جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مجموعه درسگفتار در زمینه عرفان، سیرو سلوک عرفانی، عرفان نظری و عملی، نظان عرفانی به بحث می پردازد.

اخلاق از جمله دانش‌های بنیادین نظری و عملی است که در علوم مختلف کاربرد دارد و در آموزه‌های دینی به‌عنوان «واجب عینی» تلقی شده است؛ برخلاف تصور ساده انگارانه اخلاق، تعریف‌شناسی آن در میان متفکران اسلامی و غربی مورد توجه بوده و با دیدگاه‌های گوناگون روبه‌رو است. مقاله حاضر ضمن بررسی و تحلیل تعریف‌های حداکثری و حداقلی اخلاق از نظر متفکران اسلامی، آن را در محک تطبیق آموزه‌های قرآنی و روایی قرار داده است و معتقد است تعریف‌شناسی اخلاق اسلامی براساس جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلام شکل گرفته است وگزاره‌هایی همچون؛ «نفس»، «صفات فضایل و رذایل»، «قوه و فعل»، «ملکه»، «عدم ملکه»، «رفتار»، «انگیزه»، «اراده»، «اختیار»، «بهشت و جهنم» نقش مهمی در بازسازی تعریف‌شناسی اخلاق اسلامی دارد.

آیات ناظر به وجه خدا از آیات متشابه اند که با ارجاع به محکمات قرآن محکم می گردند. برای تبیین این آیات باید منظومه ی معارف وحیانی را به صورت جامع در نظر گرفت. خاورشناسان به این معارف نگاهی جزئی و بخشی داشته اند و به منابع و ابزارهای معتبر دسترسی نداشته اند. توجه به قواعد زبان عربی و اصول محاوره ی عقلایی معانی این آیات را آشکار می سازد. آنچه گرهارد باورینگ در تفسیر این آیات کم داشته است، رویکرد اجتهادی جامع و پرهیز از تفسیر به رای بوده است. وجه خدا صفات کریمه خدای سبحان است که خلق بدان روی می آورند. در این پژوهش، دیدگاه گرهارد باورینگ در باره وجه خدا، در المیزان سنجیده شده است.

یکی از شناخت­های لازم که موجب سعادت انسان و جامعه می­شود، دشمن­شناسی است. موضوع دشمن‌شناسی در اسلام از اهمیت والایی برخوردار است و از جمله نگرانی­های پیامبر(ص)برای امتش بود؛ خصوصاً در مورد شناخت منافقان از مؤمنان واقعی. در قرآن­کریم آیه179سوره آل­عمران موضوع شناخت مؤمنین واقعی از منافقین با عنوان"تمیز خبیث از طیب"مطرح شده ­است. در مقاله حاضر نظرات مفسران شیعه و اهل­تسنن با رویکرد تطبیقی بررسی شدند تا معیارهای تمیز از آیه مذکور مشخص­گردد. از مجموع نظرات مفسران به دست می­آید که برای تشخیص مؤمن از منافق؛ خدا مؤمنین را با امتحان خاصی می­آزماید تا درجه اخلاص آنها مشخص شود. هرکدام از مفسران، نظری برای این امتحان خاص الهی مطرح کردند؛ در آخر با ارزیابی نظرات، نتیجه­گیری جدیدی که در سایر تفاسیر نبود ارائه شد؛ که پذیرش جانشینی امیرالمؤمنین(ع)و ولایت ائمه اطهار(ع)، نشانه­ تشخیص مؤمن از منافق است. نتیجه حاضر موافق با ظاهر آیه است و روایات مؤید بسیاری دارد.

یکی از آیات قرآن کریم که به بیان کیفیت خلقت انسان پرداخته، آیه شش و هفت سوره مبارکه طارق است.( فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ مِمَّ خُلِقَ خُلِقَ مِن مَاءٍ دَافِقٍ یَخْرُجُ مِن بَیْنِ الصُّلْبِ وَالتَّرَائِبِ)در این آیات از دو واژه «صلب» و «ترائب» استفاده شده است. اختلاف در معنای لغوی و حقیقت «صلب و ترائب»، سبب اختلاف آراء بین مفسران، مترجمان و اندیشمندان اسلامی در مورد معنا و مفهوم این آیه گردیده تا جایی که برخی گمان کرده اند آیه دارای ابهام و تشابه مفهومی وبا دستاورد های علمی در این مورد در تعارض است. (هدف) این پژوهش دریافت مراد و معنای حقیقی صلب و ترائب ، نقش زن ومرد در شکل گیری جنین ورابطه علم وقرآن در این مورد است. این تحقیق باروش توصیفی و تحلیل متن، وشیوه کتابخانه ای با بررسی منابع لغوی وتفسیری به این مساله پرداخته است.یافته : در این مورد چهار دیدگاه غالب وجود دارد. بیشتر ترجمه ها و تفاسیر صلب رادر مورد پشت مردان وترائب رادر مورداستخوان سینه زنان بیان کرده و "ماءدافق" را به مردان اختصاص داده اند.همین مساله سبب ایجاد شبهه تعارض علم و قرآن درشکل گیری جنین در انسان شده است .نتیجه مراد ازصلب پشت واستخوان های پشت ومنظور از ترائب سینه و استخوان های جلو سینه است. بنابراین مراداز"من بین الصلب والترائب" کل بدن می باشد. با توجه به اینکه قرآن عفیفانه سخن می گوید، در این آیات به منشا پیدایش "ماء دافق" که به صورت نطفه مردان در رحم زنان قرار می گیرد وبه صورت انسان از رحم آنان خارج می شود، اشاره دارد. بنا بر این مردان و زنان نقش فاعلی وقابلی در شکل گیری جنین را دارند . افزون بر این ، این آیات در هماهنگی با آیات قبل و بعد به مساله معاد و بازگشت نیز دلالت دارد.این سخن نسبت به آن زما ن نوعی اعجاز علمی است که با یافته­های علم پزشکی جدید نا سازگاری مفهومی ندارد.

در مقاله حاضر در اینکه مقصود از سه وعده قرآنی: غلبه اسلام بر ادیان (توبه/33)، وراثت صالحان (انبیاء/105) و استخلاف مؤمنان صالح (نور/ 55) یک پیام و حاکمیت اسلام بر سراسر جهان است؟ یا پیام‌های جداگانه می‌باشد؟ نظر تفسیر المیزان و روح المعانی به‌طور تطبیقی در این باره بررسی گردیده است. حاصل این تحقیق آن است ‌که سه وعده بیان‌شده از دیدگاه علامه طباطبایی دارای پیامی مرتبط به هم‌ هستند و این امور هنگام ظهور حضرت مهدی(عج) عملی می‌شوند، اما از دیدگاه آلوسی علی‌رغم وجود روایات معتبر فریقین، آیات مزبور، سه مقوله جداگانه و پراکنده‌اند؛ ایشان در مورد غلبه دین، نظر روشنی را ارائه ننموده است اما در باره دو آیه دیگر معتقد است که مراد از آنها، وراثت و استخلاف صالحان در بهشت است.

این کتاب در باب یکی از مهم ترین حوزه‌های دین پژوهی در عصر دجدید یعنی مسأله «تجربه دینی» نگاشته شده است. نویسنده تا پس از شرح آرای دو تن از بزرگان شرق و غرب یعنی محی‌الدین عربی و رودلف اتو، این مسأله را مورد بررسی قرار می‌دهد. این نوشته شامل سه بخش می‌باشد که در بخش اول مشتمل بر هشت فصل مبانی نظری تجربة دینی از دیدگاه اتو مطرح می‌شود و در بخش دوم طی شش فصل مبانی نظری تجربه دینی از دیدگاه اتو مطرح می‌شود و در بخش دوم طی شش فصل مبانی نظری تجربه دینی از دیدگاه ابن عربی توصیف می‌شود و در بخش سوم نیز طی شش فصل به تطبیق آرای این دو اندیشمند می‌پردازد.

ارجمندترین سخن صوفیه، حدیث عشق و محبت است که آن را استوارترین رشته ی پیوند میان حق و خلق دانسته اند.عرفا پس از تعمق در آیات قرآنی و تأویل آیه ی «یحبهم و یحبونه» به منظور وصول به حقیقت موضوع عشق و محبت الهی را در عرفان پایه ریزی کردند .با این حال معانی متفاوتی از این آیه و مفهوم محبت مندرح در آن را ارایه نموده اند. تعاریفی که بایزید و جنید از مفهوم عشق و محبت ارائه می دهند از تأویل ایشان از آیات قرآن نشأت گرفته و در تفاوت بنیادی در سیر و سلوک عرفانیشان در حوزه های عملی و معنایی«شریعت و طریقت»، «صحو و سکر» نمود می یابد. این تحقیق تفاوت دیدگاه بایزید بسطامی و جنید بغدادی در مورد عشق و محبت، مندرج در متون عرفانی تاقرن ششم را بررسی می کند. فرضیه تحقیق بر این امرمبتنی است که اختلاف تعاریف این دو عارف از محبت، ناشی از تفاوت جایگاه عرفانی و نگرش متفاوت آنان و نحوه ی تأویل آنها از آیات مربوط به محبت است و متناسب با مشرب عرفانی این دو عارف شکل گرفته است. روش بررسی این اختلاف نظر بر اساس نظریه هرمنوتیک گادامر که تأویل را امری مفسر محور می داند تبیین می گردد که طریقی نو در بررسی متون عرفانی محسوب می شود.

عفو، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشم پوشی از گرفتن انتقام باوجود داشتن قدرت آن و غفران به معنی پوشاندن گناه و خطا به‌کار رفته است. در بسیاری از ادیان توحیدی بر بخشش تأکید فراوانى شده؛ اسلام و مسیحیت نیز در متون مقدس به این بحث توجه ویژه ای داشته اند. در این پژوهش با روش اسنادی و مطالعه کتابخانهای به توصیف، تحلیل و تطبیق روش، معانی و مصادیق عفو و غفران در دو کتاب مقدس و زمینه‎های اشتراک و افتراق این موضوع پرداخته شده است. حاصل آنکه مراتب عفو و غفران در قرآن کریم به صورت امر و توصیه خطاب به پیامبر (ص) و مسلمانان بوده و در اناجیل به صورت توصیه تنها خطاب به مردم می باشد که در هر یک از دو کتاب شامل گروهی با شرایط متفاوت خواهد شد. در عین حال، دو کتاب مقدس، از روشهای مشابه و متفاوتی برای دعوت مردم به عفو بهره گرفته‌اند.