جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر نخستین نوشتاری است که به بررسی تفسیر چارلز باترورث درباره فلسفه سیاسی اسلامی می پردازد. دغدغه اصلی باترورث فهم و تفسیر فلسفه سیاسی اسلامی بر اساس رهیافت تفسیری است، رهیافتی که به اصالت فلسفه سیاسی اسلامی اعتقاد دارد. با این حال، تفسیر دوگانه باترورث از فلسفه سیاسی اسلامی و به ویژه درک ناقص از فلسفه سیاسی اسلامی معاصر باعث شده است که وی نتواند خود را از رهیافت تاریخی، که اعتقادی به اصالت فلسفه سیاسی اسلامی ندارد، خارج سازد.

قرآن مجید اقیانوس عظیمی است که هیچ کس نمی تواند تمام ابعاد و زوایای آن را یکجا ببیند و مورد بحث قرار دهد چرا که از نظر عمق و وسعت و گستردگی پایان ناپذیر است. این کتاب آسمانی بهترین و کاملترین کتاب تربیتی برای انسان است که به طور همه جانبه و فراگیر تمام جنبه های فردی و اجتماعی زندگی انسان را در بر گرفته و اندیشه های تربیتی را به عالی ترین شکل بیان نموده و بهترین راهکارهای تربیتی را ارائه می دهد. لذا می توان با تدبر و تفکر در آیات آسمانی به استخراج اهداف و روش های تربیتی آیات سوره مبارکه کهف پرداخت.پژوهش حاضر با هدف تبییندلالت های تربیتی سوره مبارکه کهف و اهداف و روش های تربیتی در آن انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی از نوع مطالعه کتابخانه ای است که با روش گردآوری اطلاعات از طریق فیش برداری و مطالعه و بررسی منابع نوشتاری و الکترونیکی و سایر منابع مربوطه همراه بوده و با توجه به ماهیت موضوع روش تجزیه و تحلیل یافته ها به شیوه توصیف و استنتاج نظری مورد بررسی قرار گرفته است که در پنج فصل تنظیم گردید. فصل اول کلیات را شامل شده و فصل دوم در چهار بخش به شناسایی سوره مبارکه کهف و محتوای آن، اهداف تربیتی، روش های تربیتی و پیشینه تحقیق پرداخته است. فصل سوم به شناسایی روش تحقیق اختصاص یافته و فصل چهارم پاسخ به سوالات پژوهش را شامل می شود. در فصل پایانی هم به نتیجه گیری، محدودیت های پژوهش وپیشنهادها تعلق گرفته است.سوره مبارکه کهف شامل سه داستان عبرت آموز اصحاب کهف، سفر معرفتی موسی کلیم الله با خضر نبی و ذوالقرنین می باشد. در این میان به معرفی مومنان،کافران و و عقوبت اعمالشان و زیانکارترین مردم پرداخته و همچنین موضوعاتی شامل صحنه آزمایش بودن این جهان، آغاز کار با یاد و نام خدا، اشاره به خلقت انسان، انتخاب همنشین مناسب و تمثیل زیبا در ترسیم قیامت را بیان می دارد. در این پژوهش محتوا، اهداف و روش های تربیتی هر یک از آیات این سوره بیان گردیده است و بر اساس نتایج آن، شناخت دلالت های تربیتی و روش های متعدد آن با موضوع هدایت و رشد موجبات نیل به سوی اهداف متعالی آیات قرآن را رهنمون می گردد.

نگاه خاص برخی اندیشمندان نسبت به انسان، برآمده از مبانی گیتی شناختی ویژه ای است که بشر را به خاطر برخورداری از عقل و خرد، یگانه موجودِ دارای «شخصیت» در هستی شناخته و موجودات دیگر را در حد «شیء و ابزار» برای زندگی بشر تنزل داده است. این در حالی است که حکمت اسلامی با الهام از قرآن نه تنها همۀ موجودات و محیط زیست را برخوردار از شعور و شخصیت می داند، بلکه برای ارزیابی شأن اخلاقی موجودات، معیارهای ویژه ای مطرح کرده و نمودار دیگری برای تبیین شرافت موجودات در گیتی قائل است. در این مقاله تلاش شده تا پس از تحلیل اجمالی دیدگاه رقیب، نظر قرآن نیز دراین باره تبیین گردد.

یکی از مسائل مطرح در مورد قرائت قرآن، قرائت غنایی است. گرچه حکم قرائت غنایی فی الجمله روشن است، اما مفهوم آن وضوح لازم را ندارد، از این رو مورد بحث فقها قرار گرفته است. در این نوشتار با توجه به اینکه مفهوم و حکم قرائت غنایی متوقف بر شناخت مفهوم و حکم غناست، نخست به اختصار مفهوم و حکم غنا بررسی شده است. سپس با عنایت به نقش کلیدی روایات در تغنی به قرآن، تفکیک موضوعی آنها مورد توجه قرار گرفته و با تفکیک روایات جواز قرائت با صدای حزین، نیکو و دارای ترجیع، از روایات جواز تغنی به قرآن و بررسی دقیق سندی و دلالی آنها، محل تعارض اصلی روایات جواز تغنی به قرآن با روایات عدم جواز تغنی به قرآن و روایات عام نهی از غنا مشخص شده است. آن گاه دیدگاه جواز تغنی به قرآن و دلایل آن بررسی و مورد نقد قرار گرفته است.

منابع اسلامی از منزلت والای مسجد به عنوان یک نهاد فرهنگی- اجتماعی سخن می گویند. این مکان از صدر اسلام تاکنون با داشتن کارکردهای گوناگون، موجبات توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی را مهیا ساخته است. از این رو، در صورت بازشناسی نقش مسجد و امام جماعت آن، می توان موجبات غنای فرهنگ اسلامی را در ابعاد مختلف علمی، آموزشی، عبادی و اجتماعی فراهم کرد. این کارکردها در بعد علمی- آموزشی عبارت اند از: برگزاری دوره های منظم دروس دینی و نشست های پاسخ گویی به پرسش ها و شبهات اعتقادی، فراهم کردن مکانی برای گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان، آموزش شرایط و نحوه اجرای امر به معروف و نهی از منکر و نشر احکام کسب و تجارت برای برخورداری از بازار اسلامی. در بعد عبادی نیز مسجد مکانی مناسب برای یاد خدا، برپایی فرایض دینی و نیایش جمعی است. همچنین این مکان در بعد اجتماعی می تواند به عنوان بستری موثر برای وحدت اجتماعی، رفع مشکلات مالی مساکین، تحکیم بنیان خانواده و آرامش دل و بهداشت روان ایفای نقش کند.

این جستار به تحلیل و بررسی تاملات مرگ اندیشانه در متون مهم منثور صوفیانه تا قرن پنجم هجری می پردازد. پژوهش حاضر نشان می دهد که مرگ اندیشی در متون عرفانی قرن پنجم هجری در مقایسه با متون عرفانی سده های پیش از آن بسامد بیشتری دارد. این نکته می تواند نشان دهنده عمق و اصالت تجربه های صوفیان و عارفان و اراده معطوف به مرگ در وجود آنان باشد. سویه دیگر این بررسی نشان می دهد که در آثار صوفیان اهل قبض که متصف به مقام خوف بودند، مرگ هراسی نمود بیشتری دارد، ولی در آثار صوفیان اهل بسط و سکر، پدیده مرگ دوستی بیشتر تجلی یافته است. آیاتی که در قرآن کریم درباره مقام و منزلت حضرت مریم (س) نازل شده است، در ادبیات عرفانی بازتاب گسترده ای یافته است. از دیدگاه عرفا، شفقت بر خلق از جمله ویژگی های برجسته اولیا است و آرزوی مرگ کردن حضرت مریم (س) نه به دلیل ترس از ملامت خلق، بلکه به سبب شفقت او بر آدمیان بود تا به سبب نسبت دادن اتهامات ناروا به آن حضرت، گرفتار عقوبت نشوند. حضرت مریم (س) به سبب مخالفت با هوای نفس و صبر در برابر سختی ها، قادر به خرق عادت گشت. آن حضرت به سبب مرگ ارادی، در عالم آخرت اقامت داشت و بدون کوشش، از رزق بهشتی برخوردار می شد و طهارت وی از ماسوی اله، سبب اقامت عیسی (ع) در آسمان ها گردید. در این مقاله به بازتاب برخی از مقامات حضرت مریم در متون عرفانی فارسی تا قرن نهم هجری پرداخته شده است.