics. In addition, the interpreter/exegete has shown high tendency to moral-mystical as wall as training issues arranged in philosophical sentences. the present research is organized in four parts, the first to cover three chapters of generalities, biography and introducing the interpretation in which discussions such as producing problem, importance and necessity of the discussion, method of research, questions and limitation, life, studied and works of the interpreter as wall as the method of the interpretation are studied. the second part, discusses the exegetic essentials of "anwar-e drathshan" (the luminous lights) including the belief of the interpreter in the koran’s guidance role, the proof of the appearance of the words and their comprehensibility, the revelatory nature of the Koran, his commitment to the saying of the infallibles, eternity and universality of the Koran, belief in other and coherence of the verses and obligation to the famous narration [of the loranic text]. In the their part, the exegete’s method of interpretation of the Koran, the sources effecting the method and his attitudes through the interpretation are characterized. Finally, the forth part studies the discussions covering the koranic studies rules used within the interpretation. Key words: interpretation/ essentials/ method/ koeranic studies/ agh nagafi hamadani.

خاورشناسان در تمام زمینه ها و ابعاد دین اسلام قلم فرسایی کرده اند ، مطالعات آنها روز به روز ابعاد جدیدی پیدا می‌کند. مهدویت پژوهی تنها یکی از موضوعات پژوهشی آنهاست. با این حال بیشتر پژوهش هایی که در زمینه خاورشناسی سامان یافته ، بر شناخت اهداف و انگیزه های آنان متمرکز بوده است. در این میان پرسشی اساسی بی پاسخ مانده است و آن این است که چرا در بیشتر پژوهش های خاورشناسان نتایج متفاوتی با دیدگاههای اسلامی به دست می‌آید در حالی که منابع مورد استفاده مشترک است؟ پاسخ این به این مسأله در روش پژوهشی آنان نهفته است. در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است به دنبال این هستیم تا با معرفی و بررسی روش های پژوهشی بکار گرفته شده توسط خاورشناسان در زمینه مهدویت، ارتباط نتایج با روش‌های پژوهشی را نمایان سازیم. بنابراین طبق این پژوهش هانری کربن با روش پژوهشی خود در بررسی مهدویت، در پی آن است تا مبانی و چگونگی پیدایش این تفکر و اندیشه‌ را در متون مقدس و مبانی معرفتی و اعتقادی تشیع بیابد و جایگاه ویژه آن را نشان دهد، با وجود اینکه او با روش پژوهشی خود توانسته است اهمیت و جایگاه مهدویت را بنمایاند ولی بدلیل باطنی نگری خود تنها از یک بُعد به بررسی مهدویت پرداخته است ، در صورتی که این عقیده دارای ابعاد دیگری نیز هست. در عوض مادلونگ با روش تاریخی نگری خود و نیز با استناد به روایت جعلی ، عقیده هم نامی حضرت مهدی(علیه السلام)، وپیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)، را به زمان قیام مختار و نیز اندیشه غیبت را به ماجرای مرگ محمد بن حنفیه، مربوط می داند، در صورتی که از همان صدر اسلام و نیز در مقاطع مهم و حساس تاریخ ، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)، ونیز سایر ائمه(علیهم السلام)، براساس آیات و روایات به تبیین اندیشه مهدویت و نیز معرفی خود ایشان پرداخته اند و بطور کامل ایشان را معرفی کرده اند که چه کسی و از چه نسلی هستند. تیموتی آر.فرنیش با به کارگیری روش تطبیقی آن هم بطور ناقص ، بدنبال یافتن ریشه مهدویت شیعی در یهودیت و مسیحیت است، از طرفی او این اندیشه اصیل را وام دار اهل سنت می داند و معتقد است چون نامی از حضرت مهدی(علیه السلام)، در صحیحین نیامده است در نتیجه در این اندیشه تردید ایجاد شده است؛ درصورتی که روایات مهدی در صحیح مسلم وجود داشته است اما حذف شده اند. در نهایت ادوارد براون بدلیل جایگاه ویژه ای که اندیشه مهدویت در اسلام دارد بطوری که مانع اصلی رسیدن دولت های استعمارگر بخصوص انگلیس به اهداف شوم خود می باشد، با برگزیدن روش وقایع نگارانه و نیز با استفاده از مخفی کاری و دگرگونی ارزش ها درصدد تخطئه دین اسلام و اندیشه مهدویت و در نهایت تبلیغ باب و بهائیت برآمده است.

---

---