جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در نوع تعلیمی ادبیات هدف سراینده و گوینده، آموزش حکمت و اخلاق، همچنین تشریح و تبیین مسایل اخلاقی و تربیتی و اندیشه های مذهبی، حکمی و فلسفی جامعه است. بروز انحطاط فکری و اخلاقی و روابط غیرانسانی در جامعه سبب می شود که اشعار تعلیمی در کلام سخنوران گسترش روزافزون یابد. به علاوه کثرت و شدت انحرافات موجود در جامعه، به خصوص طبقات بالای آن (حاکمان سیاسی و دینی) و سپس شیوع آن در بین مردم، باعث می شود تا بسیاری از شاعران به عنوان روشنفکر عصر خویش به بررسی و نقد اعمال این عاملان در آثار خود بپردازند و در کنار آموزه های اخلاقی و تشریح و تبیین مسایل تربیتی، به شعر خود رنگی از اعتراض و انتقاد نیز بزنند. نظامی که همچون جامعه شناسی آگاه به بررسی رفتارهای مردم جامعه زمان خود می پردازد، شعرش آیینه تمام نمای رفتارهای فردی و اجتماعی زمانش است که توانسته آن را به بهترین شکل به تصویر بکشد. حافظ نیز حامی ارزش ها و منش های اخلاقی است و پند و اندرزهایش مبتنی بر این اصول است. حافظ در پاره ای از موارد از کلام نظامی تاثیر پذیرفته اما مقلد او نیست. به طور کلی از شعر وی به دو صورت استفاده می کند: یکی گرفتن مضامین و دیگر قالب های شعری اما خیلی اسیر چارچوب تفکرات نظامی نمی شود.

تعلیم و تربیت یکی از برجسته ترین درونمایه ها و اغراض شعر فارسی است. این نوع ادبی، بیش از دیگر انواع، ذهن و زبان شاعران و سخنوران ادب فارسی را به خود مشغول کرده است. وحشی بافقی علیرغم اینکه شاعری وقوع پرداز بوده و عنصر غالب اشعار او عشق است ولی بخش عمده ای از ابیات و اشعار خود را چه در خلد برین که اثری تعلیمی- اخلاقی است و چه در دیگر منظومه ها و قالبهای شعری اش به موضوع تعلیم و تربیت اختصاص داده است. او مدتی به مکتب داری اشتغال داشته و پاره ای از موازین و شیوه های تعلیم و تربیت که در نظر مربیان امروزی این فن نیز پذیرفته شده است در اشعارش انعکاس یافته است. مهمتر از آن، تبیین مفاهیم و فضایل دینی و اخلاقی چون قناعت، جود و بخشش، عدل و انصاف و تحسین آنها و تشریح رذایل اخلاقی چون تظاهر، کبر، حرص و حسد و تحذیر از آنها، از جمله موضوعاتی است که جنبه تعلیمی و اخلاقی شعر او را برجسته کرده است. در میان مفاهیم اخلاقی و ارزشی، مباحثی نه چندان دلپسند چون تن دادن به حقارت و ذلت نیز در شعر او به چشم می خورد که شاید این امر بیشتر ناشی از پیروی او از سنن ادبی رایج در شعر فارسی باشد. این مقاله بر آن است که دیدگاه های اخلاقی و تربیتی وحشی را با استناد به اشعار وی بررسی و ارزیابی کند و بسامد آنها را به شکل جدول و نمودار بر اساس روش تحلیل آماری نشان دهد.

خواجه نصیرالدین طوسی در ضمن پرداختن به حکمت و علوم طبیعی، در کتاب اخلاق ناصری به سیاست مدن و تدبیر منزل توجه خاصی داشته و در اثنای مباحث خود به نظام ارزشی حاکم بر فرایند تعلیم و تربیت انسانی، توجه ویژه ای نموده است. نظام ارزشی در نگاه او از یک سو بر مباحث فطری و سرشتی انسان مبتنی است و از سوی دیگر جامعه و آموزه های آن را در سمت و سو دادن به این نظام حاکم، موثر می داند، از طرف دیگر خواجه نصیر تاثیرات غیبی و آموزه های معنوی و عنایات الهی را در تثبیت نظام ارزشی مذکور و هدایت انسان در مسیر ارزشها مهم و موثر می داند.او معتقد است انسان از بدو کودکی، هم آمادگی پذیرش نظام ارزشی را دارد و هم اگر خوب هدایت نشود ضد ارزشها می تواند در سرشت او موکد شود؛ همچنین جامعه و خانواده در حفاظت او از افتادن به دام ضد ارزشها نقش حیاتی دارند.در این مقاله از جهات مختلف به بررسی آرای خواجه نصیر درباره نظام ارزشی حاکم بر فرایند تعلیم و تربیت پرداخته خواهد شد.

یکی از پایه های مهم توسعه پایدار، تربیت نیروی انسانی کارآمد است که برای کشورهای در حال توسعه ای چون ایران، ضرورتی حیاتی به شمار می رود. زنان به عنوان نیمی از نیروی انسانی، یکی از مهمترین منابع برای تحقق اهداف توسعه محسوب می شوند. از آنجا که توازن امکانات و توزیع متعادل فرصت های موجود از جمله توزیع برابر فرصت های آموزشی به جهت نقش تعیین کننده آن در توسعه انسانی، اهمیت فراوانی دارد، در این مقاله سعی شده است در تبیین مساله زنان و دسترسی به آموزش عالی و پیامدهای آنان در کشورهای در حال توسعه ای نظیر ایران، روند رو به رشد کمی و کیفی این پدیده بررسی و معلوم شود پیامدهای افزایش حضور زنان در آموزش عالی بدون انطباق با نیازهای لحاظ نشده در برنامه ریزی اقتصادی و فرهنگی توسعه کشور نه تنها نمی تواند فرصتی سازنده تلقی شود بلکه زنان تحصیل کرده را با دشواری های بسیاری در حوزه زندگی شخصی، اجتماعی و اقتصادی رو به رو می سازد.

نوین گرایی آموزشی از جنبه های کوشش ایرانیان برای رسیدن به وحدت ملّی شمرده می شود. این تکاپوها که اندکی پیش از مشروطه آغاز شد، برای شالوده ریزی جامعه ای مبتنی بر «هویت ایرانی» بود و آشنایی با تاریخ ایران را زمینه ساز رسیدن به وحدت ملّی قلمداد می کرد.هدف این نوشتار، بازشناسی مفهوم هویت ایرانی در شماری از کتابهای درسی تاریخ بوده است. این آثار از آغاز تا پایان دوره رضاشاه بررسی شده اند. پژوهشگر همچنین کوشیده است تا با مطالعه روندی  (trend study)چگونگی تکوین کتاب های درسی تاریخ و بازتاب مفهوم هویت ایرانی در آن ها را توصیف تاریخی نماید. این بررسی نشان داد که درس تاریخ سهم والایی را در تعلیم مفهوم هویت ایرانی به دانش آموختگان داشته است.

در این پژوهش تلاش شده است تا آموزه‌های تربیتی مکتب واقع‌گرایی به منظور بهبود کیفیت نظام تعلیم وتربیت ایران شناسایی و معرفی گردد بنابراین طبق روش پژوهشی سندی – تحلیلی آموزه‌های تربیتی این مکتب به همراه اندیشه‌های ارسطو ،کمنیوس و جان‌لاک که از سرمداران و بزرگان این مکتب هستند در نظام تعلیم و تربیت ایران در سه حیطه مربوط به فراگیر، روشهای یاددهی-یادگیری و محتوای برنامه‌های آموزشی مورد بررسی و شناسایی قرارگرفته است در مرحله بعدی بااستفاده از کتابها و نتایج تحقیقات انجام شده در این راستا به برخی از مسایل و مشکلات تعلیم و تربیت ایران اشاره شدهو تلاش بر این بوده با استفاده از آموزه‌های تربیتی واقع‌گرایی راهکارهایی به منظور رفع برخی از این مسایل و مشکلات ارائه شود. این راه کارها عمدتآ در دو بخش محتوای برنامه های آموزشی و رابطه معلم و شاگرد ارائه گردیده است در پایان محقق به تحلیلو نتیجه‌گیری پرداخته و پیشنهادهایی را برای بهبود کیفیت نظام تعلیم و تربیت و همچنین پیشنهاداتی را برای انجام تحقیقات بعدی در این زمینه ارائه داده است.

تعلیم و تربیت چند فرهنگی، یکی از نهادهای اجتماعی استت که با تووت اجتماعی، علمی، سیاسی و فرهنگی در ارتباط است. بهعبارت دیگر، چند و چون کارکرد نظام های تربیتی هر جامعه ای، به چند و چون و کارکرد تحوت پیرامونی بستگی دارد. با آغازتحولات روز افزون بشر در حوزه های گوناگون، «انقلاب صنعتی» سال های اول قرن هفدهم است که غرب، خاستگاه این تمدن نوین است. اند یشه مدرن تدریجاً به دیگر سرزمین های غیر غربی گسترش یافت. اسلام در حکم یکی از تمدن های غیر غربی خواهناخواه می بایست با این تمدن نوین مواجه شود. از بدو مواجهه مسلمانان با تمدن نوین غرب به طور پراکنده تلاش هایی در اینجهت صدرگرفته است. تفکر اسلامی سازی علوم نیز در همین کنفراس تعلیم و تربیت مسلمانان در سال 1977 در مکه آغاز شد.با گذشتتت سالها از این رویداد، حتی مدعیان این تفکر نیز از روند تحقق مطلوب آن اظهار رضایت نمی کنند. چرایی عدم توقیقمطلوب این نظر و به تبع آن تعلیم و تربیت چند فرهنگی وجه مسئله مقاله حاضر است. رویکردهایی که مسلمانان برای اسلامیسازی علوم در نظر گرفته اند عبارتند از استنباط گرایی، سنت گرایی، تغییر پارادایم و تغییر پیش فرض. هرکدام از این رویکردهادلالتهایی را برای تعلیم و تربیت چند فرهنگی در بر دارد و در جهت تحقق مطلوب خود نیازمند توجه به سه حوزه انتقادی، معرفتشناسانه، دین شناسانه و تربیتی است. روش پژوهش حاضر، توصیی- تحلیلی و داده ها و اطلاعات پژوهش و تحلیل اطلاعات بهشیوه کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده است.