جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقوله مهم نبوت را به صورت تطبیقی بین دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت به بحث و بررسی و مقایسیه گذاشته شده است. در بخش اول از گفتگو و دیالوگ ادیان سخن گفته شده که طی دو فصل ضرورت و تاریخچه گفتگو و همچنین موضوعات و اهداف گفتگو را طرح کرده که به چهار هدف مهم، کشف حقیقت، شناخت هویت طرفیت گفتگو ، پلورالیسم و زندگی مسالمت آمیز اشاره شده است. در بخش بعدی طی چند فصل تعریف نبوت ، وحی و اقسام آن و همچنین ضرورت و لزوم بعثت ، ختم نبوت و اهداف آن به طور تفصیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته و در خاتمه فصلی مستقل تحت عنوان رابطه ادیان و ارتباط دو دین اسلام و مسیحیت ، تعارض یا تکامل طرح شده است.

در این رساله، ابتدا به معنای لغوی و اصطلاحی دعا وکلمات مترادف آن اشاره می شود. بعد از آن به تبین فلسفی و کلامی دعا پرداختیم و نتیجه گرفته شد که نظام علت و معلولی، انجصار به عالم مادی ندارد و دعا نیز در سلسله علت و معلولها قرار می گیرد و دعا استثنایی در قانون فلسفی نیست و همیشه بین دعا و اجابت آن رابطه برقرار است. هر چند نوع این رابطه برای کسی قابل تحلیل نباشد. سپس به بحث از قضا و قدر پرداخته و رابطه دعا را با تغییر قضا و قدر و تغییر در علم خدا و بداء تعیین کرده ایم. در ضمن همه این مباحث، از آیات شریفه قرآن و روایات و مطالب عرفانی کمک گرفته شده است.

سنت معصومین (ع)، دومین منبع اساسی کشف و تبیین معارف الهی دین اسلام، امروزه و در عصر غبیت ، در مجموعه‌های روایی برای ما به یادگار مانده است و از آنجا که در گذر زمان به دلایل گوناگون از تغییر و تحریف بر کنار نمانده و بهره‌برداری از آن نیز در تبیین ارزشها و احکام دینی، نیاز به تحلیل و تشریح فنی و عالمانه دارد، نقد و ارزیابی روایات ، شیوه و سیره مستمر دانشمندان اسلامی بویژه اندیشوران شیعی بوده است و بر خلاف آنچه که مشهور است و مستشرقان مغرض نیز با تبلیغات گسترده بدان دامن می‌زنند، تنها به نقد خارجی و ارزیابی اسنادی آنها اکتفا نکرده، بلکه با بهره‌گیری از رهنمودهای قرآن کریم، ارشادات معصومین (ع)، براهین عقلی و روشهای علمی به نقد و تحلیل متون احادیث نیز توجهی در خور و بایسته داشته‌اند. اولین فصل این پژوهش به بیان کلیات و تبیین طرح تحقیق می‌پردازد. دومین فصل، پیشینه نقد متن حدیث در میان اندیشوران شیعه و مبانی و ملاکهای گوناگون آنها را در این زمینه بیان می‌کند. محدثان و مولفان کتب حدیث ، دانشمندان علم رجال، درایه و فقه الحدیث و اندیشوران علوم نقلی، یعنی تاریخ و سیره معصومین (ع)، اخلاق، کلام، تفسیر و فقه، جملگی همتی والا و سهمی بسزا در این امر داشته‌اند. سومین فصل، به تفصیل نمونه‌های متعدد و متنوع نفد متن حدیث را از لابلای آثار اندیشوران شیعه، ارائه می‌دهد و روشهای آنها را در نقد متون گوناگون روایی اعم از عقیدتی، تاریخی، اخلاقی و فقهی، عینا به تصویر می‌کشد. تبیین اصل صدور حدیث و کشف روایات جعلی و ساختگی، تبیین و کشف جهت و مورد صدور حدیث و کشف دلالت الفاظ و عبارات حدیث ، مهمترین مراحل نقد متن است . حدیثی که با مبانی و ملاکهای صدور خبر از معصوم (ع) هماهنگ و در مقام تشریح حکم و یا ارزشهای الهی بیان شده باشد، حجت ، قابل استناد و در تبیین علوم و معارف اسلامی، ابزاری کارساز و کارآمد خواهد بود.

این پژوهش در مورد سیره عملی پیامبر صلی‌الله علیه و آله در خانواده است، و به بحث لغوی سنت و سیره می‌پردازد، سپس به موقعیت زن و خانواده در دوران جاهلیت نظر می‌کند که زن در جامعه بصورت کالا مورد معامله قرار می‌گرفت و احترام و ارزشی برایش قائل نبودند تا اینکه با ظهور دین مقدس اسلام زن جایگاه و موقعیت والا و مقدس خود را با تعالیم حیات‌بخش اسلام بازیافت، پس از آن به صورت اجمالی زندگی همسران رسول خدا صلی الله علیه و آله ذکر شده است، و حکمت و عوامل تعدد همسران آورده شده که اغلب این ازدواجها برای جلب حمایت دشمن و جلوگیری از جنگ و خونریزی بیشتر، و پناه دادن یک زن بی‌سرپرست بوده است، و یا به علتهای سیاسی فرهنگی و تشریعی و الگوی عملی بودن برای مردم بوده است، و با توجه به ایم مطلب، روشن است که پیامبر صلی الله علیه و آله مردی زاهد، بدور از تجمل بوده و زنان خود را به زهد و تقوا در زندگی دعوت می‌نموده است و شکی نیست که ازدواجهای ایشان مانند ازدواجهای دیگران برای ارضاء غریزه نبوده بلکه هرکدام علت و حکمت مخصوص به خود را دارا است. و اصولاٌ روش پیامبر صلی الله علیه و آله در برخورد با زنها روی اصل ادب و احترام بوده است. مسأله افک به طور اجمال بررسی شده است که در نزد عامه این حدیث برای عایشه بوده و در نزد امامیه برای یکی دیگر از همسران به نام ماریه قبطیه بوده است و نظر بعضی از مفسرین در این ارتباط بیان شده است. در بخش دیگری رفتار و سیره عملی پیامبر نسبت به همسرانش آورده شده است. وظایف همسران پیامبر صلی الله علیه و آله مثل تقوا، رازداری، تحریم ازدواج و انزواطلبی ذکر شده است و رفتار عملی ایشان در خانه، با زنانش مهربانترین و منصف‌ترین شوهر بود. و با کمال محبت رفتار می‌کرد و در کارهای خانه به آنها کمک می‌کرد. و نمونه و الگوی ساده زیستی برای همسرانش بود و با آنها در کمال عدالت رفتار می‌کرد که حتی در حال بیماری در هنگام رحلت خویش، می‌فرمودند که بستر او را به منزل زنی که نوبتش بود منتقل نمایند، و در برخورد با اشتباهات همسران خود بسیار صبور و آموزنده و آنها را به بهترین راه‌حل راهنمایی می‌کرد، و روایاتی هم ذکر شده است. و در آخرین بحث سیره عملی پیامبر صلی الله علیه و آله در برخورد با فرزندانش آورده شده است و احادیثی در این ارتباط زینت‌بخش این پژوهش شده است.

اصالت وجود تاثیرات فراوان و ژرفی در سایر مسائل فلسفه دارد. بطوریکه مبنای اصالت وجود پایه و اساس اغلب تحلیلهای فلسفی ملاصدرا است . بدین معنی که برخی از مباحث فلسفی صدرالمتالهین تنها بر مبنای اصالت وجود قابل طرح اند و اگر اصالت وجود را کنار بگذاریم این مباحث دیگر قابل طرح نخواهد بود و همچنین قائل شدن به اصالت وجود لوازم و نتایج معنایی وسیعی به دنبال دارد. بدین معنا که بسیاری از مسائل فلسفی اگر بر مبنای اصالت ماهیت لحاظ شوند یک معنا دارند و اگر بر مبنای اصالت وجود لحاظ شوند معنای تازه و متفاوتی پیدا می کنند.

چکیده ندارد.

افعال الهی عبث و بیهوده نیست و براساس حکمت و علمی که خداوند نسبت به موجودات در همه زمانها و مکانها و در همه حالات دارد، استوار می‌باشد. بدین سان ضوابط و قوانینی که خدای متعال برای اداره امور موجودات -به ویژه انسان-وضع نموده است "سنن الهی" نامیده می‌شود. - قرآن کریم با طرح مسئله سنن بر آن است تا ارتباط منطقی موجود در میان مخلوقات و نیز حاکمیت اصل علیت را بر نظام هستی ثابت نماید و از سوی دیگر در پی اثبات وجود یک نظام متکاملی است که بخشهای مختلف آن یکدیگر را براساس قانون و ضابطه موجود در جهان هستی کامل می‌کنند. سنتهای الهی بر دو نوعند: سنن تکوینی; که عبارت است از قوانینی که در پیدایش و بقاء بر موجودات حاکم می‌باشد. سنن انسانی; که عبارت است از قوانینی که کاروان بشریت در متن آن سیر می‌کند و براساس اراده و اختیار آدمی تحقق می‌یابد و هدف از تکامل انسان در این دنیاست ، به گونه‌ای که بتواند در دنیا و آخرت از نتایج آن بهره‌مند گردد. بدین سنتها به دلیل ارتباط و نسبتی که با اجتماع و تاریخ بشری دارد، سنن اجتماعی و تاریخی نیز گفته می‌شود. - قرآن از پیروی سنتهای نادرست و گمراه‌کننده بر حذر می‌دارد و به سوی سنتهای صحیحی هدایت می‌نماید. سنتهایی که انسان را به برپایی قسط و عدل فراخوانده و هدف آن پرورش و تربیت انسانهایی دین مدار و نیز بنیان نهادن جامعه‌ای براساس ارزشهای والای انسانی است . - سنن انسانی عبارت است از یک سلسله شرطهایی که در نظام هستی نهاده شده که در تحقق آن اراده آدمی نقش محوری دارد. بدین سان جبر الهی و یا تصادفات تاریخی در وقوع این سنن نقشی ندارد و هیچ گونه تعارضی میان این سنتها و اراده انسان وجود ندارد چرا که این سنتها در واقع نتیجه و دستاورد اراده و عمل آدمی است .

از صدر اسلام تاکنون میاله نسخ در میان دانشمندان اسلامی مطرح بوده و از مقدمات بسیار مهم در تفسیر قرآن بشمار رفته است. سوابق این بحث به قرن دوم هجری بر می گرددو کتابهای فراوانی تحت عنوان الناسخ و المنسوخ نگاشته شده است. پدیدن نسخ در فرآیند احکام دارای ارزش والایی است . از رهگذر آن به تاریخ تشریعی و مراحل نظام تربیتی اسلام و حقانیت قرآن دست می یابیم. این مسئله برای اولین بار از سوی یهود و نصاری مورد انکار واقع و سپس در میان مسلمانان طرفدارانی پیدانمود و شبهاتی راجه به این پدیده مترقی مطرح نمودند. با عنایت به مطالب فوق بحث نسخ و بداء در قرآن و حدیث را بررسیبا تکیه بر دلایل عقلی و نقلی با استفاده از قرآن و احادیث به اثبات این پدیده ارزشمند پرداخته و آن را مورد بررسی قرار داده ایم و هیچ گونه تردیدی در مورد وقوع و امکان آن در قرآن باقی نگذاشته ایم.

در این پژوهش تلاش شده تا دیدگاه فیلسوفان مشائی در باره ذات ، صفات و افعال خداوند تبیین گردد. در آغاز تاریخچه مختصری از فلسفه مشا و سیر تاریخی آن بیان گردیده است، از لحاظ تاریخی فیلسوفان مشائی در سه دوره متفاوت از هم تلاش نموده اند تا آفریدگار و نظام هستی را تبیین عقلانی نمایند، که عبارت است از : 1-دوره یونان2-دوره یونانی مآبی3-دوره اسلامی. در اینجا تنها در باره دوره اول و سوم تلاش و تحقیق شده است. مهمترین فیلسوفان مشائی که در این پژوهش مورد ارزیابی و تحقیق قرار گرفته اند عبارت اند از : ارسطو ، کندی، فارابی، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن رشد.

شاید بتوان گفت که جریان خلافت پیامبر صلی الله و علیه و آله مخرب ترین جریانی بود که به اسلام و امت اسلامی ضربه زد، ولی نباید فراموش کنیم که در همین راستا، جریانی که مخربترین ضربات را بر پیکره متون اسلامی وارد نمود و آثار منفی زیادری را در پی داشت، جریان احادیث جعلی و موضوعه اسرائیلیات و به ویژه احادیث جعلی مربوطه به تفسیر قرآن می باشد. مسلما هر دو جریان ناشی از موضع گیریهای سیاسی آن روزگار می باشد که تاثیر ژرف در تشکیل این دو جریان داشته است. در مورد اسرائیلیات با احادیث موضوعه نام یک عالم یهودی را به وضوح می توان در صفحات تاریخ اسلامی یافت که حتی گرویدن وی به اسلام در تاریخ، محل اختلاف بوده است و نقش وی در تزریق این احادیث جعلی در تفسیر قرآن و نقل اسرائیلیات در هاله ای از ابهام است نام این عالم یهودی کعب الاحبار است. از آنجا که کعب الاحبار در عصر اول و مهم تاریخ اسلام می زیسته است از شهرت خاصی (در روایت احادیث) برخوردار شده است و از آنجا که مورد استقبال و پذیرش برخی از خلفا قرار گرفت و زمینه حضور وی در مجالس و بحث و گفتگوهایشان برای وی مهیا شد حتی در بین مسلمانان از جایگاه والائی برخوردار شد و جزء راویان مطرحی گشت که دیگران از او نقل حدیث می کردند و از آنها نقل حدیث می کرد و بدین وسیله نام وی تحت همین عنوان در تاریخ اسلام ثبت شد. با توجه به خطرات این اسرائیلیات و نقش آن در تحریف عقاید اسلامی ضرورت دارد که در بررسی نحوه نفوذ این احادیث جعلی به حریم روایات تفسیری قرآن کریم، توجه خاصی را به شخصیتهای مشکوک برخی از راویان حدیث مبذول داشت و در مورد آنها دقت و تحقیق و بررسی لازم را بنمائیم. بدون شک شناخت این راویان مشکوک نقش بسزایی در زودن احادیث و روایات جعلی و موضوعه از احادیث و متون اسلامی به خصوص احادیث متعلق به تفسیر قرآن خواهد داشت با توجه به اینکه نقش تخریبی این روایات در عقاید اسلامی واضح و مبرهن است.