جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به گسترش روز افزون اسلام و نیاز جوامع بشری برای آشنایی با این دین و آگاهی از تعالیم آن راهکارها و گام‌های عملی مؤثری توسط دانشمندان و علمای اسلامی ارائه و اجرایی گشته است. از مهم‌ترین گام‌هایی که در این حوزه نیازمند اهتمام خاص و تلاش روزافزون به ویژه در عصر حاضر جهت روشنگری و آگاهی بخشی به نسل‌های پیش‌رو است؛ ترجمه و نشر کتب و رسائلی است که در حوزه علوم دینی تألیف شده است که این موضوع اهمیت نهضت ترجمه را عیان می‌سازد. در این راستا و با توجه به آنکه در میان علوم اسلامی، اولین علمی که تکون یافت علم قراءات و پس از آن علم تفسیر بود، اهمیت اهتمام و بررسی بیش از پیش این موضوع را عیان می‌سازد؛ زیرا علم قرائت ارتباط زیربنایی با سایر دانش‌ها دارد و زیربنای همه دانش‌های دیگر به اصل متن قرآن برمی‌گردد. برخلاف حدیث و عمده مطالب کتب مقدس که متن‌شان مقدس نیست، بلکه محتوای‌شان مقدس است، در قرآن هم متن و هم محتوای مقدس داریم. بنابراین باید این متن مقدس درست خوانده شود، تا درست فهم شود، یا هرکدام از بخش‌ها در جای خودش قرار گیرد. از جمله تألیفات ارزشمند در حوزه علم قراءات، کتاب «القراءات القرآنیه بین المستشرقین والنحاه» (قرائت‌های قرآنی از نظر مستشرقان و نحویان) اثر دکتر حازم سلیمان حلی است. نویسنده در این کتاب تحلیلی جامع و مفید از دیدگاه‌های مختلف درباره قرائت قرآن ارائه داده و به تبیین موضع برخی از مستشرقان و نحویان در قبال قرائت قرآن می‌پردازد. کتاب «القراءات القرآنیه بین المستشرقین والنحاه» در سه فصل تنظیم شده است: فصل اول مشتمل بر اصل قراءات و اختلاف آنها و دلایل اختلاف و کثرت قرائت و ملاک قرائت صحیح، فصل دوم شامل موضع مستشرقان در قبال قرائت‌ها، مواجهه با آنها و پاسخ به ادعاهای آنان، و فصل سوم شامل موضع نحویان بصره و کوفه نسبت به قراءات است. در این پژوهش، با روش توصیفی به ترجمه اثر فوق به زبان فارسی پرداخته شده و سعی گردیده است ترجمه‌ای وفادار به متن اصلی، با ادبیاتی دقیق، روان و رسا ارائه شود.

یکی از انواع اجماع که در کتب اصول فقه اهل‌سنت مورد بررسی قرار گرفته، اجماع عترت یا اهل‌بیت پیامبر, است و منظور از عترت در این موضوع حضرت علی بن ابی‌طالب، فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین, است. جمهور اندیشمندان اهل‌سنت برخلاف شیعیان امامیه و زیدیه این اجماع را حجت نمی‌دانند و در اعتبار و دلالت مستندات قرآنی و روایی آن به مناقشه پرداخته‌اند. این پژوهش با روش تحلیلی - توصیفی، به بازخوانی مفهوم این اجماع و دیدگاه عالمان شیعه و اهل‌سنت پیرامون آن پرداخته و با جستجو در میراث علمی اهل‌سنت، مصادیق فقهی این اجماع را شناسایی کرده و آن را با فقه امامیه تطبیق می‌دهد؛ تا به هدف بازشناسی مفهوم معادل آن در ادبیات فقهی شیعه دست یابد. پس از بررسی چهارده مصداق فقهی اجماع عترت و تطبیق آن با فقه شیعه، به نظر می‌آید که عنوان اجماع عترت یا اهل‌بیت، عنوانی جدید بوده و با عناوینی چون ضروریات یا مُسَلَّمات یا اجماعیات فقه انطباق کامل ندارد. این اجماع اغلب در آن دسته از مسائل فقهی ادعا شده که وجه ممیّز و شاخصه تفکیک دو مذهب تشیع و تسنن است.

مهدویت یا اندیشه منجی موعود از اصلی‌ترین اندیشه‌های اعتقادی اسلام است و با نگاه به منابع روایی اسلام (شیعه و سنی) اثبات می‌گردد که باور به آمدن مصلح و منجی در آخرالزمان یکی از اساسی‌ترین و بدیهی‌‌ترین مؤلفه‌های فکری و کلامی تمامی فرقه‌های مذهبی است. مؤید اقبال عمومی به اندیشه مهدویت، فراوانی تعداد مدعیان این عنوان در تاریخ اسلام است. از آنجایی که آشنایی جهان غرب با اسلام و آموزه‌های آن، عمدتاً به واسطه مکتوبات مستشرقان بوده است؛ هر پژوهشگر عرصه دین را به تأمل وامی‌دارد که با توجه به اینکه نگاه و مطالعات اکثر مستشرقان برون دینی بوده است تا چه حد یافته‌ها و پژوهش‌های مستشرقان منطبق با واقعیت دین اسلام و آموزه‌های مهدویت است. از طرفی مبحث مدعیان دروغین مهدویت در مهدویت پژوهی مستشرقان، جایگاه قابل توجهی را به خود تخصیص داده است؛ لذا با توجه به اینکه مکتوبات و نگاشته‌های مستشرقین از گذشته تا کنون، منبع علمای روشنفکر شیعه و سنی و مستشرقین آینده است و از آنجا که عاملی تأثیرگذار در مشی فکری و امتداد مسیر پژوهشی شان می‌باشد و از طرفی مطالبی که ریشه‌های غلط و نادرستی دارند طبیعتاً پایه‌های استدلال و نتیجه گیری‌های آنان قرار می‌گیرد و گاها منجر به نفی اصل مهدویت می‌گردد. این پژوهش نیز با هدف آسیب‌شناسی مطالعات تاریخی مستشرقان در عرصه مدعیان دروغین مهدویت به کاوش پرداخته است؛ تا با رصد پژوهش‌های آنان در این زمینه و احصاء اسلوب‌های روشی و محتوایی تحقیقات مستشرقان، به نقد و تحلیل آسیب‌هایشان بپردازد. این نوشتار با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد تا آسیب‌شناسی مطالعات تاریخی مستشرقان را در عرصه مدعیان دروغین مهدویت واکاوی نماید. قابل ذکر است که ماحصل این پژوهش در بررسی آسیب‌های روشی مستشرقان، حاکمیت روش تاریخی‌نگری، یکسو نگری و فقدان تتبع در مراجعه به منابع تاریخ و تعمیم بی‌ضابطه تحلیل‌های تاریخی است. و همچنین در تفحص آسیب‌های محتوایی مستشرقان، نقل گزارشات تاریخی ناهمگون و متعارض، سامان‌دهی جهت‌دار گزارشات تاریخی، برخورد گزینشی با گزارشات تاریخی می‌باشد که در فصول جداگانه در حد بضاعت نگارنده، مصادیق متعدد از نگاشته‌های آنان رصد و در ادامه به نقد آنها پرداخته شده است.

بیش از 150 سال است که مستشرقان به تحقیق و پژوهش و اعلام دیدگاه در موضوعات مختلف از جمله سلفیه پرداخته اند. این تحقیقات که با گذر زمان با فراز و فرود و ویژگی های خاص هر دوره همراه بوده است، تا زمان معاصر ادامه دارد. سلفیه به جریان فکری-کلامی در اسلام اشاره دارد که بر پیروی از سلف صالح (نسل اولیه مسلمانان شامل صحابه، تابعین و تابعین تابعین) تأکید دارد. سلفیه به صورت کلی رویکردی نص گرا و ظاهرگرایانه به متون دینی (قرآن و حدیث) دارد. باورهای کلامی سلفیان عمدتاً حول محور توحید، صفات الهی، بدعت، ایمان و کفر، و نفی تأویل در متون دینی شکل گرفته است. مستشرقان به محققان غربی گفته می شود که در مورد شرق و اسلام مطالعه می کنند. هر چند از قرن بیستم به بعد واژه استشراق دچار تحول شد ولی به خاطر متداول بودنش در این پژوهش از این واژه استفاده شده است. مسأله «باورهای کلامی سلفیان از نگاه مستشرقان» را در چند محور کلی می توان تحلیل کرد که در ذیل به صورت اختصار به آنها اشاره می شود: دسته بندی باورهای کلامی سلفیان از نگاه مستشرقان، وجوه اشتراک و افتراق باورهای کلامی سلفیان با دیگر مذاهب اسلامی، میزان تطابق قرائت مستشرقان از باورهای کلامی سلفیان با خود سلفیان و پیامدهای عملی باورهای کلامی سلفیان در جهان اسلام و جهان غرب از نگاه مستشرقان این تحقیق کمک خواهد کرد تا دسته بندی سلفیان از نگاه مستشرقان ] سلفیان غیر سیاسی(Pietist or Quietest Salafi)، سلفیان عملگرا یا سیاسی (Activist Salafi)، سلفیان بنیادگرا یا علمی (Fundamentalist Salafi)، سلفیان جهادی یا رادیکال (Jihadist Salafi)[ شناسایی شوند و اینکه کدام دیدگاه به شیعه نزدیکتر است. سلفیه های پیتیست یا غیر سیاسی که معمولاً از درگیری در مسائل سیاسی پرهیز می‌کنند و معتقدند که اصلاح جامعه باید از طریق تربیت دینی افراد انجام شود. سلفیان عملگرا یا سیاسی تلاش می کنند تا تأثیرگذاری بر حکومت‌ها و جوامع از طریق مشارکت سیاسی، اعتراضات مسالمت‌آمیز یا فشار اجتماعی داشته باشند و معمولا از خشونت نظامی پرهیز می کنند مانند حزب نور مصر. انواع دیگر سلفیه رادکالیسم و فوندمنتالیسم است؛ در رادیکالیسم (مثل القاعده و داعش) که به گرایش های افراطی و انقلابی اطلاق می شود، پیروان آن خواستار تغییر سریع و بنیادین در نظام های سیاسی، اجتماعی و بنیادین هستند که جهاد به عنوان یک ابزار سیاسی مورد تأکید آنهاست و در فوندمنتالیسم که خواهان بازگشت به اصول اولیه و نص گرایی در دین هستند، در مقابل مدرنیته و تفسیرهای جدید مقاومت می کنند مانند اخوان المسلمین. در واقع می توان گفت این چهار جریان فکری و عملی در عین حال که اشتراکاتی دارند ولی تفاوت های اساسی نیز در میان آنها وجود دارد. از جهت وجوه افتراق و اشتراک سلفیه با سایر مذاهب اسلامی از دیدگاه مستشرقان، سلفیه در نص‌گرایی افراطی، انکار تأویل صفات الهی، مخالفت با توسل و فلسفه و نفی هر گونه توسعه در مفاهیم دینی از دیگر مذاهب فاصله می‌گیرد، اما در مباحثی مانند جبرگرایی و ایمان به اشاعره نزدیک است. این پژوهش همچنین به دنبال کشف میزان دقت و انصاف مستشرقان در تحلیل باورهای سلفیه است و می کوشد تصویری روشن از تعاملات فکری میان اسلام شناسی غربی و جریان های کلامی سنتی اسلام ارائه دهد. چنین مطالعه ای برای محققان اسلامی و شرق شناسان معاصر حائز اهمیت است، زیرا به شناخت بهتر سلفیه کمک می کند. مستشرقان معمولا با روشهای تاریخی-انتقادی، سیاسی- اجتماعی و پدیدار شناختی به بررسی این باورها پرداخته اند و دیدگاههای متفاوتی را ارائه کرده اند. برخی از آنها سلفیه را به عنوان بازگشت به اسلام اصیل تلقی کرده اند، در حالی که برخی دیگر آن را جریانی متحجر و مخالف عقلگرایی دانسته اند. هر چند برخی مستشرقان با مطالعه‌ی دقیق متون سلفی (مانند آثار ابن تیمیه، ابن قیم، و محمد بن عبدالوهاب) توانسته‌اند تصویر نسبتاً دقیقی از باورهای کلامی سلفیان ارائه دهند، اما برخی دیگر، تحت تأثیر پیش‌فرض‌های غربی یا محدودیت در دسترسی به منابع اصلی، تحلیل‌های نادرستی ارائه کرده‌اند و همه سلفیان را یکسان تحلیل کرده اند. مفاهیم کلامی سلفیان (مانند توحید، شرک، بدعت، و تکفیر) گاهی در ترجمه‌های غربی به درستی منتقل نشده‌اند. مثلا دیدگاه سلفیان در موضوع توحید مبتنی بر نص و فهم سلف صالح است در حالی که دیدگاه مستشرقان در این موضوع مبتنی بر شرایط تاریخی است که تحت تأثیر عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته است. چون دیدگاه مستشرقان در مورد اسلام از جمله سلفیه در دانشگاهها و رسانه ها بسیار تأثیر گذار بوده است و ممکن است این تصویر سازی غرب از اسلام از جمله سلفیه بر سیاستگذاری بین المللی نیز تأثیر بگذارد؛ بنابراین، پیامدهای عملی باورهای کلامی سلفیان چه به لحاظ خطرات امنیتی و چه به لحاظ نفوذ و گسترش باورهای کلامی سلفیان در جهان اسلام و غرب در این پزوهش به آن پرداخته خواهد شد. به عنوان نمونه، تأکید بر نص گرایی انعطاف پذیری فقهی و کلامی را کاهش داده و به شکل گیری برداشت های سختگیرانه ای در مورد علوم جدید و حقوق بشر منجر شده است و به تحرکات سیاسی خشونت آمیز دامن زده است. همچنین می توان گفت مستشرقان به منابعی دسترسی دارند که در جهان اسلام کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند؛ بنابراین، در واقع راه حل مسأله شناخت، بازخوانی و تحلیل و ارزیابی نگاه مستشرقان نسبت به باورهای کلامی سلفیان در موارد ذیل است: • تبیین مبانی کلامی سلفیه (مانند تکفیر، ظاهرگرایی در صفات الهی، بدعت، نفی تأویل و توسل) • بررسی تطبیقی نگاه مستشرقان به این باورها و مقایسه آن با منابع سلفی. • تحلیل انگیزه ها و پیش فرض های فکری مستشرقان در مطالعه سلفیه (مانند تأثیرپذیری از گفتمان های استعماری یا اسلام هراسانه)

این پایان‌نامه به تحلیل و ارزیابی آراء و شبهات مستشرقان درباره مفهوم جهاد در اسلام، به ویژه بر اساس آیات قرآن، می‌پردازد. از آغاز گسترش اسلام، موضوع جهاد همواره مورد توجه محققان و خاورشناسان غربی بوده است و برخی از آنان با تکیه بر منابع و اطلاعات ناقص یا مغرضانه، تصاویری نادرست از این مفهوم به نمایش گذاشته‌اند. بسیاری از مستشرقان جهاد را به عنوان وسیله‌ای برای خشونت، گسترش قلمرو و تحمیل عقیده تفسیر کرده‌اند. این در حالی است که در آموزه‌های اسلامی، جهاد نه تنها به معنای جنگ نیست، بلکه مفهوم گسترده‌تری شامل تلاش در راه خدا و مبارزه با موانع درونی و بیرونی برای تحقق عدالت و حمایت از مظلومان دارد. این پژوهش ابتدا به تعریف لغوی و اصطلاحی جهاد پرداخته و سپس اهداف جهاد در اسلام را که شامل دفاع از حقوق الهی و انسانی، مقابله با ستم و ظلم، و حمایت از مظلومان است، مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین با استناد به آیات قرآن و تحلیل دیدگاه‌های مفسران اسلامی، انواع جهاد از جمله جهاد دفاعی و ابتدایی تبیین می‌شود. در ادامه، به نقد تفصیلی مواضع مستشرقان پرداخته می‌شود؛ برخی از آنها با نگاه ایجابی و مثبت به جهاد نگریسته و به نقش سازنده آن در گسترش صلح و عدالت اشاره کرده‌اند، در حالی که عده‌ای دیگر با نگرش سلبی، جهاد را ابزاری برای خشونت و کشورگشایی تلقی کرده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مستشرقان در تحلیل‌های خود به منابع معتبر اسلامی توجه کافی نداشته و اغلب از منابع دست دوم یا روایت‌های ناقص استفاده کرده‌اند. همچنین، ادعاهای مطرح شده درباره خشونت در آیات جهاد، با توجه به شرایط خاص زمانی و مکانی نزول آیات و همچنین سیره پیامبر اسلام (ص) که بر صلح‌طلبی و رحمت تأکید داشته، نادرست و مغرضانه است. این پایان‌نامه با هدف ارائه تصویری روشن و جامع از مفهوم جهاد اسلامی، به نقد تحریفات و سوءتعبیرات مستشرقان پرداخته و تأکید می‌کند که جهاد در اسلام با اصول عدالت، دفاع مشروع و مقابله با ظلم سازگار است و هرگز به عنوان ابزاری برای تحمیل عقاید یا گسترش قلمرو به کار نرفته است.

تقیه که به معنای در امان قرار دادن خویشتن به وسیله موافق نشان دادن خود با اهل خلاف می باشد, برخلاف نفاق که به منظور جلب منفعت, تظاهر به همانندی با دیگران می شود برای حفظ دین انجام می گیرد, به گونه ای که گاهی شخص در اثر اکراه, عمل به تقیه می کند و گاهی برای حفظ حتی امت اسلامی؛ در حالی که در همه مذاهب اسلامی به مشروعیت تقیه تصریح شده است. از آنجا که در تاریخ اسلام، شیعیان همواره با حکومت‌های جائر، که به نام اسلام بر مسلمانان حکومت می‌کرده‌اند، درگیر بوده و به ناچار، بیش از سایر فرقه‌های اسلامی از تقیه استفاده کرده‌اند، چنین تصور شده که تقیه اعتقادی ویژه شیعیان بوده و برخی از نویسندگان آگاهانه یا ناآگاهانه از آن به عنوان وسیله‌ای برای کوبیدن تشیع استفاده کرده‌اند گویا تقیه ملاکی در قرآن‌، حدیث و سیره پیشوایان دینی ندارد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تطبیقی جایگاه تقیه در فقه امامیه و اهل سنت به روش توصیفی -تحلیلی می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد؛ بزرگان فقه مـذاهب اربعه اهل سنت، مشروعیت آن را مسلم تلقی کرده اند تا جایی که حتی‌ تقیه‌ مسلمان نسبت به مسلمان دیگر تجویز شده است؛ البته در مذاهب اربعه اهل‌ سنت‌، تحمل اکراه و صبر بر جفاء و قتل ظالمانه را از تقیه کردن أفضل دانسته اند که در فقه امامیه نیز به أفضلیت فی الجمله تصریح گردیده اسـت؛ ولی در بـعضی‌ موارد‌، تقیه را واجب و در بعضی موارد تقیه را حرام دانسته اند به ویژه در مواردی که اساس اسلام در خطر قرار گیرد، تصریح به حرمت تقیه شده است؛ لذا‌ اختلاف‌ مذاهب‌ فقهی امامیه و اهل سـنت در‌ فـروعات‌ احکام‌ تقیه است اما نسبت به مشروعیت اصل تقیه، اتفاق نظر دارند. «تقیه» راه‌کاری مشروع در شرایط استثنایی است و در منابع روایی و تفسیری، فریقین بر آن تأکید کرده‌اند و از ابداعات شیعه نیست، گرچه برخی از ناآگاهان یا مغرضان تلاش کرده‌اند تقیه را از مختصات و جعلیات شیعه معرفی کنند.

واقع نمایی زبان قرآن از مبحث زبان دین محسوب می‌شود. این بحث در عصر حاضرازغرب آغاز به کار نمود و در ادامه از سوی دانشمندان اسلامی وارد حوزه اسلام شد. مستشرقان با اهداف مختلف از جمله جلوگیری از نشر و وسعت اسلام، گزاره‌های قرآنی بالخصوص گزاره‌های تاریخی آن را غیر واقع نما و غیرمعرفت بخش می‌دانند که هیچ واقعیت و حقیقت خارجی ندارد و زبان این گزاره‌ها را ابرازگرایی یعنی به جز بار احساسی که ناشی از حوادث یا احساسات انسان های متدین هست، نمادین یعنی حیرت زا، رمزی یا اشاری که مقصود و مراد آن به خوبی واضح نیست و اسطوره‌ای یعنی گزاره های باطل و افسانه، تلقی نموده‌اند. بنا براین ضرورت ایجاب می‌کند که برای پند آموزی که متوقف بر واقع نمائی است وسد باب اهداف غربیان، در تحقیقی جامع به این بحث پرداخته شود. رساله حاضر با هدف نقد و بررسی دیدگاه‌های غیر واقع نمائی و شبهات خاورشناسان پیرامون گزاره‌های تاریخی قرآن با روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است. با توجه به ادله عقلی، نقلی و تاریخی، نگارنده براین باور است که گزاره‌های تاریخی قرآن واقع نما ومبنی برحقیقت بوده چنانچه دانشمندان حتی برخی از محققان غربی نیز به این مطلب، اعتراف نموده اند. نتائج ودستاوردهای مهم تحقیق در موارد ذیل خلاصه می شود • تحقیق مستقل و جامع با چینش وموضوع نومربوط به بحث مورد نظر • پاسخ به شبهات مطرح شده از سوی خاورشناسان که به دور از واقعیت بوده است.

سعی شده است تا تمامی ارکان خلاصه شده مراعات شود. عبارتنداز: تعریف ، اهمیت، روش تحقیق، مسئله تحقیق، هدف تحقیق، نتیجه تحقیق، ساختار دو تعریف عمده در پدیدار‌شناسی عبارتند از تعریف پدیدارشناسی هوسرل و تعریف پدیدار‌شناسی هایدگر، از دیدگاه ادموند هوسرل، به عنوان روشی فلسفی مطرح می‌شود که بر درک مستقیم از پدیده‌ها تأکید دارد. در این رویکرد، تجربه‌ها و ادراکات باید به صورت خالص و بدون پیش‌فرض مورد بررسی قرار گیرند تا حقیقت ذاتی آن‌ها نمایان شود. هوسرل از مفاهیمی مانند تعلیق پیش‌فرض‌ها (epoché) و قصدیت (intentionality) بهره می‌گیرد تا شناخت پدیده‌ها به گونه‌ای بی‌واسطه و خالص امکان‌پذیر شود. اما تعریف پدیدارشناسی هایدگر عبارت است از رویکردی فلسفی، به درک وجود انسانی (دازاین) در بستر تاریخ و فرهنگ می‌پردازد. در این رویکرد، انسان به عنوان موجودی پرتاب‌شده (Geworfenheit) در جهان است که باید با شرایط ازپیش‌موجود مواجه شود. مفهوم گشودگی (Offenheit) به معنای امکان فهم و تعامل با جهان، و هستی-برای-مرگ (Sein-zum-Tode) نشان‌دهنده آگاهی انسان از نهایی بودن وجود خویش است. از این رو، هایدگر بر پیش‌فهم‌ها و نقش زمان و تاریخ در آشکار ساختن معنای هستی تأکید دارد. البته اساس بحث رساله بر مقایسه بین نگاه پدیدار‌شناسانه مستشرقان به تفسیر قرآن و نگاه پدیدار‌شناسانه قرآن پژوهان به تفسیر قرآن است. اهمیت عنوان رساله، «مقایسه نگاه پدیدارشناسانه به قرآن از منظر مستشرقان و قرآن‌پژوهان شیعه»، در این است که این تحقیق تلاش دارد با بهره‌گیری از پدیدارشناسی به فهم عمیق‌تر قرآن بپردازد و تفاوت‌ها و اشتراکات بین رویکرد قرآن پژوهان غربی و شیعی را بررسی کند. این مقایسه، به روشن‌سازی اینکه چگونه پیش‌زمینه‌های فرهنگی، تاریخی و فلسفی بر تفسیر قرآن اثر می‌گذارند، کمک می‌کند و می‌تواند افق‌های جدیدی در حوزه مطالعات اسلامی و تفسیری باز کند. روش تحقیق رساله توصیفی-تحلیلی است که بر پدیدارشناسی هوسرلی و هایدگری , و بر مقایسه نگاه پدیدار شناسانه مستشرقان به تفسیر قرآن و نگاه پدیدار شناسانه قرآن پژوهان به تفسیر قرآن، و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و مقایسه تطبیقی، تمرکز دارد. مسئله تحقیق رساله بررسی و مقایسه رویکردهای پدیدارشناسانه به قرآن از دیدگاه مستشرقان و قرآن‌پژوهان شیعه است بررسی و تحلیل رویکردهای پدیدارشناسانه مستشرقان و قرآن‌پژوهان شیعه به تفسیر قرآن و مقایسه تفسیری آن‌ها نتیجه‌گیری رساله: رویکرد پدیدارشناسانه قرآن پژوهان شیعه با بهره‌گیری از تفسیر معنوی و شهودی، توانایی ارائه فهم عمیق‌تر از قرآن را دارد. و ضمن توجه به جهات مثبت و منفی پدیدار‌شناسی و نگاه پدیدار‌شناسانه مستشرقان، از جهات ناصحیح اجتناب و از از جهات مثبت استقبال کرد، ضمن اینکه بسیاری از مولفه‌‌های پدیدار شناسی، در عالم اسلام، در اصول فقه و علوم اسلامی، بررسی و حلّاجی شده است.

ابو القاسم محمود بن عمر بن احمد زمخشری لقبش جارالله بود که از دانشمندان بزرگ ایرانی است.گرایش زمخشری یه مذهب معتزلی بود که این گرایش را در تفسیر الکشاف بطور آشکار بیان کرده و با مخالفان به مناظره برخاسته است.تفسیر کشاف یک تفسیر ارزشمند است که در آن زیبایی و جمال قرآن را نشان داده و در روشنگری و کشف بلاغت و سحر بیان قرآن، بی‌نظیر است. در فرهنگ اسلامی از اعتقاد به ظهور منجی با نام «مهدویت» یاد می شود.از آنجایی که اهل سنت و اهل تشیع بعنوان دو مذهب اصلی جهان اسلام در زمینه ی مهدویت اشتراکات و اختلافاتی دارند؛ در این پژوهش تلاش بر این است که شیوه ی برخورد زمخشری بعنوان یک مفسر معتزلی مسلک با آیات مهدویت را در تفسیر کشاف بررسی نماییم.

در عصر کنونی، پژوهشگران غیر مسلمان زیادی که به آنان مستشرق گفته می‌شود، پدیدار شده‌اند که با تکیه بر روش‌های رایج در سرزمین خودشان کتاب‌هایی درباره اسلام و مسلمانان تألیف کرده‌اند بدون این‌که آن روش‌های مورد استفاده در کتاب‌هایشان را بیان کنند، اما کسی که کتاب‌های آنان را می‌خواند و دنبال می‌کند، متوجه می‌شود که آن‌ها تحت تأثیر محیط‌هایی که در آن بزرگ شده‌اند، رویکردهای متعددی را دنبال کرده‌اند. آنها در ارزیابی‌هایی که از اسلام و شخصیت‌های اسلامی ارائه داده‌اند به سه گروه موافق، مخالف و منصف تقسیم شده‌اند. از جمله شخصیت-های اسلامی که این مستشرقان به آن‌ها پرداخته‌اند، امام علی علیه السلام پسر عموی پیامبر (ص) و همسر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. آنان به موضوع خلافت و مهمترین رویدادهایی که خلافت ایشان به همراه داشت از جمله جنگ با ناکثین، قاسطین و مارقین، یا به عبارت دیگر جنگ جمل، صفین و فتنه خوارج پرداخته‌اند. پژوهشگران مسلمان در ارزیابی خود از این مستشرقان نظرات مختلفی دارند. برخی از این پژوهشگران به تلاش‌های علمی آنان را در غنی سازی کتابخانه‌های غربی و عربی و إحیاء میراث عربی و اسلامی اذعان داشته‌اند، در حالی که برخی دیگر آنها را به دسیسه و تلاش برای تحریف دین و تاریخ اسلام متهم کرده‌اند. با توجه به آن‌چه گذشت، این پژوهش که از مقدمه، سه فصل و نتایج تشکیل شده است به بررسی آراء مستشرقان درباره خلافت امام علی علیه السلام و رویدادهای زمان خلافت آن حضرت می‌پردازد، اما از آنجا که از بین مستشرقان ویلفرد مادلونگ به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است، بیشتر تمرکز این پژوهش بر آراء او قرار گرفته است. لذا در طول این پژوهش آراء آن‌ها را ذکر خواهیم نمود و در صورت ایجاب، به آن‌ها پاسخ می‌دهیم. همچنین در این پژوهش سعی شده به این سؤال اصلی پاسخ داده شود: ارزیابی نظرات مستشرقان، خصوصا ویلفرد مادولونگ درباره خلافت امام علی علیه السلام چیست؟ این پژوهش از روش استقرایی و توصیفی تحلیلی استفاده کرده است و کوشیده مطالب مربوط به خلافت امام علی علیه السلام را استقراء نماید، سپس آن‌ها را از لحاظ تاریخی دسته‌بندی و تحلیل کند. مهمترین نتایج به دست آمده عبارتند از اینکه آراء برخی از مستشرقان درباره امام علی علیه السلام با انصاف همراه است. برخی دیگر از آنان اتفاق نظر داشتند که امام علی علیه السلام در اداره دولت ناموفق بوده و این عدم موفقیت ایشان را ناشی از عدم انعطاف سیاسی ایشان دانسته‌اند. بیشتر پژوهش‌های تخصصی مستشرقان در زمینه خلافت امام علی (ع) چون بر اساس مفاهیم و اصول اشتباه بنا شده بود، جفا و ستم به امام علی علیه السلام است و علت این اشتباهات اصولی آنان پیشینه و عقاید فکری ناشی از عدم اطلاع از وقایع تاریخی و تکیه بر شبهات مطرح شده در منابع اسلامی است. همچنین مشخص شد که ویلفرد مادلونک پژوهشگری است که با انصاف و عدالت بیشتری به خلافت امام علی علیه السلام پرداخته است، زیرا او با تفصیل و روشنگری به این موضوع پرداخته است که مستشرقان کمی چنین عمل کرده‌اند.