جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله اصلی این رساله ترسیم خطوط کلی رویکرد پدیدارشناسانه شلر به اخلاق با توجه به نقش محوری شخص در فلسفه اوست. شلر پدیدارشناسی را به کار می برد تا از امکان وجود اخلاقی برپایه ارزش های غیرصوری و شخص انسانی دفاع کند. به همین منظور از یک سو تعریفی سلسه مراتبی از ارزش ها ارائه می دهد و از سوی دیگر به تعریف وجود اصیل انسان می پردازد و والاترین ارزش را به شخص انسان اسناد می دهد. زیرا شخص است که همواره با ترجیح ارزشی بر ارزش دیگر ارزش های اخلاقی نیک و بد را محقق می کند. اگرچه او درابتدا از سلسله مراتب مطلق ارزش ها صحبت می کند، اما هر انسانی با توجه به تمایلات و گرایش های خاص خود و با توجه به نقشی که عشق و کینه در ادراک او از ارزش ها ایفا می کند، این ارزش ها را تحقق می بخشد. در این میان، اسوه های اخلاقی می توانند به درک کامل تر فرد از ارزش ها یاری رسانند و نحوه ای از بودن را به وی بیاموزند، اما خود نیز نواقصی دارند و از این رو نیاز به شخص کامل تری حس می شود که از این نقائص مبرا باشد. هرچند شلر ابتدا از خداوند به عنوان مصداقی برای این وجود کامل یاد می کند، اما شر را معضلی می داند که کمال خداوند را با مشکل مواجه می کند. او در نهایت، برای تبیین این مشکل تلقی خود را از خداوند به مثابه شخص نامتناهی به کناری می نهد و از خداانگاری به نوعی همه خداانگاری روی می آورد.

هگل از فلاسفه بزرگ دوران روشنگری است که اصول تفکر وی در جهت تحکیم مبانی و پایه های تمدن جدید غربی بوده و در باطن خود اومانیستی است وجه اومانیستی فلسفه هگل را می توان در دو اصل زیر خلاصه نمود 1- اصالت سوژه که بنیاد فلسفه هگل بر آن استوار بوده و در پی مطلق کردن انسان است 2- مرگ (غیبت) خدا در کل فلسفه هگل دو چند سخن از خداست اما خدا غایب است یعنی وقتی به ایده مطلق می رسیم خدا را بشری کردیم و خدای بشری را پشت سر نهاده ایم و لذا در مرحله علم مطلق دیگر به خدای متعارف نیازی نیست که در این مقاله به توضیح بیشتر دو موضوع پرداخته شده است.

هدف اصلی این نوشته آن است که نشان دهد اولا پراگماتیسم بر اصولی استوار است که ملازم اومانیسم هستند ولذا پراگماتیسم در اصل یک مکتب اومانیستی است و ثانیا دستاورد آشکاری که در سطح فرهنگ و جامعه امریکایی عرضه داشته ست موجب رشد طیف وسیعی از اومانیست ها در امریکا شده است که به اومانیسم جدید یا اومانیسم علمی یا طبیعت گرایی اومانیستی قائل هستند. بدین منظور نخصت پراگماتیسم را معرفی می کنیم و سپس اومانیسم را تعریف می نماییم و آنگاه رابطه آن دو را با هم یک بار از طریق بررسی اصول پراگماتیسم و بار دیگر از طریق رابطه اومانیسم جدید امریکایی با آن به بحث می نهیم.

امانوئل کانت (1804ـ1724) ــ بزرگ‌ترین فیلسوف دوران جدید، که عصر روشنگرى، انقلاب کبیر فرانسه، تفوق علم نیوتنى، افراط اصالت تجربه، غلبة اصالت منفعت، تنش نهضت رومانتیسم و در عین حال متافیزیک سنتى را در زمان خویش دریافته و آنها را بلاواسطه تجربه کـرده و فهمیده بود ــ در طرح اصلى خویش درباب فلسفه ــ به معنى کلى ــ انقلاب کپرنیکى را در معرفت بشرى ــ به معنى اعم ــ اعلام کرد. انقلاب کپرنیکى کانت از وجوه بسیار قابل بحث است؛ اما مى‏توان گفت که در تمامیت آن، تثبیت اصولى مبانى مدرنیسم مشاهده مى‏شود. تا آنجا که به بحث حاضر مربوط است، انقلاب کپرنیکى، تأیید و تحکیم همه‌جانبة سوبژکتیویسمى است که با کوژتیوى دکارت تحقق یافته بود. اگر اومانیسم ــ دست کم در حوزة فلسفى آن ــ در تفکر جدید، پیامد سوبژکتیویسم جدید باشد، مى‏توان گفت که انقلاب کپرنیکى کانت مستلزم اومانیسم است.(1) انقلاب کپرنیکى تعبیرى است که خود کانت براى بیان وضعیت جدید فکرى خویش به کار برده (نقد عقل محض[1]، ص XVI) و معنى آن این است که سوژه در هر حال محور است. گرچه کانت طرح انقلاب کپرنیکى را در کتاب نقادى عقل محض فرانهاده است، محدودة آن به این کتاب منحصر نیست؛ بلکه این انقلاب را در کتاب نقادى عقل عملى و نیز نقد حکم و آثار دیگر کانت مى‏توان مشاهده کرد. بنابراین مى‏توان اومانیسم کانت را در هر سه نقد دنبال کرد. در این نوشته، نخست از نقد عقل نظرى، سپس نقد عقل عملى و بعد از آن از نقد حکم سخن خواهد رفت و در پایان، جایگاه خدا در این انقلاب کپرنیکى به‌اجمال بررسى خواهد شد.

عشق، ارزش و شخص سه مفهوم محوری در انسان‌شناسی شلر هستند که بسیار به هم وابسته‌اند. در اندیشه شلر، بحث از ارزش‌ها ما را، به شخص به عنوان حامل ارزش‌ها و عشـق، به عنوان پیوند دهنده شخص با ارزش‌ها و آن‌ها به یکدیگر می‌رساند. شلر در ضمن بحث از ارزش، و به‌طور خاص نقـد اخلاق صوری کانت، تلاش می‌کند تا طبیعت و کارکرد فی نفسـه ارزش‌هـا را تعیـین کند. از آن‌جا که وی شخص را حامل ارزش‌ها می‌داند، در اخلاق خود، توجه بسیاری به تحلیل ماهیـت شـخص انسانی دارد. در تلاش برای پیوند دادن ارزش‌های اخلاقی با احساسات و عواطف انسـانی، عشـق نقشی مهم دارد. عنصر اساسی در تبیین نقش عشق در ارزش‌ها، مفهومی است که شـلر آن را " نظـم عشق " می‌نامد. انسان‌شناسی فلسفی شلر تلاشی است برای فـراهم آوردن توصـیفی یکپارچـه از انسـان. وی معتقد است که انسان تعریف‌پذیر نیست؛ انسان "شی" نیست، بلکه "شدن" اسـت، "درمیانـه" است. از این رو، تلاش وی برای ارائه توصیفی یکپارچه از انسان، تلاش برای تعریف انسان نیست، بلکه تبیین این امر است که چه چیزی انسان را تعریف‌ناپذیر ساخته است. شلر انسان را نه چونان جوهر، بلکـه چونـان نقطـه تلاقـی دو جنـبش، یعنی سائق حیات و روح می‌بیند. تنهـا در انسـان اسـت کـه حیـات و روح خـود را در فراینـد یکپارچه شدن می‌یابند. در انسان، حیات روح مند می‌شود و روح حیات‌مند و بدن‌مند. این معنای روح که در برابر جهان گشوده است، شلر را بدین‌جا رهنمون می‌شود که در باب بنیاد همه چیز یا بنیاد عالم، تأمل کند.

هدف از تدوین این کتاب ترسیم خطوط اصلی و مسائلی کلی و رایج در فلسفه ذهن است تا دانشجویان فلسفه بتوانند با این گرایش در فلسفه معاصر آشنا شوند و تصوری کلی از ماهیت و مسائل آن حاصل کنند .در فصل اول کتاب کلیاتی در باب موضوع، مسائل و روش فلسفه ذهن مطرح می‌شود ;سپس مکاتب معاصر در فلسفه ذهن معرفی می‌گردد که از آن جمله است" :ثنویت ذهن و بدن"، "رفتارگرایی"، "نظریه‌های همسانی "و "کارکردگرایی ."مبحث سوم کتاب، شرح مسائل بنیادین در فلسفه است ;برای نمونه :هوش مصنوعی، علیت ذهنی، نظریه شبه پدیده، رئالیسم ذهنی مسئله آگاهی، و رهیافت ابزارنگاری .گفتنی است "فلسفه تحلیلی ذهن رشته‌ای است که در قرن بیستم در پی مباحث رایج میان فلاسفه تحلیلی در حوزه‌های معرفت شناسی، زبان و منطق و در حاشیه علومی که امروزه به علوم معرفتی معروفند شکل گرفت . نظریه‌ها، اکتشافات و پیشرفت‌های حاصل در حوزه‌های روان شناسی، عصب شناسی، بافت شناسی مغز، زیست شناسی و علوم کامپیوتری، تاثیر پر دامنه و چشم‌گیری بر دیدگاه فلاسفه ذهن داشته است و از این رو فلاسفه ذهن بیش از آن که به مباحث متافیزیکی ذهن بپردازند، متاثر از این علوم به بررسی مباحث مربوط به ذهن می‌پردازند ."

فاقد چکیده