جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما السلام» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق (ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه هم چون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در ضمن كتاب‌ هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند، به‌ همراه ياد كرد آنها در كتب رجال. عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است. نويسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌ شده در آن نوشته است. جلد بیستم این کتاب شامل مباحث میراث مرتد، مرده ها، باب حشر و نشر و رواياتى اعتقادى در موضوعات حساب، عبور از صراط، شفاعت و بهشت و جهنم ذكر شده است. در باب «غرر و درر و نوادر» نيز 415 خبر با موضوعات مختلف و گاه نادر جمع شده است.

فضائل الخمسة من الصحاح الستّة و غيرها من الكتب المعتبرة، تألیف محقق فيروزآبادى، در بردارنده احاديث و روايات فضائل و مناقب پنج تن آل عبا عليهم السلام ، از مهم‌ترين كتاب‌هاى اهل سنت و جماعت مى‌باشد كه در بلاد اسلامى مورد توجه قرار گرفته و علامه امينى در نشر آن به به بلاد اسلامى كوشش داشته است. انگيزه تأليف كتاب آن بوده كه مؤلف در سفر حج با يكى از دانشمندان اهل سنت به بحث مى‌نشيند و پس از گفتگوهاى مذهبى ضمن اعتراف مى‌گويد: شما شيعيان با ادله متقنى كه در دست داريد، در نشر و تبليغ ضعيف هستيد و آن طور كه بايد و شايد مذهب اهل بيت عليهم السلام را بين مسلمانان اشاعه نمى‌دهيد. كتاب مشتمل بر پنج مقصد است كه هر مقصد به بيان فضائل يكى از خمسه طيبه مى‌پردازد. البته مقصد چهارم و پنجم هر دو درباره حسنين(عليهماالسلام) است كه مقصد چهارم به مناقب مشترك آن دو بزرگوار و مقصد پنجم به مناقب اختصاص آنان مى‌پردازد. از سه جلد كتاب، تا بخشى از جلد دوم به مناقب اميرالمؤمنين (عليه السلام) اختصاص يافته است.

«اللوامع النورانية في أسماء علي و أهل بيته القرآنية» اثر سيد هاشم حسينى بحرانى (متوفاى 1107ق) است كه به زبان عربى نوشته و در آن آياتى كه در شأن و فضايل اهل‌ بيت (ع) نازل شده، همراه با رواياتى كه اين نكات را بيان كرده، آورده است. كتاب حاضر، از مقدمه مصحح و مقدمه نويسنده و بعد متن اصلى كتاب تشكيل شده است. نويسنده در متن مباحثش نخست مقدمه‌ اى علمى آورده كه داراى چهار فايده است و بعد وارد بحث اصلى شده و به ترتيب آيات قرآن از سوره فاتحه شروع كرده و تا سوره تكاثر ادامه داده و روايات تفسيرى و تأويلى را ذكر كرده است. روش نويسنده، نقلى است و بر گردآورى هرچه بيشتر روايات تأكيد فراوان كرده و در اين راه موفق شده و كتابى پربرگ و بار فراهم آورده است، ولى از نظر اجتهاد و تحليل و تبيين پيام‌ هاى آيات و روايات و نظريه‌ پردازى و نوآورى متأسفانه چندان كوششى در آن مشاهده نمى‌ شود. زبان و ادبيات اين اثر، عربى قديمى است. نويسنده، در مجموع اين كتاب، بنا به تعبير خودش تعداد 1154 اسم (فضيلت) براى اميرالمؤمنين على (ع) و ساير امامان معصوم (ع) آورده است.

کتاب «أهل البيت (ع) قيادة ربّانية (دراسة تحلیلیة عن ولایة اهل البیت (ع) علی ضوء الکتاب و السنة)» نوشته محمدكاظم محمد جواد، گردآوری آیاتی از قرآن كریم می‌ باشد كه درباره «اهل‌ بیت (ع)» نازل شده است. مولف در این اثر با جست‌ و جو در منابعی از كتب روایی، تفسیری و تاریخی اهل سنت كه در آنها درباره فضایل و جایگاه اهل بیت (ع) روایتی پیامبر اعظم (ص) نقل شده، تلاش نموده تا هر آن‌ چه به مناسبت‌ های مختلف تنزیل، تأویل، بیان مصداق اكمل و یا فرد بارز و همچنین تنظیر درباره اهل بیت (ع) وارد شده را جمع‌ آوری و معرفی نماید. نویسنده، مطالب كتاب را بر اساس نام‌ های سوره‌ های قرآنی تقسیم‌ بندی كرده است. وی در این تحقیق، تنها به ذكر هر آیه بسنده كرده و به اذعان خود به جهت جلوگیری از اطناب مطالب، از ارائه توضیحات پیرامونی در ارتباط با آیات خودداری كرده است.

این كتاب مجلد دوم از مجموعه‌ی "كشف الغمه" به زبان عربی شرح زندگی امامان معصوم (ع) شیعه را دربردارد. نویسنده با بهره‌گیری از منابع مختلف تاریخ و حدیث و اقوال و اشعار مخالفین و موافقین به طرح موضوع پرداخته است. محتوای این مجلد شامل زندگانی امام زین‌العابدین (ع) تا امام مهدی (عج) است. محقق كتاب در پایان فهرست‌های متنوع از آیات و احادیث، اعلام، اماكن افزوده است."

«کتابُ سُلَیْم بْن قِیْس الکوفی» کتابی از شیخ ابو صادق سلیم بن قیس هلالی عامری کوفی است. كتاب حاضر اولین كتاب شیعه در زمان امیرالمومنین علیه‌ السلام بوده كه امام صادق علیه‌ السلام درباره آن می‌گوید: «هر كس از شیعیان و دوستان ما كتاب سلیم بن قیس را نداشته باشد، چیزی از مسائل ولایت ما نزد او نیست و از اسباب ما آگاهی ندارد. این كتاب الفبای شیعه و سرّی از اسرار آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم است». امام سجاد علیه‌ السلام نیز می‌ فرماید: سلیم راست گفته است، خدا او را رحمت كند همه این احادیث از ماست و از آن‌ ها خبر داریم و چندین حدیث دیگر كه همگی در تأیید وثاقت كتاب و سلیم بن قیس وارد شده است. سلیم این كتاب را در طول شصت سال از عمرش به رشته تحریر درآورده است. موضوع كتاب درباره فضائل اهل بیت از زبان پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و حوادث بعد از آن حضرت به نقل از شاهدان عینی مثل ماجرای سقیفه از زبان سلمان فارسی و افتخارات و امتیازات علی علیه‌ السلام و حوادث دوران خلافت آن حضرت و بسیاری از مباحث عقیدتی و تاریخی می‌ باشد.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم »نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی (ع)» می پردازد. در این نوشتار که سومین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از قرآن کریم که در مورد ایمان و تقوای امام علی (ع) و اهل‌ بیت پیامبر اسلام (ص) نازل شده است مورد شرح و تفسیر اجمالی قرار گرفته است. نگارنده بر این باور است آیاتی از قرآن که در آنها صحبت از ایمان و عمل صالح و تقوی شده است، در درجه اول مصداق آنها امیرالمومنین علی (ع) و فرزندان معصوم ایشان می‌ باشد و در درجه بعد مربوط به شیعیان است و مراد از صراط مستقیم نیز امام علی (ع) است.

لماذا اخترت مذهب الشيعه مذهب اهل البيت (علیهم السلام) درباره اثبات حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) و جانشينى ايشان بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نوشته شده است. كتاب با دو مقدمه و مطالب در هشت فصل، تنظيم شده است. نويسنده در تمامى اين فصول، با استفاده از آيات و رواياتى كه در كتب اهل سنت منقول است، به اثبات حقانيت و ولايت اميرالمومنين علیه السلام و فرزندان معصومش علیهم السلام پرداخته و در دو فصل آخر، به ماجراى سقيفه اشاره نموده و مناظراتى را كه با افراد مختلف داشته، نقل كرده است. نويسنده در فصل اول، اشاره مى‌كند كه همه مذاهب چهارگانه اهل سنت، از شاگردان امام صادق (علیه السلام) بوده و از ايشان مطالب را گرفته و به چهار فرقه تبديل شده‌اند. از اين‌رو آنچه كه در كتب مذاهب اربعه، موافق مذهب جعفرى است، از «جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام)» و آنچه كه مخالف با گفتار ايشان است، اجتهاد خود اين چهار نفر مى‌باشد. وى در اين فصل، به شرح حال خويش پرداخته و در ادامه، به اختلافاتى كه بين اين مذاهب چهارگانه و اختلاف فتاوايى كه دارند، اشاره نموده است. مثلا مى‌گويد كه شافعى معتقد است اگر كسى دستش به زن اجنبيه‌اى بخورد، وضويش باطل مى‌شود و حنفى خلاف آن را گفته است. همچنين مالك با اين دو مخالف ورزيده و مى‌گويد اگر اين تماس از روى شهوت باشد يا از عمد، وضوء واجب مى‌شود و الا مشكلى ندارد. شافعى دخترى كه از زنا به دنيا آمده را براى ازدواج جائز مى‌داند، اما سه مذهب ديگر مخالفت كرده‌اند. حنفى مى‌گويد كه وضوء با خروج خون از بدن ولو كم باشد، باطل مى‌شود و سه گروه ديگر خلاف آن را گفته‌اند. نويسنده در ادامه، طائفه شيعه را طائفه‌اى حقه و محقه خوانده و بهترين خلق خدا حساب مى‌كند و جزء فرقه ناجيه مى‌شمارد .وى در فصل دوم، به اثبات ولايت و حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) توسط آيات ولايت، تطهير، مباهله، مودت، صلوات، تبليغ يا حديث غدير پرداخته و همچنين در عنوانى به نام شيعه و سنت نبوى، به بررسى دلالى احاديثى چون حديث دار انذار، ثقلين، سفينه، منزلت و مدينة العلم پرداخته است. در فصل سوم، به نصوصى كه از طرف پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره محصور بودن خلفاء در 12 امام اشاره شده، پرداخته شده است. نويسنده در فصل چهارم، از احاديثى كه در فضائل اميرالمومنين (علیه السلام) و ذريه‌ى ايشان سخن گفته شده، نام برده است. در فصل پنجم، احاديث و سخنانى از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده كه به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيتش بر سايرين دلالت دارد. همچنين شهادت بعضى از علماء به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيت ايشان بيان شده است. فصل ششم، در مدح پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از شيعه على (علیه السلام) و اهل بيت اوست. در فصل هفتم به مصيبت سقيفه پرداخته شده و ماجراى سقيفه ذكر شده است. نويسنده در فصل آخر، مناظراتى كه با افراد مختلف و بزرگان علماى شافعى در زمينه ولايت و تشيع داشته اشاره كرده است.

«ألأنوارُ ألباهِرَة بِفَضائل أهل البَیت ألنّبوی وَ ألذُّریةِ ألطّاهرة» نوشته عبدالله بن عبدالقادر تلیدی حسنی مغربی، عالم سنی مذهب سده چهاردهم هجری است. این اثر در چهار باب به امیرالمؤمنین (ع)، حضرت زهرا (س) و حسنین (ع) اختصاص دارد و در آغاز آن احادیثی درباره فضائل عموم اهل بیت آمده است. این کتاب از چهار باب تشکیل شده است: باب اول، به فضائل اهل بیت (ع)، به طور عموم اختصاص دارد. باب دوم، فضائل امام علی (ع)، تشریح شده است. باب سوم، مناقب حضرت فاطمه زهرا (س) باب چهارم، مناقب امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را تبیین کرده است. پایان بخش کتاب فهرست آیات، احادیث و کتابنامه است.