جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التشيع في العراق و صلاته بالمرجعية و إيران (نظرة عابرة)، اثر رسول جعفریان ، پژوهشی است پیرامون تشیع در عراق و ارتباط آن با ایران و مرجعیت در آن، که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است و به قلم حیدر محمد جواد، به عربی ترجمه شده است. کتاب، فاقد مقدمه بوده و مطالب در پنج فصل، سامان یافته است. نویسنده ابتدا به بحث پیرامون پیشینه تشیع در عراق پرداخته و سپس ضمن نگاه به جغرافیای انسانی و سیاسی شیعه در عراق، به بررسی گستردگی حضور اتباع ایرانی در عراق، مرجعیت شیعه در عراق و ایران و چالش‌های پیش روی مرجعیت در عراق در دوره اخیر پرداخته است. نویسنده در فصل اول در باب پیشینه تشیع در عراق می‌نویسد و در ادامه تأکید می‌کند که تشیع از کوفه در قرن دوم و سوم قمری به بغداد انتقال یافت و در قرن چهارم با اوج گرفتن اهمیت کربلا و نجف و کاظمین و حمایتی که آل بویه از تشیع کردند، نویسنده فصل دوم را به جغرافیای انسانی و سیاسی شیعه در عراق اختصاص داده است.

اقلیم بحرین، شامل بحرین امروزی به همراه منطقه احساء و قطیف، تشیع خود را از قرن اول هجری داشته و هیچ ربطی هم به تشیع ایرانی و صفوی نداشته است. به شهادت معجم البلدان در اواخر قرن ششم، حتی یک غیر شیعی در این نواحی نبوده است. این اثر تاریخ تشیع را در این ناحیه بررسی کرده است. منطقه بحرین قدیم، یعنی از زیر بصره تا سرزمین برابر بحرین امروزی و از آنجا تا نزدیکی عمان، روزگاری همه شیعه مذهب بوده و از قدیمی ترین نواحی شیعه نشین به شمار می آمده؛ این تاریخ مسلم است و بس. هر کسی که به مدخل بحرین در معجم البلدان یاقوت حموی ـ که خود متهم به ناصبی گری است ـ مراجعه کند، خواهد دید که این شخص در اواخر قرن ششم هجری نوشته است که حتی یک سنی در این بلاد زندگی نمی کند. یک بخش عمده کتاب، حاوی شمارش و شرح اماکن مسکونی اقلیم بحرین (ایضا شامل الاحساء) هم که بسیار مفصل نوشته شده است. بخش احساء و قطیف و همین طور جزائر که شامل بحرین امروزی هم می شود، به تفصیل و بر اساس ترتیب الفبایی شهرها و قریه ها و مناطق مسکونی آنها، نام برده شده و معلوماتی ارائه شده است. (تا ص 188). زان پس در باره انتشار تشیع در قبایل ربیعه، تشیع عبدالقیس، قبایل مضری و یمینی در بحرین قدیم (مانند ازد و تمیم و همین طور بنوسعد، بنویربوع، بنودارم، بنوعمرو بن تمیم) و قبایل عُقیل در ادامه آمده است (تا ص 426). بحث پایانی در باره تصریحات مورخان در باره تشیع بحرین است که به ترتیب از مصادر قدیمی شروع شده و تا ابن بطوطه آمده است. بحثی هم در باره اصطلاح بحارنه دارد. آخرین نکته کتاب در باره آغاز آمدن اهل سنت در این دیار است (ص 458). لازم به ذکر است ورود این کتاب به بحرین ممنوع است!

قيام الدولة الزيدية في اليمن اثر حسن خضيرى احمد، كتابى است در موضوع برپايى دولت زيدى در يمن در سال‌هاى 280- 298 ق/ 893- 911 م. اين دولت در اوايل دوران اسلامى نقش مهمى در يمن ايفا كرده و بيش از هزار سال پايدار بوده است. كتاب به زبان عربى و در سال 1996م نوشته شده است. كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در چهار فصل و يك خاتمه تنظيم شده است. نويسنده در ابتدا، وضعيت يمن پيش از حكومت زيديان را بررسى نموده و پس از بحث پيرامون چگونگى پيدايش حكومت بنى‌رسى در صعده، موضع خلافت عباسى و قدرت‌هاى محلى يمن در برابر حكومت زيديان را بحث و در آخر به موضع‌گيرى خلافت عباسى و قدرت‌هاى محلى يمن در برابر حكومت زيديان پرداخته است.

الحياة السياسية و الفكرية للزيدية في المشرق الإسلامي، اثر نويسنده معاصر عرب، احمد شوقى ابراهيم العمرجى است كه پيرامون حيات سياسى و فكرى فرقه زيديه در طول سال‌هاى 132 - 365ق، به نگارش درآمده است. كتاب، به شيوه‌اى علمى و با استفاده از منابع تاريخى اهل سنت تأليف شده است. كتاب، مشتمل بر مقدمه و سه باب است كه مطالب هر باب در ضمن عناوينى دسته‌بندى و ارائه شده است. در نگارش اين اثر از تعداد زيادى از كتب خطى و مصادر قديمى استفاده شده كه از آن جمله است: «الحدائق الوردية في مناقب أئمة الزيدية»، تأليف حميد المحلى (متوفى 652ق)؛ «كتاب في نصرة المذاهب الزيدية»، تأليف احمد بن حسين هارونى (متوفى 421ق)، «بغية الطالب في معرفة أولاد سيدنا علي بن أبي‌طالب»، تأليف طاهر بن حسين اهدل يمنى (متوفى 998ق) و «تاريخ الأمم و الملوك»، تأليف محمد بن جرير طبرى (متوفى 310ق) در باب اول، شكل‌گيرى و تطورات فرقه زيديه مورد بررسى قرار گرفته است. در باب دوم، حيات سياسى فرقه زيديه در زمان عباسيان از زمان منصور عباسى تا حكومت المستعين مورد مطالعه قرار گرفته است در باب سوم، به آثار و تأليفات و حيات فكرى زيديه پرداخته شده است. از جمله بخش‌هاى جالب توجه كتاب، انتساب كميت به فرقه زيديه و استفاده اعتقادات زيديه از «هاشميات» كميت است

الإمارة المزيدية الأسدية في الحلة، اثر «عبدالجبار ناجى» است كه در آن، حكومت مزيديان بنى اسد در حله را از نظر سياسى و تمدنى به‌صورت مستند و تحليلى بررسى كرده است. نام كامل اين اثر عبارت است از «الأمارة المزيدية الأسدية في الحلة، دراسة في أحوالها السياسية و الحضارية» (حكومت مزيديان بنى اسد در حله، پژوهشى در اوضاع سياسى و تمدنى آن) است. كتاب حاضر از مقدمه نويسنده و متن اصلى كتاب (شامل 7 فصل: 1. ويژگى‌هاى سياسى آن دوران و منابع شناخت ما از مزيدى‌ها، 2. بنى مزيد (بنى اسد)، قبايل عربى در فرات اسد، 3. حاكمان بنى مزيد، 4. ساختار لشكر بنى مزيد، 5. اداره در عهد مزيدى‌ها، 6. فعاليت‌هاى تمدنى و عمرانى مزيدى‌ها در منطقه فرات اسد، 7. تشيع در حله بنى مزيد)، تشكيل شده است. زبان و ادبيات اين اثر، عربى جديد و رسا و شيواست. نويسنده از ده‌ها كتاب از آثار انديشمندان قديم و جديد و همچنين برخى از نشريات علمى عربى براى توليد اثر حاضر بهره برده است.

أدب التشيع في الشمال الإفريقي حتى نهاية القرن الثامن الهجري، اثر عبدالأمير عبدالزهره عناد الغزالى، پژوهشى تحليلى و مستند در باره ادبيات شيعى در شمال آفريقا است. شمال آفريقا شامل كشورهاى ليبى، تونس، الجزاير و مغرب معاصر مى‌باشد . کتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب، در چهار باب و هر باب در چندين فصل، تنظيم گرديده است. در اين تحليل، انواع شعر و نثر و ادوار آن در اين منطقه، بررسى مى‌شود و نشانه‌هاى فرهنگ شيعى در آن‌ها شناسايى و بحث مى‌شود. ابتدا از نفوذ شيعه و تاريخ آن در منطقه شمال آفريقا بحث شده و سپس از حكومت‌هاى فاطميان، ادارسه، موحدين و مرابطين كه حامى و حامل فرهنگ شيعه بودند و اينكه چگونه اين فرهنگ، گسترش يافت، سخن به ميان آمده است./////

چکیده ندارد.

پرداختن به موضوع دفاع از اعتقادات دینی با توجه به تهاجم گسترده‌ای که به اسلام و بالاخص تشیع در عصر حاضر صورت پذیرفته، امری ضروری به‌نظر می‌رسد. فرهنگ‌سازی‌هایی که ظهورشان با بروز پدیده‌هایی نظیر وهابیت، القاعده، داعش و عرفان‌های کاذب آغاز گردیده و هدفمند قلب تشیع را نشانه گرفته است حکایت از ضرورت توجه به این امر دارد. به‌نظر می‌رسد باید در مقابله با این تهاجم راهکاری روشمند به منظور برهم زدن محاسبات بنیانگذاران این پدیده‌ها و رسیدن به هدف که همان تعلیم و تربیت براساس کتاب و سنت و دفاع از این نوع تعلیم و تربیت است، اتخاذ نمود.این پژوهش با بررسی کتب تعلیمات دینی در مقطع متوسطه از آغاز آموزش رسمی در ایران، در پی ردپایی از تعلیم دفاع از اعتقادات بوده است که متأسفانه در هیچ برهه و مقطعی، بدست نیامده است. سیستم برنامه‌ریزی آموزش تعلیمات دینی کشور تاکنون تنها به ارائه مفاهیم دینی و اعتقادی پرداخته و برنامه‌ریزی خاصی به منظور آموزش دفاع از آموخته‌ها نداشته است. نگارنده، با تفحص در کتب تعلیمات دینی مقطع متوسطه و نیاز سنجی این مقطع به‌خصوص، به این نتیجه رسیده است که می‌توان علاوه بر تدوین و آموزش اعتقادات شیعی، با تغییرات جزئی در متون کتب مقطع متوسطه و اضافه کردن بخش هایی بدان، بنیان یک دفاع علمی را پی ریخت به صورتی که دانش‌آموز علاوه بر احاطه علمی به اعتقادات شیعی، قادر به دفاع عقلانی، علمی و عملی از آن نیز باشد. با لحاظ این تغییرات به‌نظر می‌رسد نظام آموزشی تعلیمات دینی تنها کشور شیعی دنیا، قادر خواهد بود توانایی در دانش آموز ایجاد کند که دانش آموز محفوظات را به خدمت عمل گیرد و از کیان مکتب تشیع محافظت نماید.

چکیده ندارد.