جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لئو اشتراوس به عنوان یکی از متفکران مهم و تأثیرگذار در قرن بیستم به حساب می‌آید که در زمینه‌های مختلف اعم از علوم اجتماعی، فلسفه، تاریخ و علوم سیاسی تحقیقات قابل تأملی از خود به جا گذاشته است. بر همین اساس تاکنون تلاشهای زیادی برای نقد و بررسی و فهم اندیشه‌های وی، خصوصاٌ در حوزه علوم سیاسی صورت گرفته است. از طرفی به نظر میرسد وی نگاه ویژه‌ای نسبت به موضوع اندیشه سیاسی مدرن و بحران حاصل از آن داشته است. هدف این پژوهش آشنایی با نقد لئو اشتراوس بر اندیشه سیاسی مدرن با نگاهی به اندیشه سیاسی ماکیاولی، روسو و نیچه میباشد. چنانکه به نظر میرسد اشتراوس بحران به وجود آمده در غرب را محصول اندیشه سیاسی مدرن، به خصوص حاصل اندیشه‌های سه اندیشمند تأثیرگذار، یعنی ماکیاولی، روسو و نیچه میداند. در همین راستا پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که «مؤلفه‌های اصلی حقوق طبیعی و فلسفه سیاسی کلاسیک از نظر اشتراوس چیست و بر اساس آن چه نقدهایی بر اندیشه سیاسی مدرن وارد میداند؟». در این پژوهش فرض بر این است که اندیشه سیاسی مدرن تأثیرات قابل توجهی بر مبانی حقوق طبیعی و فلسفه سیاسی کلاسیک داشته است. به نظر میرسد با شیوه‌ای که اشتراوس در رابطه با نقد اندیشه سیاسی مدرن در پیش گرفته، توانسته است تا حدودی تأثیر بحران اندیشه سیاسی مدرن را بر این مبانی نشان داده و تبعات حاصل از این بحران را توضیح دهد. روش به کار رفته در این پژوهش، روش توصیفی/ تحلیلی است.

این نوشتار، به مقایسه نظریّات دو فیلسوف بزرگ اسلامی و غربی، استاد مطهری و روسو درباره جبراجتماعی پرداخته، مسئله تحقیق این است که چه رابطه‌ای بین دیدگاه‌های استاد مطهری و روسو درباره جبر اجتماعی وجود دارد؟ هدف این جستار روشن کردن افتراقات و یا اشتراکات احتمالی موجود دردیدگاه‌های ایشان درخصوص جبر اجتماعی است. لذا این پژوهش به روش تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از مطالعه کتابخانه‌ای و بررسی آثار این دو فیلسوف، به بررسی ادلّه و مبانی آنان پرداخته و فرضیّه تحقیق این است که هرچند هر دو متفکّربه جبراجتماعی معتقدند، اما درمواجهه با جبراجتماعی، دیدگاه‌های کاملاً متفاوتی دارند. یافته‌های پژوهش، مبانی روسو را به صورت مثلّثی که قاعده آن اصالت جامعه است، نشان می‌دهد. درمقابل، مبانی استاد مطهری در نفی جبر اجتماعی، به صورت مخمّس بیان شده که اصل فطرت درآن نقش بنیادین و اساسی دارد.

امیل رساله ای است درباره سرشت آموزش و طبیعت انسان که روسو آن را مهمترین نوشته های خود می داند. به سبب نوشتی بخشی با عنوان اعتراف ایمان ساویارد ویکار در پاریس و ژنو ممنوع شد. این بخش حاول اعتقادات و آراء دینی روسو بود. این کتاب به طور عمده پرسش هایی فلسفی و سیاسی را درباره رابطه فرد و اجتماع مورد بحث قرار می دهد ، به ویژه اینکه چگونه انسان با وجود زندگی در جامعه فاسد آور انسانی می تواند خیر ذاتی درونی انسانی راحفظ کند. کتاب در پنج بخش تنظیم شده است که اختصار چنین اند: در کتاب اول او از اولین مراحل رشد فیزیکی و عاطفی کودک بحث میکند و اینکه چگونه می توان یک کودک را بنا به اصول فلسفی بنیادین بار آورد. کتاب دوم برهمکنش درونی کودک و جهان را مورد بررسی قرار می دهد . روسو عقیده دارد که این مرحله از تربیت کودک نه به واسطه کتاب ها بلکه باید به واسطه رابطه او با طبیعت شکل گیرد. کتاب سوم به انتخاب یک پیشه می پردازد چرا که روسو معتقد است که باید به کودک مهارت هایی را نیز آموزش داد که متناسب با سن او باشد. کتاب چهارم به آخرین مرحله می پردازد که قرار است بعد از ساخت یک موجود عاقل و اندیشمند، یک موجود احساس مند و عاشق بسازد. به تعبیری می بایست که عقل را به واسطه احساسات محافظت کنیم. در اینجا دیگر با یک نوجوان مواجهیم که می تواند عواطف انسانی به خصوص همدلی را درک کند . در کتاب پنجم روسو به بحث از آموزش سوفی، همسر امیل می پردازد. این بخش کوتاه راجع به آموزش زنان بحث های بسیاری در میان متقدان را بر انگیخته است.