جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زمان ازدواج و تشکیل خانواده، چرخه زندگی خانوادگی فرد را تحت تأثیر قرار می‏دهد. ساختارهای کلان اقتصادی و اجتماعی، ویژگی‏های فردی و دسترسی به همسر مناسب، موجبات تعجیل یا تأخیر در ازدواج را فراهم می‏آورند. افزایش سن ازدواج در دوره معاصر، دگرگونی‏های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی را نیز به همراه داشته است. تحقیق حاضر با استفاده از داده‏های طرح ”آمارگیری از خصوصیات اجتماعی - اقتصادی خانوار“ مرکز آمار در سال 1380، علل مؤثر بر زمان ازدواج مردان و زنان در ایران را مورد بررسی قرار داده است. ازدواج‏های جدید‏تر، در سنین بالاتری اتفاق افتاده‏اند. میزان تحصیلات، به‏ویژه در مقاطع بالای تحصیلی، با افزایش سن ازدواج همبستگی داشته است. شهرنشینی، مشارکت زنان در نیروی کار، ازدواج‏های آزادتر، برابری بیشتر جنسیتی و نسبت خویشاوندی دورتر زوجین، اثر مستقیمی بر سن ازدواج داشته‏اند. قومیت در افزایش و کاهش سن ازدواج تأثیر داشته است. در تحلیل چندمتغیره، مدت ازدواج، میزان تحصیلات، محل سکونت، نسبت خویشاوندی با همسر و قومیت، اثر معنی‏دار خود را حفظ کرده‏اند. این تأثیرات می‏توانند با توجه به دگرگونی‏های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی جامعه در جهت تلاش برای ارتقای موقعیت زنان، تحول در نظام‏های شغلی، تغییر سهم افراد آماده ازدواج و جویای کار در جمعیت، تحول در میزان دستیابی به همسر مناسب و تغییرات در هنجارها و ارزش‏های مرتبط با ازدواج و تشکیل خانواده تفسیر شوند. 

در این مقاله نخست مفاهیم شکاف، گسست، انقطاع و تفاوت نسلی تعریف شده و از این میان مفهوم شکاف نسلی به‏عنوان رایج‏ترین مفهوم و مسئله اجتماعی تعیین شده است. سپس به نقل از بنگستون سه دیدگاه عمده در باره شکاف یا گسست نسلی توضیح داده شده است: 1- دیدگاهی که از وجود "شکاف بزرگ" حمایت می‏کند، 2- دیدگاهی که در نقطه مقابل، شکاف بزرگ را توهم دانسته و آن را ناشی از فریب افکار عمومی از سوی رسانه‏های عمومی می‏داند و 3- دیدگاه سوم، دیدگاهی است بین دو دیدگاه پیشین و اعتقاد به وجود "گسست و تفاوت انتخابی" میان نسل‏ها دارد.در بررسی شکاف نسلی در ایران نیز چهار دیدگاه مطرح شده است: 1-‏ دیدگاه کسانی‏که از وجود شکاف نسلی در ایران دفاع می‏کنند، 2- دیدگاه کسانی‏که به تفاوت نسلی قائل‏اند و نه شکاف یا گسست نسلی، 3- دیدگاه کسانی‏که مساله اصلی را گسست فرهنگی می‏دانند و نه گسست نسلی و 4- دیدگاه افرادی که با بیم و امید به این پدیده نظر دارند و معتقدند شرایط فعلی پتانسیل گسترش تفاوت نسلی را تا سرحد شکاف نسلی دارد، منوط به اینکه مدیریت صحیح نشود.به‏منظور آزمون فرضیه‏ها، داده‏‏های دو طرح ملی تحول ارزش‏ها و نگرش‏ها در سال‏های 79 و 82 بررسی شده است. بر اساس ‏یافته‏های این دو طرح، می‏توان گفت در هر سه حوزه ارزش‏های دینی، سیاسی و اجتماعی، در برخی زمینه‏ها تفاوت آشکاری میان جوانان و بزرگساﻻن مشاهده نمی‏شود و در برخی زمینه‏ها نه تنها تفاوت زیادی در میان جوانان و بزرگسالان دیده می‏شود، بلکه این تفاوت در طی زمان ‏بیشتر نیز شده است.

در این مقاله به تحلیل یکی از مباحث مربوط به گفتمان هویت‏های جمعی خرد و کلان و ارتباط آن با جهانی شدن می‌پردازیم و با بررسی دیدگاه‏های کلاسیک‌ جامعه‏شناسی و گفتمان پست مدرنیسم  و نیز نظریه اندیشمندان متأخر، به نقایص نظری و روش شناختی کار آنها اشاره می‏کنیم. هدف آن است که بدانیم چگونه در تحلیل این به یک دیدگاه تلفیقی نایل آییم. در این بررسی، بر خلاف رویکرد‌های یاد شده، بر این باوریم که از یکسو، جهانی شدن، فرایندی واقعی و غیر قابل اجتناب است و جامعه بشری به سوی برخی الگوهای فرهنگی و سیاسی‌ جهانشمول به مثابه یک هویت عام، حرکت می‌کند و از سوی دیگر، در کنار آن هویت‏های خرد و محلی نیز در حال احیاء و بازسازی‏اند اندیشه  اصلی مقاله حاضر تأیید این مدعا است.

رابطه ‌اجتماعی‌ در فضا و زمان‌ اتفاق‌ می‌افتد. مجاورت‌ می‌تواند علت‌ شروع‌ رابطه اجتماعی‌ باشد، اما شرط کافی‌ آن‌ نیست‌ و میزانی‌ از تجانس‌ برای‌ حفظ این‌ روابط لازم‌ است‌. ساختار فیزیکی‌ و تقسیمات‌ عملکردی‌ فضا ممکن‌ است‌ گشاینده‌ یا محدودکننده فرصت‌ها برای‌ ارتباط باشد. طراحی‌ در مقیاس‌های‌ متفاوت‌ شامل‌ برنامه‌ریزی‌ شهری‌، طراحی‌ سایت‌ وطراحی‌ جزییات‌ می‌تواند بر گرد آمدن‌ افراد در فضاهای‌ خارجی‌ تأثیر داشته‌ باشد. این‌ مقاله‌ با استفاده‌ از نتایج‌ یک‌ طرح‌ تحقیقاتی‌ با عنوان‌ " طراحی‌ معابر شهری‌ و روابط اجتماعی‌" که‌ در مرکز تحقیقات‌ ساختمان‌ و مسکن‌ انجام‌ شده‌، تهیه‌ شده‌ است‌. روش‌ تحقیق‌ مبتنی‌ بر مطالعات‌ نظری‌ و میدانی‌ بوده‌ و گستره مطالعات‌ از یک  سو جنبه‌های‌ نظری‌ و مبانی‌ طراحی‌ و از طرف‌ دیگر مطالعات‌ میدانی‌ و مقایسه دستاوردهای‌ حاصل‌ از مطالعات‌ نظری‌ با وضع‌ موجود جامعه ایران‌ را شامل‌ می‌‌شود ‌. در مقاله‌ حاضر، برخی‌ دستاوردهای‌ این‌ طرح‌ تحقیقاتی‌ در زمینه چگونگی‌ تاثیر طراحی‌ فضاهای‌ شهری‌ بر روابط اجتماعی‌ مطرح‌ شده‌ است‌.