جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بازگشت قوی دین به عرصه‌های اجتماعی طی سال‌های اخیر، آیندۀ دولت‌های سکولار را به «میزان توانایی مدیریت آنها در مواجه با دینداران» گره زده است؛ برخی دولت‌های سکولار ارائه‌ی هدفمند «آموزش‌های دینی» را بهترین مسیر برای همزیستی مسالمت‌آمیز دینداران می‌دانند و برخی دیگر این آموزش‌ها را مانعی در مسیر مدرنیته معرفی می‌کنند که باعث بروز اختلافات و تکه‌تکه شدن جامعه می‌شود. قضاوت کلی دربارۀ وضعیت آموزش‌های دینی در کشورهای سکولار نادرست است و گریزی از «مطالعه موردی کشورها» در این خصوص نیست. سؤال اصلی این نوشتار این است که «آموزه‌های دینی، به‌ویژه آموزش‌های اسلامی» در کشور غنا به عنوان یکی از کشورهای پیشگام در ارائۀ آموزش‌های دینی توسط دولت سکولار چگونه است؟ روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی−توصیفی است و اطلاعات مورد نیاز عمدتا با روش کتابخانه‌ای و نیز بررسی‌های میدانی جمع‌آوری شده است. براساس یافته‌های تحقیق دولت غنا راهی بین دو رویکرد «تعلیم دربارۀ تعهد» و «تعلیم از روی تعهد» را برای ارائۀ آموزش‌های دینی برگزیده است. ضمن اینکه دولت سعی می‌کند فعالیت مدارس و مراکز دینی را در چارچوب و ساختارهای مشخصی آزاد بگذارند. آشنایی با رویکردها و سیاست‌های آموزشی این کشور، باعث ایفای نقش فعال‌تری در حوزه آموزش دینی برای تحقق اهداف بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران می‌شود.

هدف این پژوهش تبیین تربیت عبادی کودک براساس اندیشه تربیتی ابن سینا می باشد. روش تحقیق نیزتوصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوا می‎باشد. تربیت عبادی در نگاه ابن سینا، تجلی حکمت، رحمت و نعمت عظیم خداوندی است. حکمت، از آن جهت که نظام زندگی بشر را استوار می‎سازد. رحمت، از آن رو که خداوند به دین داران پاداش جزیل اخروی عطا می کند. نعمت از آن جهت که انسان مقید به اوامر شرع، به معرفت عالی از جهان آفرین نائل می‎گردد. «هدف اولیه» تربیت عبادی، آشناکردن متربی با اعمال عبادی است. مقصد نهایی آن از نظر ابن‎سینا، رسیدن به قرب حق اول،ذات احدیت، معرفی گردید. زمینه‎های تربیت عبادی ازدواج و محیط هستند. اصول تربیت عبادی نیز شامل آشنایی متربی با اعمال عبادی و اصل اعتدال است. در رابطه با روش‎ها می‎توان از روش آماده‎سازی، الگوپذیری و آشنایی با اماکن مذهبی نام برد. محتوای تربیت عبادی نیز از دید ابن سینا کلیه شعایردینی است. براساس بیانات بوعلی عوامل تربیت عبادی شامل خانواده، مدرسه و دوستان است. روش تحقیق نیز تحلیل محتوای قیاسی می‎باشد.

هدایتگری و تربیت انسان به‌عنوان کارکرد اصلی قرآن در تمامی آیات نمود دارد. در این میان فرایند نسخ و مجموعۀ آیات ناسخ و منسوخ به‌عنوان بخشی از آیات قرآن، دربردارندۀ دلالت‌های تربیتی قابل توجهی است که غفلت از این نقش، سبب تصور بیهودگی، لغویت و عدم کارایی این دسته از آیات و به دنبال آن منشأ نظریۀ انکار آیات منسوخ از جانب برخی قرآن‌پژوهان گردیده است؛ این نوشتار با روش اکتشافی به استخراج دلالت‌های تربیتی فرایند نسخ پرداخته است. مبنایِ ضعف نفس و تطور وسع انسان، اهدافِ تثبیت ایمان، رسیدن به خودآگاهی و پرورش روحیه التزام به اوامر الهی، اصلِ مدارا، فضل، تکلیف به قدر وسع، ایجاد انگیزه و روش تربیتی ترغیب و ابتلاء از مهم‌ترین دلالت‌های تربیتی فرایند نسخ می‌باشد.

هدف از این تحقیق، تبیین و ارزیابی روش‎شناختی فرایند تحلیل مفهومی «تربیت» در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران» (باقری، 1389) است. تبیین این فرایند به روش تحلیل پس‎رونده و ارزیابی آن نیز به شیوه نقد بیرونی و درونی انجام شده است. در این راستا ابتدا تحلیل مفهومی مورد استفاده برای تعریف تربیت در این پژوهش، به لحاظ روش‎شناختی تبیین شده که به شناسایی هفت مفروض انجامیده است. سپس این فرایند و مفروضات و نتایج آن، از وجوه متعددی و با تکیه بر پنج ملاک مورد نقد و ارزیابی واقع شده‎اند. اهم مواردنقد عبارتند از: 1. بی‌توجهی به جنبه ابداعی فلسفه تربیت و وجه اعتباری مفهوم تربیت؛ 2. عدم استفاده از استدلال جدلی در پردازش مفهوم تربیت؛ 3. عدم اشاره به مبانی ناظر به بیان واقعیات و حقایق فطری زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 4. ملاحظه نکردن نیازها و جنبه‌های اجتماعی زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 5. ملتزم نبودن به ملاک‎های اعتباربخشی به مفاهیم تربیتی؛ 6. بی‌توجهی به بسیاری از مفاهیم تربیتی قابل درج در شبکه معنایی تربیت اسلامی؛ 7. در نظر نگرفتن جنبه‎های ثابت و متغیر برای مفهوم تربیت؛ و 8. فراگیرنبودن تعریف پیشنهادی تربیت نسبت به ابعاد مختلف تحول آدمی.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان تأثیر داستان‎های فکری برگرفته از سیرۀ‎ حضرت فاطمه (س) بر رشد اخلاقی دانش‎آموزان بوده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش شبه آزمایشی بوده و در انجام آن از طرح پیش‎آزمون−پس‎آزمون با دو گروه گواه و آزمایش استفاده شد. جامعه آماریشامل تمامی دانش‎آموزان دختر پایه ششم دبستان شهرستان شهربابکبوده کهبا استفاده از نمونه‎گیری در دسترس در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامۀ محقق‎ساخته با طیف پنج درجه‎ای لیکرت بود. روایی پرسش‌نامه با استفاده از روش دلفی به دست آمد. پایایی پرسش‌نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ حاصل شد که بیانگر پایایی قابل قبول (بیش از ۸/۰) بود. مؤلفه‎های رشد اخلاقی عبارت بودند از: حق‌مداری، پذیرش مسئولیت، کمک به دیگران، راستگویی، وفای به عهد و بخشش اشتباهات دیگران. داده‎های حاصل با استفاده از شاخص‎های آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرم‎افزار spss تحلیل شدند. در تجزیه و تحلیل اطلاعات، در سطح آمار توصیفی از فراوانی درصدی تراکمی، شاخص مرکزی و پراکندگی و در سطح آمار استنباطی از آزمون t مستقل و آزمون مقایسۀ میانگین t مستقل و t تک متغیره استفاده شد. با استفاده از این آزمون‎ها رتبه‎بندی میانگین‎ها به تفکیک گویه‎های هر یک از مؤلفه‎های اخلاقی صورت گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از داستان‎های برگرفته از سیره‎ حضرت فاطمه (س) در برنامه فلسفه برای کودکان و با بهره‎گیری از حلقه موسوم به اجتماع پژوهشی بر رشد اخلاقی دانش‌آموزان تأثیر مثبت داشته است. پیشنهاد پژوهشگر استفاده از داستان‎های بومی و برگرفته از فرهنگ اسلامی همراه با شخصیت‎های الگو برای تربیت اخلاقی کودکان است.

این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی و به منظور بررسی مؤلفه‎های شناختی و فراشناختی سبک زندگی عفیفانه با نگرش به منابع اسلامی انجام شده است. یافته‎ها حاکی از آن است که آگاهی به ارزش عفاف، پاداش الهی عفیفان، آثار فردی و اجتماعی عفیف بودن، آسیب‎های دوری از عفاف، نگرش صحیح به عفاف و مسایل مرتبط به آن، موانع درونی عفاف، موانع بیرونی عفاف، احکام شرعی مربوط به عفاف، عوامل و موقعیت‎های بازدارنده از عفاف و روش صحیح ارضای نیازها و کنترل هیجانات از جمله مهم‎ترین مؤلفه‎های شناختی سبک زندگی عفیفانه در منابع اسلامی است. همچنین، با بررسی و پایش نگرش و میزان باور به عفاف، بررسی دلایل نگرش به عفاف، تصحیح و تعمیق شناخت‎های مربوط به معنا و ارزش عفاف، اعتبارسنجی نگرش و باورها در مورد مسایل مرتبط با نگرش به عفاف، پایش و اصلاح ارزش‎ها، الگوها و اهداف، پالایش پیوسته ورودی‎های ذهنی و اندیشه‎ها و دست‎یابی به هویت عفیف بودن، می‎توان به فراشناخت سبک زندگی عفیفانه دست یافت.