جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رسائل آل طوق القطيفي تألیف شيخ احمد بن صالح آل طوق القطيفى (م بعد 1245 ق) در 4 جلد می باشد که توسط انتشارات دار المصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم ) لاحياء التراث بیروت به چاپ رسیده است. اين كتاب شامل 22 رساله‌ى كوچك و بزرگ از مؤلف است كه موضوعات گوناگونى را همچون كلام، حديث، فقه، تفسير و تاريخ دربرمى‌گيرد. عناوين رساله‌ها عبارتند از: "جلد چهارم" •

قواعد المرام في علم الكلام يكى از بهترين، جامع‌ترين، مختصرترين و قديمى‌ترين كتب كلامى مى‌باشد.اين كتاب تنها كتاب مؤلف است كه به همۀ مباحث كلامى پرداخته است. مؤلف تلاش کرده مکاتب متکلمان و فلاسفه را با یکدیگر مقایسه کرده و دیدگاه هر یک را نقد کند و توضیح دهد. این کتاب در الذریعه با نام «القواعد الالهیة فی الکلام و الحکمة» آمده است. اين كتاب را ابن ميثم به اشارۀ امير عزالدين عبدالعزيز نيشابورى، متوفى 672 ه‍.ق نوشته است و از نگارش آن در سال 676 ه‍.ق فراغت حاصل نموده است.اين كتاب با عباراتى كوتاه اما متقن به بيان اكثر معتقدات شيعه پرداخته است. او در مباحث كتاب از سيرۀ متكلمين تبعيت نموده و هرجا كه سخن حكماء را با اين سيره موافق يافته، تأييد و در بقيه موارد رد نموده است. این کتاب نخستین بار در سال 1332 در هند و در حاشی کتاب المنتخب فخر الدین طُریحی به چاپ رسید، و پس از آن باری دیگر در سال 1398 قمری از سوی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی و به تصحیح سید احمد حسینی اشکوری منتشر شد. طبع اشکوری تنها بر اساس یک نسخه مورخ سال 717 قمری که دست نوشتی همراه با تحریفات و اغلاط بسیاری بود عرضه گردید؛ و به همین جهت طبعی محققانه به حساب نمی آمد. به تازگی واحد تحقیقات عتبه مقدس حسینیه در کربلا چاپی منقح تر از این کتاب را عرضه کرده است. طبع جدید قواعد المرام به تصحیح و تحقیق أنمار مَعاد المظفر در 534 صفحه فراهم آمده است. محقق در تصحیح خود از پنج نسخه خطی استفاده کرده است که در مقدم خود مفصلا به توصیف آنها پرداخته است. مؤلف کتاب را به ۸ قاعده تقسیم و هر قاعده را به چند رکن و ارکان را به چند بحث دسته بندی کرده است. قواعد هشت‌گانه قاعده اول: مقدمات قاعده دوم: احکام کلی معلومات قاعده سوم: حدوث عالم قاعده چهارم: اثبات خدا و صفات وی قاعده پنجم: افعال و اقسام و احکام آنها قاعده ششم: نبوت قاعده هفتم: معاد قاعده هشتم: امامت.

مجموعه “لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب” عنوان یکی از مهم‌ترین آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی است که به زبان عربی در سه جلد به نگارش درآمده و منتشرشده است. این مجموعه شامل 23 رساله فقهی_ اعتقادی به قلم این عالم آگاه است که بعضی از این رساله‌ها در چند سال گذشته به‌صورت مستقل به چاپ رسیده و برخی دیگر نیز برای نخستین بار منتشر شد. "جلد اول" رساله اول: “إلی هدی كتاب الله” “به سوی هدایت‌ کتاب خدا” اولین رساله این مجموعه می‌باشد. آیت الله صافی در این اثر- که چند سال قبل از انقلاب آن را به رشته تحریر درآورده- به مباحث مهمّی اشاره نموده است. وی، تنها درد مسلمانان معاصر را در ترك عمل به قرآن و اكتفا به اسم اسلام دانسته و با تذکّر آیاتی از قرآن مجید و دعوت مخاطبان به قرائت مكرر آنها، وضعیت فعلی جامعه اسلامی را در ابعاد مختلف بازگو و آن را با جامعه ایده‌آل قرآنی مقایسه نموده است. او در قسمت پایانی این رساله با اشاره به بیداری‌های اسلامی، استمرار و فراگیر شدن آن را در تمسّک به دستورات اسلام عزیز دانسته و همه نویسندگان و مصلحان اجتماعی را به عرضه آموزه‌های اسلامی به مردم دعوت کرده است. رساله دوم: “احادیث افتراق المسلمین علی ثلاث و سبعین فرقة” “حدیث‌های تفرقه مسلمانان بر 73 فرقه” دومین رساله این مجموعه است که نویسنده، بحث تفرقه و اختلاف در امّت پیامبر را دارای سابقه در امّت حضرت عیسی و موسی علیهماالسلام دانسته است. او در ادامه، به تفصیل و با دلایل محکم اثبات می‌کند که تنها فرقه ناجیه، شیعه دوازده امامی است. رساله سوم:”من لهذا العالَم؟” در این رساله، مؤلف گرا‌ن‌قدر، با تشریح ابعاد مختلف و اوضاع ناهنجار سیاسی، نظامی و اقتصادی به این سؤال پاسخ می‌دهد که خدا چه كسی را برای اصلاح این وضع می‌فرستد؟ وی در ادامه با اشاره به آیات و روایات، ایجاد روح امّیدواری در جامعه را شاخصه اصلی نظریه اسلام درباره آینده جهان دانسته و با ذکر روایات و منابعی که تصریح به اسامی ائمه به خصوص امام زمان علیه‌السلام، تنها راه نجات بشریت را در ظهور موعود همه انبیاء معرّفی می‌نماید. رساله چهارم: “العقیدة بالمهدیة” “اعتقاد به مهدویت” چهارمین رساله این اثر ارزشمند است که نویسنده محترم پس از بیان مقدّمه‌ای كوتاه درباره اهمیت عقیده به مهدویت، به معرّفی تفصیلی كتاب “البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان” تألیف علی بن حسام الدین المتقی الشاذلی از مشاهیر علما اهل سنّت می‌پردازد. رساله پنجم: “عصمة الأنبیاء و الائمة علیهم‌السلام” “عصمت پیامبران و ائمه علیهم‌السلام” عنوان پنجمین رساله است که در بردارنده مباحث بسیار ارزشمندی است. این رساله مشتمل بر مقدمه‌ای از آیت الله العظمی سبحانی است که در آن اشاره به این دارد که حدود سی و دو سال پیش، رئیس جماعت اسلامی آمریکا و کانادا آقای عادل جوهر نامه‌ای به ایشان فرستاده بود که سه سؤال درباره عصمت انبیاء در آن نوشته بود. سپس او با اشاره به این‌که آیت الله العظمی صافی گلپایگانی از فحول و پهلوانان مباحث اعتقادی است، می‌ گوید: سؤالات را خدمت ایشان دادم و ایشان جواب داده‌اند. این جواب‌ها در این رساله گرد‌آوری شده است که در سه بحث عصمت پیامبران و ائمه علیهم‌السلام، علم امام و اختلاف درجات ائمه در ایمان و علم و اخلاق بحث می‌کند. رساله ششم: “ایران تسمع و تجیب” “ایران می‌شنود و جواب می‌دهد” یکی دیگر از رساله‌های با ارزش تألیف این مرجع عالیقدر در سال 1395 هجری قمری است. فرقه ضاله وهّابی‌ قبل از انقلاب، هیئتی را به ایران فرستادند و به خیال خودشان اشكالاتی علیه تشیّع مطرح كردند و در پی آن، وهّابی مغرض ابوالحسن ندوی هندی كتابی به نام “اسمعی یا ایران” علیه ملّت مسلمان ایران نوشت. او در جواب اتهامات این کتاب، این رساله را نوشته و با انتخاب نام آن توسط امام موسی صدر ره آن را به طبع رساند. رساله هفتم: “جلاء ‌البصر لمن یتولّی الائمة ‌الإثنی عشر” “روشنی دیده برای كسانی كه امامت دوازده امام را پذیرفته‌اند” عنوان هفتمین رساله مجموعه لمحات است كه مشتمل بر انكار و ردّ روایاتی است كه دلالت بر این دارد كه ائمه علیهم‌السلام سیزده نفر هستند. در زمان مرجعیّت حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی ره، سؤالات و شبهاتی پیرامون این موضوع به دست مبارك آن مرجع فقید رسیده بود كه ایشان هم جواب این بحث را به آیت الله العظمی صافی واگذار نمود كه او این رساله را در جواب آن سؤالات نوشت. رساله هشتم: “مشروعیة الإستخارة و انّها لیست من الإستسقام بالأزلام” حدود سه دهه پیش، شیخ جامع الأزهر محمود شلتوت در مجله “رسالة الاسلام” مقاله‌ای در تفسیر آیه “و أن تستقسموا بالازلام” نوشت و استخاره در مكتب اهل بیت علیهم‌السلام را هم‌ردیف این خرافه عصر جاهلیت قرار داد. وقتی این مجله به دست مرحوم آیت الله العظمی بروجردی رسید، او به آیت الله صافی امر فرمود كه جوابی در ردّ این مقاله بنویس و او این رساله را در اجابت این درخواست تألیف نمود. رساله نهم: “تفنید اكذوبة خِطبة الامام علی علی الزهراء علیهاالسلام” از شبهات مطرح‌شده توسط وهابیت، بحث خواستگاری حضرت علی علیه‌السلام از دختر ابوجهل در زمانی كه حضرت زهرا علیهاالسلام همسر ایشان بود، است. او در این رساله با بحثی مستدل و تكیه بر منابع اهل سنّت، به این شبهه جواب داده‌است. رساله دهم: “البكاء علی الامام الحسین علیه‌السلام” “گریه بر امام حسین علیه‌السلام” عنوان رساله دیگری از این مجموعه است كه در استحباب گریه، عزاداری و احیاء شعائر حسینی علیه‌السلام به رشته تحریر درآمده است كه می‌تواند جوابگوی شبهات زیادی كه امروزه در فضای جامعه مطرح می‌شود؛ باشد. رساله یازدهم: “فی تفسیر آیة التطهیر” آیه تطهیر یكی از ادله محكم و منصوص بر عصمت اهل بیت علیهم‌السلام است كه او در این رساله با تحلیل و بررسی مفاد این آیه شریفه، بحث مفید و ارزنده‌ای در این باره ارائه داده‌اند. رساله دوازدهم: “تفسیر آیة الإنذار و أحادیث یوم الدار أو بدء الدعوة” در سال 1397 هـ.ق مطالبی پیرامون آیة الإنذار در مجله “حضارة الاسلام” به طبع رسیده بود كه مشتمل بر اشتباهاتی در زمینه این قضیه بود. آیت الله العظمی صافی در این رساله با اشاره به اشكالات مطرح‌شده به همه آنها با استدلال متین و برهانی محكم پاسخ ارائه كرده است.

کتاب " دروس تمهیدیة في العقیدة الإسلامیة" مروری بر مهمترین مباحث کلامی و اعتقادی در زمینه عقاید شیعه امامیه و ادله و مبانی عقلی و نقلی مربوط به آن‌ها است. در این کتاب که به صورت درسنامه برای آموزش طلاب غیرایرانی مقیم حوزه علمیه قم تدوین شده است، نخست کلیاتی در مورد تعریف علم کلام و موضوع و مسایل آن ارایه شده و پس از آن به بیان مفهوم دین و ابعاد فقهی، اخلاقی و اعتقادی مربوط به آن پرداخته شده است. آنگاه نویسنده تاریخچه‌ای از مباحث کلامی در دنیای اسلام و غرب ارایه نموده و علت موضع مخالف اندیشمندان غربی در مورد علوم دینی و کلامی را برخورد خشونت‌آمیز ارباب کلیسا با اهل علم در قبل از رنسانس علمی عنوان نموده است. در بخش بعدی کتاب به بررسی مباحث مربوط به توحید و ادله اثبات وجود خداوند متعال و شناخت او پرداخته شده و معنای برخی از اسماء و صفات الهی بیان شده است. در ادامه مباحث مربوط به نبوت و امامت و ضرورت آن دو و نیز ویژگی‌های پیامبر و امام از جمله عصمت آنان مطرح شده و ثمرات بعثت انبیاء و حکمت ادامه نبوت به وسیله امامت تبیین شده است. بحث در مورد ضرورت معاد و ادله اثبات آن، اثبات وجود عالم برزخ، بیان اوصاف قیامت، کیفیت حساب و کتاب بندگان و مساله شفاعت از دیگر مباحث مهم مطرح شده در این نوشتار است.

الضرورات الدینیة و المذهبیة و الفقهیة علی ضوء مدرسة اهل البیت علیهم السلام: المفهوم - الحکم – المصداق اثر علی وائلی، پژوهشی در زمینه مفهوم و مصادیق ضروریات دین و حکم انکار در فقه شیعه امامیه است. در ابتدای این اثر تعریفی لغوی و اصطلاحی از واژه "ضروری" و اقسام ان ارایه شده و آنگاه معنای ضروریات دین از منظری فقهی بیان شده است. نویسنده دیدگاه های مختلف در مورد مفهوم ضروری دین و اشکالات وارد شده در این زمینه را بررسی نموده و تغییرات صورت گرفته در مفهوم و مصداق آن بر اثر گذشت زمان را نیز تبیین کرده است. در بخش اصلی کتاب به بحث در مورد این موضوع پرداخته شده است که آیا کسی منکر یکی از ضرویات دین شود به عنوان مثال منکر وجوب نماز شود، یا اینکه یکی از ضرویات مذهب امامیه مانند امامت و ولایت اهل بیت (علیهم السلام) را منکر شود، آیا کافر تلقی خواهد شد و از دایره دین اسلام بیرون خواهد رفت؟ نویسنده دیدگاه های متفاوت فقهای شیعه اعم از فقهای قدیم و معاصر را منعکس کرده و مناقشات و اختلاف نظرهای آنان را در این زمینه بیان کرده و شروط تحقق کفر منکر ضروریات را بررسی نموده است. وی در این زمینه منکر شدن مسایل اعتقادی (اصول دین) و مسایل فقهی (فروع دین) را جداگانه بررسی کرده و شروط خارج شدن از ایمان در هر یک از آن ها را تبیین نموده است.

رسائل آل طوق القطيفي تألیف شيخ احمد بن صالح آل طوق القطيفى (م بعد 1245 ق) در 4 جلد می باشد که توسط انتشارات دار المصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم ) لاحياء التراث بیروت به چاپ رسیده است. اين كتاب شامل 22 رساله‌ى كوچك و بزرگ از مؤلف است كه موضوعات گوناگونى را همچون كلام، حديث، فقه، تفسير و تاريخ دربرمى‌گيرد. عناوين رساله‌ها عبارتند از: "جلد سوم" نزهة الألباب و نزل الأحباب (گوناگون) صفحات 7 تا 529

مجموعه “لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب” عنوان یکی از مهم‌ترین آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی است که به زبان عربی در سه جلد به نگارش درآمده و منتشرشده است. این مجموعه شامل 23 رساله فقهی_ اعتقادی به قلم این عالم آگاه است که بعضی از این رساله‌ها در چند سال گذشته به‌صورت مستقل به چاپ رسیده و برخی دیگر نیز برای نخستین بار منتشر شد. "جلد سوم" رساله شانزدهم: “الأحكام الشرعیة ثابتة لا تتغیر” در سال 1410 هـ.ق مقاله‌ای در مجله كویتی “العربی” شماره 379 تحت عنوان “الفتاوی و الأحكام الإسلامیة بین التغیر و الثبات” به چاپ رسید كه او با توجه به اهمیت این مبحث، این رساله را در یازده فصل در جواب و نقد این مقاله به رشته تحریر درآورد. رساله هفدهم: “ مسألة التعصیب” شیخ جاد الحق در یكی از سخنرانی‌های خود كه در روزنامه “الأهرام” مصر به چاپ رسیده بود به درخواست استاد احمد بهاء الدین مالكی (كه درخواست مراجعه به فقه شیعه در باب مواریث و بخصوص منع عصبة از ارث باقی تركه و ردّ بقیه به اصحاب فرض كرده بود) جواب رد داده و مراجعه به فتوای شیعه را عمل بر خلاف نصوص قرآن و سنّت دانسته بود. او با توجه به اهمیت این بحث، و نیز بحث از اینكه فتاوای شیعه همه مبتنی بر نصوص قرآن و سنت است،‌این رساله را با قلمی مستدل نگاشته‌است. رساله هجدهم: “القرآن مصون عن التحریف” رساله “قرآن محفوظ از تحریف” به عنوان هجدهمین رساله مجموعه “لمحات”، اجابت درخواست برخی از فضلاء حوزه از او نسبت به كتابت رساله‌ای در این باب است كه می‌تواند جوابگوی بسیاری از شبهات مطرح پیرامون این موضوع باشد. رساله نوزدهم: “وقت الغداة فی بلاد الإغتراب” جمعی از مؤمنین لندن در ماه رمضان 1406 هـ.ق سؤالاتی را درباره اوقات نماز به خصوص نماز صبح و طلوع فجر پرسیده بودند كه آیت الله صافی مدظله جواب‌هایی تفصیلی به این سؤالات در لندن ارائه كرده و در این رساله به طبع رسیده است. رساله بیستم: “شرح حدیث عرض الدین” این رساله، ترجمه عربی اثر او “شرح حدیث عرض دین” است كه به مبحث مهم و جذاب عرض دین و احتیاج جامعه به آن و نیز شرح و تفسیر حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنی نزد امام هادی علیه‌السلام پرداخته است. رساله بیست و یكم: “بین العلمین الشیخ الصدوق و الشیخ المفید” این رساله مهمّ اعتقادی، به داوری میان دو كتاب “اعتقادات شیخ صدوق” و “اعتقادات شیخ مفید” می‌پردازد. او در این رساله، به بیان اشتراكات و اختلافات مطالب موجود در این دو كتاب می‌پردازد كه می‌تواند منبع بسیار خوبی در جنبه مباحث اعتقادی باشد. رساله بیست و دوم: “سرّ البداء” “ راز بداء” عنوان بیست و دومین رساله این مجموعه است كه در هشت فصل به مبحث مهم بداء و معنای آن و اعتقاد شیعه نسبت به آن می‌پردازد كه پاسخگوی بسیاری از شبهات مطرح‌شده در این باب است. رساله بیست و سوم: “فتنة رد النصوص أو الإجتهاد فی مقابل النص” آخرین رساله این مجموعه ارزشمند، فتنه رد نصوص یا بحث اجتهاد در مقابل نص است كه از بهترین رساله‌های این مجموعه است كه به بحث تاریخی رد نصوص از ابتدای خلقت تا به حال پرداخته و با اشاره به بحث “فتنه متصوفة و عارف‌نماها”، “فتنه روشنفكران و متمدن‌نماها” و... در سال 1406 هـ.ق با قلمی زیبا و مستدل نوشته شده است.

علم اليقين في أصول‌الدين يكى از بهترين كتب كلامى است كه توسط فيض كاشانى به رشتۀ تحرير درآمده است. مؤلف اين كتاب را با اسلوبى كاملا متفاوت از ديگر كتب كلامى نگاشته است. در اين كتاب او نه از اسلوب فلسفى افراطى پيروى كرده است و نه از اسلوب اخبارى تفريطى، بلكه طريقۀ جديدى براى بيان مطالب كلامى ابداع كرده است كه مبتنى بر مفاهيم قرآنى است. او مطالب كلامى را طبق سير نزولى و صعودى موجودات كه مستفاد از آيۀ كريمۀ«إنا لله و إنا اليه راجعون» است بيان مى‌كند. مؤلف قبل از «علم اليقين»، كتاب كلامى ديگرى بنام «عين اليقين» تأليف كرده و در آن به اسلوب فلسفى و عقلى سخن گفته است. مؤلف اين كتاب را در زمان حيات استادش صدر المتألهين نگاشته است.او از كتابت علم اليقين در سال 1042ق فارغ گشته است و ظاهرا در اين زمان او در شيراز و در خدمت ملا صدرا به تلمذ مشغول بوده است. اين كتاب در سال 1418 ه‍.ق همراه تعليقات و تصحيح آقاى محسن بيدارفر توسط انتشارات بيدار در قم بچاپ رسيد. مؤلف مجموع مطالب كلامى را در چهار مقصد بيان مى‌كند:1-العلم بالله 2-العلم بالملائكة 3-العلم بالكتب و الرسل 4-العلم باليوم الآخر.او هريك از اين مقاصد را نيز به ابوابى تقسيم مى‌كند. "جلد دوم" •

روضة المسائل فی اثبات اصول الدین بالدلائل اثر علی بن حسن خُنَیزی (۱۲۹۱-۱۳۶۳ق)، از فقیهان و متکلمان امامی قرن سیزدهم و چهاردهم قمری توسط انتشارات حیدریه در نجف چاپ گردیده است موضوعات مهم کتاب عبارتند از: •

رسائل آل طوق القطيفي تألیف شيخ احمد بن صالح آل طوق القطيفى (م بعد 1245 ق) در 4 جلد می باشد که توسط انتشارات دار المصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم ) لاحياء التراث بیروت به چاپ رسیده است. اين كتاب شامل 22 رساله‌ى كوچك و بزرگ از مؤلف است كه موضوعات گوناگونى را همچون كلام، حديث، فقه، تفسير و تاريخ دربرمى‌گيرد. عناوين رساله‌ها عبارتند از: "جلد اول" ما يكفي المكلف من أدلة الأصول الخمسة بالدليل العقلي(كلام) صفحات 31 تا 63 موجز في أدلة الأصول الخمسة(كلام) صفحات 65 تا 77 الرجعة(كلام) صفحات 79 تا 162 معنى صحيح زرارة المروي في الكافي «إن الله تبارك و تعالى جعل لآدم في ذريته من هم بحسنة و لم يعملها كتبت له حسنة»(فقه الحديث) صفحات163 تا 194 أحکام التيمم في بعض صور عدم وجدان الماء (فقه) صفحات 195 تا 204 مختصر الرسالة الصلاتية للشيخ محمد بن علي آل‌ عبدالجبار القطيفي(فقه) صفحات 205 تا 386 تحديد أول النهار(فقه) صفحات 387 تا 495 الجهر و الإخفات بالقراءة فی‌ الصلاة(فقه) صفحات 497 تا 525