جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از سکونت‌گاه امیرالمؤمنین(ع)و حضرت صدیقۀ طاهره(س) غالباً با تعبیر «بیت فاطمه(س)» یاد می‌شود؛ اما در شماری از منابع تاریخی، از مکانی در بقیع با عنوان «دار علی(ع)» نیز نام برده شده که آن را به امیرالمؤمنین(ع)نسبت داده‌اند. با آنکه منابع تاریخی به‌تفصیل به اوضاع مدینه و بقیع پرداخته‌اند، یا ذکری از «دار علی(ع)» در میان نیست، یا تنها بدون تعیین موقعیت دقیق، از کنار آن گذشته‌اند. شماری از محققان با استناد به مساحت اندک و نیز نزدیکی «بیت فاطمه(س)» به مسجدالنبی و منزل پیامبر(ص)، این خانه را برای وقوع برخی رویدادهای مهم صدر اسلام، از جمله حوادث پس از رحلت پیامبر(ص)، نامناسب دانسته‌اند؛ از این‌رو یا اصل این وقایع را انکار می‌کنند یا با دیده تردید بدان می‌نگرند. این مقاله، پژوهشی است توصیفی-تحلیلی که داده‌های آن به شیوۀ کتابخانه‌ای گردآوری شده و با روش تحلیل محتوای کیفی، مبتنی بر منابع حدیثی فریقین، تاریخ اسلام، تاریخ مدینه، آثار شرح‌حال‌نگاری (تراجم، طبقات و انساب)، سفرنامه‌ها و دیگر منابع مرتبط، به بازسازی موقعیت مکانی و حدود «دار علی(ع)» در بقیع می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد امیرالمؤمنین(ع)از زمان ازدواج، پیش و پس از سکونت در «بیت فاطمه(س)»، در آغازِ بقیعِ امروزی، خانه‌ای وسیع در اختیار داشته‌اند که محل سکونت ایشان و حضرت صدیقۀ طاهره(س) بوده و بسیاری از وقایع سرنوشت‌ساز صدر اسلام، به‌ویژه رخدادهای پس از رحلت پیامبر(ص)، در همان‌جا رخ داده است.

جایگاه و مفهوم امامت، یکی از بنیادی‌ترین ارکان اندیشه‌ای مکتب اسماعیلیه به ‌شمار می‌رود. تبادل اندیشه برای پاسخ به تردیدها و مقابله با شبهات اعتقادیِ پیچیده در دوره‌های مختلف تاریخی، همراه با تشکیل حکومت فاطمیان و نیاز به بهره‌گیری از پشتوانه‌های نظریِ نیرومند برای تحکیم بنیان‌های فکری، موجب شد اسماعیلیان به آموزه‌های نوافلاطونی و رویکردهای تأویل‌گرایانه -و گاه غلوآمیز- برخی داعیان دگراندیش گرایش یابند؛ داعیانی که سال‌ها در ایران زیستند و با حکمت ایران باستان آشنایی عمیقی داشتند. این پژوهش بر پایۀ تحلیل متون کلامی و اعتقادی اسماعیلیه انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که تحولات تاریخی، مبانی اعتقادی و کلامی این مکتب را به‌سمت تغییرات معنایی در موضوع امامت سوق داده است. این دگرگونی‌های بنیادین، زمینه‌ساز بازخوانی، بازاندیشی و دگرگونی‌های ساختاری عمیق در آرا و نظریه‌های علمای اسماعیلیه شد. در نتیجه، عالمان اسماعیلی با شناخت دقیق از ضعف‌ها و کاستی‌های دستگاه فکری موجود و آگاهی از تحولات جاری، به‌سوی بازطراحی نظام فکری و بازخوانی نظریۀ امامت بر پایۀ نیازهای زمانه گام برداشتند و در پی آن، تحولی ژرف در مبانی کیهان‌شناسی اسماعیلیه پدید آمد.

قرآن کریم، معجزه جاوید، و بحری کامل و جامع از معارف و آموزه های خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی برای همة عالمیان است که ضرورت تلاش شایسته حداکثری محققان را در راه تحصیل و استخراج دستور العمل ها و ارائة راهکارهای عملی آن به جامعة علمی را می طلبد. روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم و بررسی راهبردهای مدیریتی پیامبران اولوالعزم در هدایت مخاطبان خود، ائم از حاکمان ستمگردر عرصۀ زر و زور و تزویر، قوم و مردم زمان خویش، سبکی جذّاب و کاربردی است و یکی از ضروریّات عصر حاضر به شمار می رود. پژوهش حاضر با هدف بررسی راهبردهای حضرت موسی (ع) در رهبری قوم بنی اسرائیل انجام شده است. این تحقیق از حیث هدف، کاربردی است و از روش توصیفی، تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای انجام شده است. حضرت موسی (ع)، با بهرهگیری از ظرفیتهای فردی و نیز اتخاذ تدابیر و راهبردهای مناسب که مشتمل بر سه راهبرد تعلیمی، تربیتی و زمینه‌ای است، زمینههای تعلیم و تربیت الهی را برای بنی اسرائیل و سایر پیروانش فراهم نموده است. هنر انبیا این است که استعدادهای ذاتی و موهبتی الهی خویش را به فعلیت رسانده‌اند. در حقیقت ادارۀ جامعه توسط پیشوای الهی در حوزۀ تشریع، تجلی ولایت تکوینی الهی بر انسانها است و نتیجه اینکه کامیابی‌های جامعه محصول تبعیت از حاکم الهی و ناکامی‌های آن نیز، حاصل عدم اطاعت از ایشان است.

مقاله حاضر با هدف بررسی جایگاه و کاربرد روایات تفسیری اهل بیت ع در تفسیرتبیان به بررسی عملکرد شیخ طوسی در قبال روایات تفسیری ائمه(علیهم السلام) به روش توصیفی تحلیلی پرداخته و در بررسی های انجام شده تبیین شد که عملکرد این مفسر در مورد روایات مربوط به آیات احکام نازل شده از ائمه (علیهم السلام) نسبتاً بهتر از عمکردش در قبال سایر روایات تفسیری آنها بوده و در این مورد باید گفت؛ شیخ طوسی برخی از روایات را اصلا ذکر نکرده و برخی را هم که ذکر کرده یا به صورت اشاره ضمنی به مضمون روایت و نقل آن از قول دیگران و یا اشاره صریح به روایت امام معصوم (علیه السلام)بوده است که البته در این مورد نیز اگرچه بعضاً روایات را با ذکر نام و حفظ شأن معصوم (ع )آورده اما برخی از روایات را نیز به صورت مجهول و بدون نام معصوم )ع( و برخی را با مقدم داشتن نام راوی غیر معصوم ذکر کرده است.