جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان اسالیب زیباشناختی علم بیان، استعاره از رساترین و کارآمدترین ابزارهایی است که کاربرد آن بیش‌تر برای مفاهیم انتزاعی و دور از ذهن است تا فهم آن را ملموس و عینی کند و پیوسته می­کوشد تا با ایجاد نوعی ساختارشکنی در معنا و واژگان توجه مخاطب را به خود جلب کند. از این طریق ساختار مفهومی و بنیادی را پدید می­آورد که برای اندیشیدن امور انتزاعی­تر به کار می­روند. این ساختارهای زبانی همان طرح­واره­های تصویری هستند. طرح­واره­ها در حقیقت، فرآیندی از ساختارهای شناختی زبان هستند که به واسطه تجربه­های فیزیکی انسان در برخورد با جهان خارج به وجود می­آیند. کوتاه سخن آنکه، ذهن قادر است داده­های دریافتی محیط را مورد پردازش قرار داده و مفاهیم پیچیده معنایی را در بافت زبانی- گفتاری واکاوی و رمزگشایی کند. گفتنی است که در ساختار قصیده­های سنتی و متون قرآنی، قصاید حماسی و شعر رثا سهم بسزایی را در این باره دارا هستند.

قرآن کتابی است که نیاز به تدبر دارد و مسلماً صاحبان خرد، بیش‌ترین سهم را در این بهره گیری دارند. لغت یونانی «فیلوزوفیا» در متون منطقی قدیم که از یونانی به عربی ترجمه شده، به لفظ حکمت برگردانده شده و عرب، لغت فلسفه را نیز مرادف حکمت به کار برده است. شناخت اشیا را به بهترین نحو، «حکمت» می‌نامند. در این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات و روایات بدین نتایج رسیدیم: معناشناسی واژه حکمت شامل سه بُعد کلمات همنشین، کلمات جانشین و کلمات متضاد است. از مفاهیمی که در آیات به همراه این کلمه ذکر شده‌اند، می‌توان واژه حکمت را جامع‌تر شناخت. کلماتی مانند خیر کثیر، شکر و افعالی مانند ایتاء، تعلیم و... . کلمات جانشین به واژگانی اطلاق می‌شود که سبکی مشابه حکمت را داشته باشند، مانند عقل، ذی حجر، لبّ و فکر. واژه‌ای که دقیقاً متضاد حکمت می‌باشد، جهل است که شناخت جهالت، تأثیری شگرف در دستیابی به مقدمات حکمت دارد.

معادل واژه «سبک» در زبان عربی تعبیر «اسلوب» و در زبان انگلیسی «style» است. یکی از دانش‌هایی که امروزه در قلمرو زبان و ادبیات چون دیگر حوزه‌های هنری اهمیت و استقلال یافته، سبک‌شناسی است. سبک‌شناسی توصیف و تحلیل انواع صورت‌های زبانی در کاربردهای عملی زبان است. مفاهیم سبک و تنوع سبکی در زبان مبتنی بر این فرض کلی است که درون نظام زبان محتوایی واحد را می‌توان در بیش از یک صورت زبانی رمزگذاری کرد. سبک در زبان صرفاً نمایی روبنایی نیست، بلکه بر عکس بخش اساسی از معنای رسانده شده توسط نویسنده را تشکیل می‌دهد. سبک‌شناسی برای بررسی همه انواع متون کاربرد دارد امّا بررسی متون دینی یکی از مهم‌ترین زمینه‌های سبک شناسی است. جامعه یعنی مجموعه‌هایی از افراد انسانی که با نظامات و سنن، آداب و قوانین خاص به یکدیگر پیوند خورده و زندگی دسته جمعی دارند؛ امام علی(ع) و امام سجّاد(ع) ضمن خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها بیانات علمی و ارزشمندی درباره این پدیده ارائه داده‌اند.

خداوند متعال واژه‌های قرآن کریم را به گونه‌ای معماری کرده است که برای درک برخی از آن‌ها باید شبکه‌ای از معناهای مرتبط به هم را تشکیل داد. یکی از این واژه‌ها، لفظ اسماء در آیات 31 تا 33 سوره بقره است. یافته‌ها حاکی از وجود اقوال تفسیری فراوانی در این خصوص است. در این نوشتار تحلیلی کتابخانه‌ای، اقوال مفسرین به یازده وجه تقسیم گردیده و سعی شده است با کاربست روش معناشناختی ایزوتسو، آن‌ها را بررسی و نقد کرد و سپس تفسیر آیات مذکور با رویکرد معناشناختی به واژه "اسماء"، بیان می‌شود. اهمیت این موضوع، دست یافتن به شبکه معنایی واژه "اسماء" است چون اساساً ضرورت دارد برای ارائه تفسیر بهتر، مؤلفه‌های معنایی واژه‌ها را در بافت متنی قرآن کریم، وا کاوید. هدف این نوشتار، ارائه شبکه معنایی واژه "اسماء" به جامعه علمی قرآنی است تا نتایج آن در پژوهش‌های تفسیری و قرآن پژوهی مورد استفاده قرار گیرد.