جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«المحجة فى ما نزل فى القائم الحجة» اثر سيد هاشم حسينى بحرانى، كتابى است درباره آياتى از قرآن مجيد كه به استناد سخنان پيامبر اكرم (ص) و ائمه هدى (ع) در مورد امام منجى (عج) تفسير، تأويل و تطبيق گرديده است. اين مجموعه در صد و بيست قسمت تنظيم شده كه در ابتداى هر قسمت، آيات قرآن كريم به ترتيب آورده شده است. گاه در ابتداى يك قسمت، يك آيه و گاه چند آيه پشت سر هم ذكر و سپس روايات مربوط به آن نقل شده است. كتاب، آيات متعددى از قرآن كريم را مورد بحث قرار داده و ارتباط آنها را با موضوع مهدويت از زبان ائمه (ع) توضيح داده است. از يك نگاه، برخى از اين آيات و رواياتى كه ذيل آنها آمده است را مى‌ توان چنين دسته‌ بندى كرد: 1- دسته‌ اى از آنها به اين امر اشاره دارند كه غيب همان حجت است و مراد از آنان كه به غيب ايمان مى‌ آورند، كسانى هستند كه قيام آن حضرت را پذيرفته‌ اند. 2- دسته ديگر از آيات مربوط به ويژگى‌ ها و خصوصيات ياران حضرت حجت (ع) مى‌ باشند. 3- عده‌ اى به علائم ظهور و حوادثى كه قبل از قيام حضرت صاحب (عج) اتفاق خواهد افتاد اشاره دارند. 4- عده‌ اى نيز حوادث پس از ظهور را بيان مى‌ كنند. 5- دسته‌ اى نيز آياتى هستند كه طبق فرموده روايات، تأويل آنها هنوز واقع نشده است. 5- آياتى كه به اين مطلب اشاره دارند كه آن حضرت، همه مردم را به دين اسلام دعوت خواهند فرمود و از كسى عذرى پذيرفته نخواهد شد. 6- آياتى كه به صبر و شكيبايى در دوران غيبت توصيه مى‌كنند. 7- آياتى كه بر اين امر دلالت دارند كه زمين به نيكوكاران و صالحان به ارث خواهد رسيد. 8- عده‌ اى از آيات نيز به اين نكته اشاره دارند كه مشركان و كافران، قيام آن حضرت را برنتافته و راضى به آن نخواهند بود.

«العد التنازلى فى علائم ظهور المهدى آخر اوصياء الرسول المصطفی صلی الله علیه و آله» اثر عباس تبريزيان، شرح نشانه‌ هاى ظهور حضرت مهدى (عج) بوده و نويسنده سعى كرده است تا با ذكر آيات و احاديث، به‌ ويژه احاديث شيعه، مطالب خود را مطرح سازد. كتاب به زبان عربى و در سال 1424 ق، نوشته شده است. شناخت علائم واقعى ظهور، انگيزه تأليف كتاب بوده و آنچه باعث اهميت آن شده است، دسته‌ بندى علائم ظهور و بررسى علائم حتمى آن مى‌ باشد. بخش اول، با بررسى امكان تسلط بر كل عالم آغاز شده است. نويسنده معتقد است كه امام زمان (عج) بر كل جهان مسلط شده و آن را به‌ سوى خير و صلاح هدايت خواهد كرد. وى در چگونگى تحقق اين امر و شكست صاحبان قدرت از آن حضرت، شش احتمال را مورد تحليل و بررسى قرار داده است. وى پس از بيان حكمت غيبت امام مهدى (عج)، اسباب عدم تعيين دقيق وقت ظهور را بررسى نموده است. ايشان معتقد است كه درك سبب عدم توقيت در زمان ائمه (ع)، كار مشكل و سختى بوده، اما امروزه، پس از گذشت چهارده قرن، مى‌ توان به حكمت آن پى برد و علت آن منتفى شدن محذورات اين امر مى‌ باشد. آخرين بخش، در شش قسمت، اختصاص دارد به بررسى امورى كه اخبار بر وقوع آنها قبل از ظهور دلالت دارند؛ بدون آنكه به علامت ظهور بودن آنها تصريحى شده باشد، اما قرائن و شواهدى وجود دارد كه به نزديك بودن زمان آنها با زمان ظهور دلالت مى‌ كند.

«کشف التَّعمِیةِ فی حکم التَّسمِیةِ» کتابی روایی درباره جواز ذکر نام حضرت مهدی (ع)، نوشته محمد بن حسن بن علی عاملی معروف به شیخ حر عاملی است. نویسنده در کتاب کوشیده است اثبات کند که ذکر نام حضرت مهدی (ع) در زمان غیبت جایز است. این عقیده در مقابل کسانی است که معتقدند در همه احوال باید تقیه کرد و از تصریح به نام آن حضرت خودداری ورزید. به اعتقاد حر عاملی، احادیثی که بر نهی از نام بردن حضرت مهدی (ع) دلالت می‌ کنند، نظر به دوران پیش از تولد ایشان و زمان غیبت صغرا دارند و ذکر نام ایشان در زمان غیبت کبرا منعی ندارد.

«البرهان على وجود صاحب الزمان» اثر سيد محسن امين حسينى عاملى (1282-1371ق) مى‌باشد. كتاب، اثرى است منظوم و شرح منشور آن، كه در اثبات مهدويّت و مباحث پيرامون آن است. مولف زمانى كه در بغداد به سر مى‌برده است، قصيده‌اى 25 بيتى از بغداد كه سراينده آن معلوم نبوده است، دريافت مى‌كند كه در انكار وجود حضرت بقية الله سروده شده است، به همين جهت اين اثر را در پاسخ به ابيات آن قصيده به نظم در مى‌آورد. مولف تاريخ اتمام نگارش اثر را در پايان آن 15 ربيع الثانى 1328ق درج نموده است. مولف پس از دريافت قصيده‌اى 25 بيتى كه ناظم آن قائل است كه امام عصر (عج) هنوز متولد نشده و در آينده تولد خواهد يافت، به انكار وجود حضرت بقية الله اعتراف مى‌كند، به پاسخ منظوم و هم وزن آن در 309 بيت همت گماشته و سپس به شرح و توضيح اين دو قصيده تعليقه‌اى به نگارش در مى‌آورد كه متضمن فوائد زيادى مى‌باشد. روش مولف در نگارش اثر اين گونه است كه نخست اشعار مخالف را مى‌آورد، آن گاه بند بند اشكالات آن را در خصوص مباحث مهدويّت با تكيه بر دلائل عقلى و نقلى قطعى و احاديثى كه علماى اهل سنّت و تشيع بر آن اتفاق دارند، پاسخ مى‌دهد. اشكالاتى كه مولف طى اين اثر منظوم به پاسخ آن‌ها پرداخته، عبارتند از: اختلاف در ولادت امام، دلايل ولادت امام و غيبت ايشان، حكمت و فلسفه غيبت، چگونگى طولانى بودن عمر امام، استناد به احاديث مربوط به مهدى امّت، طرفداران قول به مهدويت از علماى اهل سنّت و ملاقات كنندگان امام عصر(عج) مى‌باشد.

«بیان الائمة و خطبة البیان فی المیزان» به زبان عربی اثر سید جعفر مرتضی عاملی (متولد ۱۳۶۳ ق) می‌ باشد. اثر، نقد و بررسی روایاتی که در زمینه نشانه‌ های ظهور امام مهدی عجّل‌ الله‌ فرجه‌ الشریف از ناحیه معصومین علیه‌السّلام نقل شده می‌ باشد. نگارنده در بخش اول، کتاب بیان الائمه را در ترازوی نقد و سنجش قرار می‌ دهد. مولف بیان الائمه بخشی از روایات خود را به کتاب‌ های معروف و بخشی دیگر را به کتاب‌ هایی ارجاع می‌ دهد که نا شناخته و کسی نام آنها را نشنیده است و ظاهرا هیچ وجود خارجی ندارند و برخی از روایات را به ا مام علی علیه‌السّلام نسبت داده، بدون این که منابع آنها را بازگو نماید و برخی دیگر را به اشخاص مجهول و ناشناخته نسبت داده است. سپس به تعریف تصحیف و تحریف می‌ پردازد. در ادامه به ذکر نمونه‌ هایی از این جعلیات از جمله حوادث ایران و عراق، نفت منطقه ظهران، نعمت برق، اتم، نابود کننده جهان ، هواپیماهای جت بمب افکن و شیطان هوایی را طی روایاتی که در کتاب فوق آمده، بیان و به نقد و ارزیابی آنها می‌ پردازد و پرده از چهره این تحریفات و اخبار ساختگی بر می‌ دارد. بخش دوم و در سه فصل به سه متن از اثر خطبه البیان می‌ پردازد و به کند و کاو، درباره پیش گویی‌ های ائمه علیه‌ السّلام در مورد نشانه‌ های ظهور که منسوب به حضرت امیرالمومنین علیه‌ السّلام می‌ باشد، پرداخته است. در ادامه به ذکر نمونه‌ هایی از این اخبار ساختگی؛ از جمله صخره بیت المقدس، عیسی علیه‌ السّلام و دجال ، مدینه و بیت المقدس ، عیسی علیه‌ السّلام و دفن امام مهدی عجّل‌ الله‌ فرجه‌ الشریف ، انتقال نور که طی روایاتی در این اثر بازگو شده و به نقد و بررسی و تحلیل این اخبار از زوایای گوناگون می‌ پردازد. همین روش را مولف در دو متن دیگر خطبه البیان ادامه می‌ دهند.

«الإمامة و التبصرة من الحيرة» اثرى از ابو الحسن على بن الحسين بن بابويه القمى معروف به صدوق اول، كه به موضوع امامت به نحو عام و به موضوع غيبت امام مهدى عليه الصلاة و السلام به طور ويژه پرداخته است. البته مباحثى كه درباره امامت به نحو عام در اين اثر آمده مباحثى است كه با امر غيبت و شؤون آن مرتبط است نه مباحث اصل امامت. با پيچيدگى‏هاى خاصى كه داراست. از اين‏رو، روى سخن در اين اثر با كسانى است كه به« امامت» به‏عنوان اصلى از اصول مذهب باور دارند و ليكن در شخص هر امامى پس از امام ديگر با هم اختلاف نظر پيدا نموده‏اند. اين معنا از عناوين ابواب كتاب به خوبى پيداست. خط سيرى كه در اين ابواب دنبال مى‏شود اتصال سلسله امامت از زمان حضرت آدم عليه السلام و خالى نبودن زمين از امام و حجت خدا( چه حاضر و چه غائب) و نيز انحصار امامت در خاندان محمد مصطفى صلى اللّه عليه و آله و سلّم حسب نصوص وارده مى‏باشد. مؤلف در ابواب ۶ تا ۱۷ كتاب حاضر به نقد ديدگاه‏هاى كسانى مى‏پردازد كه از امامت ائمه اثناعشر روى گردانده و به امامت كسانى ديگر از اين خاندان معتقد شده و يا اينكه در يكى از ايشان متوقف گشته‏اند. در برخى ديگر از ابواب كتاب با اعتقاد فرقه‏هايى از شيعه كه به انكار امامت برخى امامان دوازده‏گانه و يا شك در امامت ايشان گرديده و يا كسى را با امام در امر امامت شريك ساخته‏اند به معارضه و مبارزه پرداخته است. اما در خصوص موضوع« غيبت» مؤلف كتاب دست به ابداع و نوآورى زده است‏چرا كه ميان روش اهل حديث كه تنها بر نصوص اعتماد مى‏ورزند و بين اسلوب اهل كلام كه به بحث آزاد رهاى از قيد و بند نصوص ملتزمند گرد آورده است. از اين‏رو وى در مقدمه كتاب تمام فروض و تشكيكات را به روش متكلمان مورد بررسى قرار داده سپس نتايج به دست آمده را براى رسيدن به محتواى نصوص به كار مى‏گيرد. از سويى چونان محدثى محض به بررسى حديث از جوانب مختلف پرداخته تا سرانجام به نتايج مورد نظر براساس تعبّد و انقياد به سنت شريف معصومان عليهم السلام دست يابد. مع الأسف اثر حاضر دچار نقص و كاستى شده و بخشى كه مرتبط با موضوع بحث يعنى امام مهدى عليه السلام و غيبت ايشان است در دسترس نيست اما خوشبختانه آن مقدار كه از آن باقى مانده خط سير بحث را به نحو كلى براى ما ترسيم مى‏نمايد و هدف اصلى مؤلف را از نگارش آن بيان مى‏دارد. اين نقص و كاستى توسط محقق اثر، با توجه به همان سير بحث كه مؤلف ترسيم نموده است، جبران گرديده و ايشان در رابطه با موضوع اصلى كتاب مطالبى نگاشته‏اند. ابن بابویه در تألیف کتاب الامامة و التبصرة از وجود علمایی مانند: سعد بن عبدالله بن خلف اشعری، محمد بن یحیی عطار، احمد بن ادریس، عبدالله بن جعفر حمیدی، حمزة بن قاسم، حسن بن احمد مالکی، علی بن ابراهیم و علی بن موسی بن جعفر الکمیذانی استفاده کرده است. این کتاب ارزشمند، دارای یک مقدمه و بیست و سه باب میباشد. در آخر کتاب هم استدراکاتی وجود دارد که مربوط به این کتاب و مؤلف آن نیست، بلکه به محقق کتاب- که روایات صدوق از پدرش را در رابطه با امامت امام زمان (ع)، نقل کرده است- مربوط میشود. مقدمة این کتاب، تقریباً مفصل بوده و بحثی دارد درباره این که امامت، از اصول و احکام؛ از فروع است و پس از آن نیز بحثهایی درباره غیبت، سرّ غیبت، بداء، نسخ و تفسیر دارد.

کتاب «بشارة الإسلام في علامات المهدي علیه السلام» نوشته مصطفى آل سيد حيدر كاظمی است. آنچه در این کتاب درباره امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به زبان عربی بحث می‌ شود اخبار و روایاتی است از امام علی (علیه السلام) و امامان دیگر شیعه که طی آن از وجود و ظهور امام زمان سخن رفته است. برخی از احادیث و روایات نیز از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و صحابه نقل شده است.

ذلك يوم الخروج دراسه حول ظهور الامام المهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اثر سيدحسين مدرسى مى‌باشد. اثر، تحليلى از اهداف، مبانى حكومت و قيام حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. در مقدمه، سوالاتى كه در بين مسلمانان درباره شخصيت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، نهضت و قيام او و سوالات ديگرى كه در اين زمينه وجود دارد، مطرح و اثر به هدف پاسخ‌گويى به اين سوالات نگارش يافته است. روش مؤلف در مستندسازى مطالب اثر بر قرآن كريم و احاديث و روايات وارده از معصومين عليهم‌السلام كه در جوامع روايى نقل شده است، تكيه دارد. "گزارش محتوا" نگارنده در فصل اوّل، با بررسى و تحليل محتوايى احاديث و آيات قرآن به معرّفى امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، خصوصيات و ويژگى‌هاى اخلاقى ايشان مى‌پردازد. فصل دوم به بحث از مقام ولايت و امامت و ملاكات شناسايى امام (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ميثاق انبياء با امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف)پرداخته است. انديشه مهدويت در عقيده شيعه در جايگاه رفيعى قرار دارد و با مفاهيم ارزشمندى؛ مانند انتظار، ظهور قيام و عدالت پيوند خورده است. نويسنده در فصل سوم به تحليل جايگاه انتظار در فرهنگ شيعه در زواياى مختلف مى‌پردازد. فصل چهارم به انقلاب حتمى كه به دست امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) محقق خواهد شد و نشانه‌هايى كه از اين انقلاب در روايات مطرح و بيان شده است، ولى زمان آن دقيقتاً مشخص نشده، پرداخته است. در فصل‌هاى بعدى به اهداف اين انقلاب و نهضت،ياران آن و موضع‌گيرى‌هاى مردم در زمان خروج امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) پرداخته مى‌شود.

کتاب «الحركة الاصلاحية من الحسين (علیه السلام) الى المهدى (عجل الله تعالی فرجه)» اثر سيد صدرالدين قپانچى، مجموعه پرسش‌ ها و پاسخ‌ هاى عقيدتى درباره مهدويت، اصلاح‌ گرايى و سنت‌ هاى الهى در صحنه تاريخ اجتماعى است كه به زبان عربى و در سال 1426 ق، نوشته شده است. كتاب به در خواست مركز مطالعات تخصصى امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه) نجف اشرف، تدوين شده است. كتاب با دو مقدمه از مركز مطالعات تخصصى امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه) و مؤلف در تبيين اهداف مركز و بيان انگيزه تأليف، آغاز و مطالب در ده فصل ارائه گرديده است. نويسنده در فصل اول، بعد از توضيح اين نكته كه چگونه حركت امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه) تعبيرى از وحدت حركت اديان و امتداد نهضت امام حسين (علیه السلام) مى‌ باشد، غيبت امام معصوم (علیه السلام) را بررسى نموده و قضيه امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه) را ضرورت تفكر دينى دانسته است. در فصل دوم، فلسفه و اهداف حركت امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه) و اينكه آيا ايشان دين جديدى را ارائه خواهند نمود، مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده در فصل سوم، پس از بيان اشتراكات حركت انبياء به اين سؤال پاسخ داده است كه آيا حركت امام مهدى (عجل الله تعالی فرجه)، مسلحانه بوده يا يك تغيير اجتماعى است؟ ايشان در فصل چهارم، به دنبال ارائه ادله‌ اى در رابطه با امكان طول عمر زياد بوده و به اين سؤال پاسخ داده است كه چرا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) تا به حال ظهور نكرده است. وى در فصل پنجم، بشارت تورات و انجيل درباره حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) را اثبات كرده و چگونگى تفسير نصوص پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ساير انبياى الهى پيرامون آن حضرت را توضيح داده است. در فصل ششم، مسير حركت امام حسين (علیه السلام) از مدينه به مكه، احتجاج با حجاج در عرفات و سپس رهسپار شدن به‌ سوى كربلا، تشريح و تشابهات حركت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) با اين سير بررسى شده است. در فصل هفتم، نقاط افتراق بين حركت امام حسين (علیه السلام) و حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) بيان شده است، فصل هشتم، معجزات و امور خارق العاده‌ اى كه در حركت حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) به وقوع خواهد پيوست را بررسى نموده است. نويسنده، معتقد است كه نحوه ولادت، غيبت و طول عمر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) خود معجزه بزرگى است كه قابل انكار نمى‌ باشد. در فصل نهم، سنت ابتلا و مسئله ديدار با امام زمان در دوران غيبت مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده پس از تشريح ادله عقلى، شرعى، علمى و خارجى بر وجود امام منتظر (علیه السلام)، چهار صورت براى امكان ملاقات با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) را بيان كرده، هريك را مفصلا توضيح داده و براى هركدام نمونه‌ اى را ذكر كرده است. اين چهار صورت عبارتند از: لقاء عام، ديدار در خواب، ديدار در صورتى كه شخص آن حضرت را نشناسد و ملاقات در صورتى كه فرد امام زمان (علیه السلام) را بشناسد.

مُنتَخبُ الاَثَر فی الامام الثّانی عَشَر (عجل الله تعالی فرجه) کتابی روایی به زبان عربی اثر لطف‌الله صافی گلپایگانی در موضوع امام دوازدهم است. این کتاب برگزیده احادیث از کتاب‌های شیعه و اهل سنت است. کتاب در ده فصل تنظیم شده و بخش اول آن به اثبات وجود و امامت امام مهدی اختصاص دارد. احادیث مربوط به زندگانی امام دوازدهم (علیهم السلام)، نائبان او، عصر غیبت، ظهور و حکومت جهانی نیز در فصل‌های بعدی قرار گرفته‌اند. نویسنده گاه در پاورقی توضیحاتی درباره احادیث ذکر کرده است. این کتاب سه جلدی است. خلاصه آن نیز به صورت مستقل منتشر شده است. "جلد سوم" درباره کیفیت ظهور، نشانه‌ها و فتنه‌های پیش از ظهور، سال و ماه و محل ظهور، خروج سفیانی و دجال، بانگ آسمانی، کیفیت بیعت و ممنوعیت تعیین وقت.(شامل ۱۱ باب و ۱۲۸ حدیث) فتوحات بی‌نظیر، ظاهر شدن گنج‌های زیر زمین، فرود آمدن حضرت عیسی(علیه السلام)، کشتن دجّال، پیکار با سفیانی، تکامل عقل‌ها، آبادانی جهان و پر شدن زمین با عدل و داد.(شامل ۱۲ باب و ۳۷ حدیث) فضایل و مناقب اصحاب ۳۱۳ گانه آن حضرت.(شامل ۲ باب و ۹ حدیث) درباره مدت حکومت، دعوت، سیرت، خوراک، پوشاک و شیوه زندگی آن حضرت.(شامل ۳ باب و ۷ حدیث) درباره انتظار فرج، وظایف شیعیان در عهد غیبت، فضیلت درک محضر، پیروی و اعتقاد به آن حضرت، حرمت انکار، کیفیت تسلیم بر آن حضرت و برخی از دعاهای صادره از ناحیه مقدسه.(شامل ۷ باب و ۵۱ حدیث)