جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دراينكه علم امام به موضوعها آيا ارادي است يا فعلي، و بنا به راي مولف دومين وجه صحيح و در اين رساله كه در كربلا تحرير شده راي دوم را انتخاب كرده و دراين رساله فقط دليل خود را براي اثبات موضوع مي آورد بدون نقل اقوال ديگران. [مدرسه آية الله خوئي ص 42؛ كتابخانه هاي گلپايگان 13 و 105؛ عكسي مركز احياء 4/334]

مباحث علم كلام را بطور استدلال در يك مقدمه و شش مقصد بروش كتاب «تجريد العقائد» خواجه نصيرالدين طوسي، گرد آورده است. عناوين مقدمه و مقاصد چنين است: مقدمه در تعريف علم كلام و موضوع و غايت آن، مقصد اول در امور عامه، دوم در جواهر و اعراض، سوم در اثبات صانع، چهارم در نبوت، پنجم در امامت، ششم در معاد. (سيد احمد اشكوري) [مرعشي4/158]

رساله اي است پر از استعارات و كنايات نامفهوم بر مبناي اعتقادات اماميه و اشاره به بعضي از آيات و روايات و مطالب اعتقادي و فلسفي. (صادق اشكوري، يوسف بيگ باباپور) [شورا 45/55]

مؤلف به درخواست بعضي از دوستان كه از وي كتابي د رعلم كلم خواسته بودند اين كتاب را با عباراتي ساده كه فهم آن براي همگان آسان باشد تآليف نموده و در5ربيع الثاني 1296 از تآليف آن فارغ شده است [عكسي مركز احياء‌ ميراث اسلامي 3/402]

مؤلف به جاي پدر درکرمانشاه نشست ودراين رساله به دفع اعتراضاتي که به پدرش شده پرداخته است واز او به عنوان <ايده الله> و<جعلني الله فداه> ياد مي کند ودر 12 جمادي الاول سال 1238 ق از آن فارغ شده است. زمان تاليف: 1238هـ. ق فرزند شيخ احمد احسائي در ابتداي رساله حاضر چنين بيان داشته: در خصوص علم باريتعالي عده اي اين قول را به پدرم شيخ احمد نسبت داده اند كه «قبل از ايجاد و تكوين اشياء، خداوند علم به آن اشيا نداشته و علم حق تعالي به اشيا هنگام ايجاد آنان بوده است » مولف ضمن رد اين اتهام از پدر خود در اين رساله، علم باريتعالي را آنچنانكه از احاديث اهل بيت «عليهم السلام » استفاده مي شود، اثبات نموده است. «حبيب الله عظيمي» رساله علم خدا که علي نقي احسايي نوشته و درآن از راي پدر خود ياد کرده و از شرح خواجه طوسي بر رسالة العلم کمال بحراني بندي آورده و در کرمانشاه به سال 1238 آن را ساخته است. رساله در توضيح و شرح مراد و دفع توهم و افتراء از پدرش در نحوه علم باري تعالي است كه در زمان حيات پدرش تأليف كرده. (مهدي ولايي) علي نقي بن احمد احسائي ميگويد چون پدرم در برابر صوفيان گرانيده باعيان ثابت و اشعريان قائل بقدم معاني و معتزليان مثبت احوال، علم از لي تعلقي خدا را نفي ميكرد برخي گمان بردند كه او خدا را دانا نميداند ازين رو من اين رساله علم را نوشتم و مذهب معصومان را در آن آوردم. (دانش پژوه) مؤلف از تهمتي که پدرش راجع به ديدگاهش در خصوص علم الهي زده اند، دفاع مي کند. وي اين رساله را در نهم جمادي الاولي 1238 به پايان رسانده و پيش از اين نيز به دستور سيد اسدالله در 21 ذي حجه 1229 رساله اي ديگر در اين موضوع نگاشته است. آغاز كتاب: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلوة علي الهادي الي النهج القويم ... فيقول ... علي نقي بن احمد بن زين الدين الاحسائي انه كان في هذه الاوقات قد اندرس الحق [دانشكده حقوق تهران 403؛ دانشگاه تهران 8/97؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 279؛ فهرست آستان قدس 4/137؛ فهرست سپهسالار 5/34؛ مرعشي 5/204 و 13/273و 26/188؛ كتابخانه ملي 12/256؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1421 و 1434؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/495؛ شيخ علي حيدر 1/107؛ كتابخانه ملك 6/110؛ الذريعة 15/316؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/509]