جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیشگیری جرم در آموزه های اسلامی کاملا با پیشگیری جرم شناسانه یکسان نیست بلکه می توان شباهت هایی از این دو را یافت و بعنوان یک دیدگاه تلفیقی بهره برد البته این به معنای از دست دادن جوهر اصلی هر یک از این دو دیدگاه نیست ُدر این تحقیق که حول محور بزه دیده تالیف شده پیشگیری از جرم بر اساس پیشگیری وضعی ُ اجتماعی و همینطور حمایت از بزه دیده پس از ارتکاب جرم در قالب ساختار های حمایتی عدالت ترمیمی بیان شده است .در پیشگیری اجتماعی که حول محور فرد ُ محیط یا رشد او می باشد در اسلام مصادیق متعددی وجود دارد که برای فرد از ابتدای تولد و حتی قبل از آن در مراحل کودکی بلوغ ُ رشد میانسالی دستوراتی دارد ُ محیط خانواده را با آموزه های خود سالم سازی می کند و محیط فرهنگی ُسیاسی که منجر به پیشرفت انسان می شود را معرفی می نماید وهمینطور اقتصاد مبتنی بر تولید و عدالت اجتماعی و امنیت اقتصادی خانواده درجلوگیری از ارتکاب جرم وبزه دیده شدن مطرح گردیده است وبحث مهم آموزش چه در خانواده و حقوق اجتماعی افراد بسیار حاپز اهمیت قرار گرفته است.رویکرد دوم اسلام بخش دوم بزه دیدگی است که اصلاح ذات البین و گذشت وایجاد حمایت های روانی واقتصادی و کاهش آلام بزه دیده از محورهای مورد تاکید اسلام است از منظر جرم شناسی نیز بعد از شناخت رابطه معنادار بین بزه دیده - بزه کار و بزه جرم شناسان به این مساله قاپل شدند که حیطه پیشگیری را در معنای وسیعتر وهمه جانبه تر باید بکارگرفت به این معنی که راهکارهایی برای عدم بزه دیدگی و حذف عوامل بزه دیدگی در دو قالب اصلی پیشکیرزی وضعی و اجتماعی در قالب اقدامات کنشی اراپه دادند و همینطور برای کاهش بزه دیدگی ثانوی یا متعدد اقدامات واکنشی در قالب حمایت های عدالت ترمیمی که از اواخر قرن بیستم بپردازند که از مهمترین این اقدامات توجه خاص به بزه دیدگان و اعده باز پروری و درمان بزه دیدگان و جبران خسارت این افراد را در کاهش جرم بسیار موثر دانستند البته دراین تحقیق با رویکرد تطبیقی دو حوزه و همینطور کاربری این مساله در جامعه کنونی به راهکارهای جدیدی پرداخته شده است که مطمح نظر است و سعی در نگاهی نو به مساله بزه دیده محوری شده است تا تاثیر آن در کاهش جرم متبلور گردد البته آز آمار نیز در این تحقیق بهره گرفته شده است.

چکیدهامر به معروف و نهی از منکر این دو فریضه‌ی بزرگ دینی که در شرع مقدس اسلام توسط شارع بنیان نهاده شد، نشانگر توجه دین مبین اسلام به اصلاح جامعه و پیشگیری از جرم و گناه آن هم به وسیله ضمانت اجرای نرم و لسانی بر خلاف ضمانت اجرا‌های کیفری است و این موضوع همان چیزی است که در قرن اخیر جامعه غرب تحت عنوان جرم شناسی پیشگیری به آن رسیده و راجع به آن مطالعه می‌کند. بنابراین انجام پژوهشی در زمینه استفاده از امر به معروف و نهی از منکر و ارائه راهکارهایی برای توسعه بستر‌های آن در راستای پیشگیری از جرم امری ضروری به نظر می‌رسد.با توجه به مطالب فوق ما در این پژوهش در پی آن هستیم که بدانیم تأثیر امر به معروف و نهی از منکر در پیشگیری از جرایم چگونه است و همچنین شرایط آمرین به معروف و ناهیان از منکر چیست؟برای احقاق این مهم علاوه بر منابع اسلامی امر به معروف و نهی از منکر از منابع غربی تحت عنوان جرم شناسی پیشگیری نیز استفاده کردیم.با توجه به پژوهش انجام شده به این نتیجه رسیدیم که برای پیشگیری از جرم در عصر حاضر بیش از پیش به مشارکت همگانی نیاز داریم و ضمانت اجرای کیفری نتوانسته موفق باشد،بنابراین لازم بود در این زمینه پژوهشی صورت گیرد.در پژوهش حاضر به فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر، مبانی امر به معروف و نهی از منکر، شرایط آمران به معروف و ناهیان از منکر و چگونگی استفاده از امر به معروف و نهی از منکر برای پیشگیری از جرم و به طور اجمالی به جرم شناسی غربی پرداخته شده است و سپس در پی اثبات این فرضیه است که امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند موجب پیشگیری از وقوع جرم و اجرای قوانین الهی و تعزیرات حکومتی شود. نتیجتاً این مطلب حاصل شد که عمل به امر به معروف و نهی از منکر با شرایط نامه‌ی آن می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از شرایط داشته باشد.

امر به معروف و نهی از منکر شرعا وعقلا از مهمترین واجبات و اساسی است که دین اسلام بر آن نهاده شده است ، این دو موضوع از برترین عبادات و کامل ترین طاعات و دری از درهای جهاد و دعوت به سوی حق و راهی برای هدایت خلق و مقاومت در برابر گمراهی و باطل است.با توجه به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر قانون گذار نیز در قانون اساسی و قانون راجع به مجازات اسلامی بدان پرداخته و چنین عملی را در شرایطی خاص رافع مسئو لیت جزایی و حقوقی دانسته وهم چنین نقش آنرا به عنوان عامل عدم مسئولیت کیفری و حقوقی و نیز عامل مهم پیشگیری از وقوع جرم مشخص کرده است. انواع پیشگیری های کیفری و غیرکیفری که با توجه به قوانین و عرف جامعه انجام میشود، پیامدها،کارکردهاو آثار مهمی در اجتماع دارد که با انواع شیوه های اجرایی صحیح و درست امر به معروف ونهی از منکر و نهادینه کردن آن در دوره سنی شخصیت پذیری افراد و تآثیرمثبت بر روی وجدان او توسط خانواده ها و گروه صمیمی دوستان که تاثییر چشمگیری بر روی شخص دارند میتوان در آینده،زمانی که فرد در موقعیتی قرار میگیرد که تمام شرایط زمانی و مکانی برای انجام جرم برای او فراهم باشد،از وقوع بسیاری از جرایم جلوگیری نمود. بنابراین با استفاده از قوانین و منابع معتبر و غنی فرهنگ اسلام و جمع آوری آیات و روایات مربوطه در جهت کشف این حقیقت گام بر میداریم تا به تدریج ابعاد مختلف و زمینه اجرایی آن روشن گردد.

این پژوهش برای تبیین و اثبات مبانی و اصول جرم شناسی، در فقه و حقوق اسلام مباحثی را در چند فصل متفاوت به شرح ذیل بررسی میکند:فصل اول- کلیات : در این فصل به تعریف مساله و بیان سوالهای اصلی، اهداف و فرضیات تحقیق و همچنین بررسی سابقه و ضرورت انجام این چنین پژوهشی پرداخته شده است. فصل دوم - واژگان شناسی و تبیین موضوعات کاربردی در جرم شناسی : در این فصل سعی شده تا با بیان و تبیین برخی اصطلاحات حقوق و جرم شناسی مورد نیاز پژوهش، پرداخته شود. فصل سوم - عوامل ایجاد جرم در فقه و حقوق موضوعه : در این فصل سعی شده با تتبع در متون فقهی و حقوقی تا حد امکان به بیان عوامل و شرایط جرم زا پرداخته شود. فصل چهارم - عوامل موثر و تأثیر گذار در پیشگیری از جرم در فقه و حقوق موضوعه : این فصل به بررسی راهکارهای فقهی و حقوقی جلوگیری و پیشگیری اولیه از جرم در چهار بخش پیشگیری اجتماعی، پیشگیری اقتصادی، پیشگیری وضعی و پیشگیری فردی پرداخته است.فصل پنجم - عوامل و شرایط منطقی برای اصلاح و بازپروری مجرمین در فقه و حقوق موضوعه : در این فصل چهار عامل اساسی در اصلاح مجرمین در فقه و حقوق موضوعه که عبارتند از مجازات، اقدامات تأمینی و تربیتی، توبه و ندامت، بخشش و عفو بررسی شده اند تا از طریق بحث و بررسی در فصول فوق الذکر بتوان نتایج ذیل از میان متون دینی و قانونگذاری استخراج گردد :1- در اسلام و بخصوص در فقه و حقوق موضوعه مبانی و اصول بسیار ارزشمندی در جهت شناسایی و علت یابی تولید جرایم صورت پذیرفته تا در چهارچوب این آگاهی بتان بهترین راهکارهای پیشگیری چه در بعد فردی چه بعد اجتماعی به جامعه ی بشری عرضه بدارد. 2- در اسلام برخلاف آنچه برخی پنداشته اند راهکارهای تربیتی و اصلاح گر و درمان کننده مجرمین منحصر به مجازات نیست بکله کیفرها در فقه جزایی اسلامی جز ابزارهایی است که با توجه به برخی شرایط و ضوابط در مرحله آخر درمان واصلاح مجرم در حالت ضرورت اعمال می شود و پیش از آن چندین راه حل منحصر به فرد چون سیستم توبه یا عفو گذشت شاکی خصوصی یا حاکم شرع بنابر شرایطی و همچنین اقدامات تأمینی و تربیتی وضع گردیده است.