جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاریخ الإمامیة و أسلافهم من الشیعة با نام کامل «تاریخ الإمامیة و أسلافهم من الشیعة منذ نشأة التشیع حتی مطلع القرن الرابع الهجری»، تألیف عبدالله فیاض، اثری است که تاریخ شکل گیری مذهب امامیه و عقاید اساسی آن و همچنین شیوه مبارزه امامان شیعه با غلات را مورد بررسی قرار داده است. سید محمدباقر صدر بر این کتاب مقدمه نوشته است. نویسنده منابع مورد استفاده اش را این گونه توصیف می کند: منابع و مراجعی که در گردآوری این کتاب از آن ها استفاده کرده ام، گوناگون است، ولی به طور کلی می شود آن ها را به سه دسته تقسیم کرد: کتاب های فرق، حدیث و تاریخ. در گردآوری و تألیف این کتاب از مراجع جدید بسیاری نیز بهره گرفتم که در بین آن ها کتاب های دکتر کامیل شیبی در مورد شیعه و تصوف بیشترین بهره را داشت و در رابطه با بحث علمی از بزرگ ترین اعتماد نیز برخوردار است. سید محمدباقر صدر مقدمه اش بر کتاب را با این عبارت آغاز کرده است که «برخی از پژوهشگران معتقدند تشیع پدیده‏ای است عارض بر جامعه اسلامی و نسبت فرقه شیعه به پیکر امت اسلامی آن است که حوادث و تحولات اجتماعی خاصی که در جامعه اسلامی روی داده، منجر به پیدایش یک فکر و مذهب خاصی (مکتب تشیع) شده که به صورت بخشی از آن پیکر بزرگ درآمده و به تدریج توسعه یافته است». وی عامل اصلی این تفکر را اندکی شیعیان در صدر اسلام دانسته است. سپس این که بر مبنای زیادی نفرات اسلام غیرشیعی اصل شمرده شود و اسلام شیعی به سبب کمی پیروان آن، پدیده ای عارضی تصور شود که بعدها به وجود آمده را اشتباه می داند چراکه این مبنا با طبیعت تقسیمات اعتقادی ناسازگار است. وی در ادامه مقدمه، سه راه برای ادامه دعوت پیامبر پس از رحلت آن حضرت متصور دانسته است.

الشيعة و الحاكمون از آثار نويسنده مشهور آيت‌الله محمد جواد مغنيه (بيروت 1322-1400 ق. نجف) است كه در آن، ارتباط سراسر عبرت شيعيان با حاكمان جور را از صدر اسلام تا دوران معاصر مورد بررسى قرار داده است. روحيه انقلابى، بصيرت دينى، عدالت‌خواهى و ظلم‌ستيزى نويسنده به‌خوبى در اين اثر منعكس شده است. مطالب اين كتاب، تقسيم به بخش و فصل نشده و مباحث متعددى تحت عناوين گوناگون مطرح شده است. مى‌توان گفت كه محور عمده بحث عبارت از بازشناسى عملكرد تلخ و ظالمانه‌اى است كه حكام جور در طول تاريخ اسلام بر ضدّ شيعيان مرتكب شده‌اند.

اقلیم بحرین، شامل بحرین امروزی به همراه منطقه احساء و قطیف، تشیع خود را از قرن اول هجری داشته و هیچ ربطی هم به تشیع ایرانی و صفوی نداشته است. به شهادت معجم البلدان در اواخر قرن ششم، حتی یک غیر شیعی در این نواحی نبوده است. این اثر تاریخ تشیع را در این ناحیه بررسی کرده است. منطقه بحرین قدیم، یعنی از زیر بصره تا سرزمین برابر بحرین امروزی و از آنجا تا نزدیکی عمان، روزگاری همه شیعه مذهب بوده و از قدیمی ترین نواحی شیعه نشین به شمار می آمده؛ این تاریخ مسلم است و بس. هر کسی که به مدخل بحرین در معجم البلدان یاقوت حموی ـ که خود متهم به ناصبی گری است ـ مراجعه کند، خواهد دید که این شخص در اواخر قرن ششم هجری نوشته است که حتی یک سنی در این بلاد زندگی نمی کند. یک بخش عمده کتاب، حاوی شمارش و شرح اماکن مسکونی اقلیم بحرین (ایضا شامل الاحساء) هم که بسیار مفصل نوشته شده است. بخش احساء و قطیف و همین طور جزائر که شامل بحرین امروزی هم می شود، به تفصیل و بر اساس ترتیب الفبایی شهرها و قریه ها و مناطق مسکونی آنها، نام برده شده و معلوماتی ارائه شده است. (تا ص 188). زان پس در باره انتشار تشیع در قبایل ربیعه، تشیع عبدالقیس، قبایل مضری و یمینی در بحرین قدیم (مانند ازد و تمیم و همین طور بنوسعد، بنویربوع، بنودارم، بنوعمرو بن تمیم) و قبایل عُقیل در ادامه آمده است (تا ص 426). بحث پایانی در باره تصریحات مورخان در باره تشیع بحرین است که به ترتیب از مصادر قدیمی شروع شده و تا ابن بطوطه آمده است. بحثی هم در باره اصطلاح بحارنه دارد. آخرین نکته کتاب در باره آغاز آمدن اهل سنت در این دیار است (ص 458). لازم به ذکر است ورود این کتاب به بحرین ممنوع است!