جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از دانش های علوم قرآنی که نقش مهمی در فهم و تفسیر قرآن مجید دارد ، دانش مفردات قرآن یا غریب القرآن است. تاکنون دانشمندان زیادی به زبا های مختلف، به ویژه دو زبان فارسی وعربی ،آثاری درباره شرح کلمات قرآن تدوین کرده اند. یکی از بهترین این آثار، کتاب قاموس قرآن ،تالیف دانشمند قرآن پروژه استاد سید علی اکبر قرشی است که در زمان معاصر به زبان فارسی نگارش یافته است. این کتاب با وجود ویژگی های فراوان و نوآوری هایش ، تاکنون آن گونه که شایسته است معرفی نشده و مورد استفاده محققان قرار نگرفته است . در این مقاله تلاش شده است ضمن معرفی قاموس قرآن به برخیی از امتیازات آن نیز اشاره شود اجتهاد در معنای کلمات ، نو آوری در بیان معنای کلمات، استفاده از دستاوردهای علوم تجربی در شرح کلمات قرآن و آزاد اندیشی همراه با تواضع علمی نویسنده به نظر می رسد قاموس قرآن با وجود برخی کاستی های ناچیز همچون عدم یکدستی متن و اختصار در بحث از معنای بعضی کلمات، یکی از بهترین و محققانه ترین منابع شرح کلمات قرآن در طول تاریخ تفسیر در میان کتب فارسی و عربی باشد.

یکی از انواع گرایشها در تفسیر قرآن تقریب است تقریب نزدیکی دیدگاه های مذاهب اسلامی براساس اصول و مشترکات به منظور ایجاد اخوت در دین است این مساله درجامعه اسلامی با توجه به ضرورت سیاسی - اجتماعی و لزوم وحدت ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است در این میان مرحوم محمد جواد مغنیه با نگارش تفسیر الکاشف از معاصرین پیشگام تقریب در تفسیر قرآن است. صاحب الکاشف با بررسی آیات اختلافی بین شیعه واهل سنت با کمال احتیاط و دور نشدن از انصاف در تفسیر خود بیشتر به موارد اتفاقی و اشتراکات بین شیعه و اهل سنت پرداخته است و در موارد اختلاف از داوری و اثبات نظریه اختصاصی شیعه و بیان تطبیقات و مصادیق آیات که در روایات به آن اشاره شده است و حتی در برخی موارد از تبیین روشن خود آیه پرهیز کرده است آیات مورد اختلاف شیعه و هل سنت در حوزه های فقهی کلامی و اعقادی است و در این مقاله با روش کتابخانه ای تنها به بررسی تطبیقی آیات اعتقادی تطهیر ، اطاعت از اولی الامر ، ولایت تبلیغ، اکمال دین ، شفاعت ، اهل ذکر و استخلاف پرداخته شده است.

یکی از مهم ترین وظایف امامان معصوم علیه السلام ترویج درست معارف دین مبین اسلام ، با هدف رسیدن به بالاترین کمال انسانی است. از جا که حوزه تعامل با اندیشه ، ویژگی های خاص خود را دارد و با توجه به مشکلات فکری جامعه ی امروز ، ضرورت دارد با الگو قرار دادن روش تعامل امام صادق علیه السلام با اندیشه های مختلف ، از راهبردهای ایشان پیروی شود ، در این مقاله تلاش بر این است که با بررسی کتاب اصول کافی و تحلیل برخی گزاره ها و با گونه شناسی افکار رایج در دوره ی امام صادق علیه السلام مبانی و راهبردهای تعامل امام با برخی صاحبان اندیشه تبیین شود روش تحقیق در این مقاله تاریخی - تحلیلی و بر اساس جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و نرم افزارهای تارخی تدوین و اماده دشه است دستاورد حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که امام صادق علیه السلام در تعامل با افکار و صاحبان اندیشه اعم از دین دارو بی دین با توجه به مبنا و راهبرد معرفتی خاص هر اندیشه ، به شیوه های گوناگون با آنان برخورد داشته و آنان را به خردورزی و تعقل در عقاید سوق داده اند در این میان برخورد شدید امام با غالبان و طرد و لعن غلو کنندگان نیز در خور توجه است.

دریافت کتاب عمل به عنوان مرحله ای از قیامت در آیاتی از قران کریم بیان شده است اما چیستی و چگونگی این دریافت به صراحت مطح نشده است از این رو هر یک از مفسران بر اساس مبانی تفسیری خود ، برداشت های مختلفی از این مرحله ارائه داده اند که نظر علامه طباطبایی (ع) به عنوان مفسری ژرف نگر حائز اهمیت است. در این مقاله با تتبع در آثار علامه از جمله المیزان فی تفسیر القرآن و رساله انسان از آغاز تا انجام و دیگر کتب تفسیری ، با روش توصیفی تحلیلی روشن می شود که «کتاب عمل» قابل تقسیم به کتاب عمل فرد، امت ها وجمیع خلایق و حاوی نفس عمل، حقیقت و آثار و نتایج آن است. نحوه دریافت« کتاب عمل » نیز با توجه به عملکرد انسان ها متفاوت است؛ برخی به جهت تبعیت از امام حق ، از ناحیه سعادت (یمین ) و برخی به واسطه پیروی از امام باطل «کتاب عمل » خود را از ناحیه شقاوت (شمال) دریافت می دارند. دو گروه نیز فاقد نامه عملی اند مخلطین و مقربیین که به جهت فنا در ذات پرورگار متعال، بدون حساب و کتاب در حرم امن الهی جای می گیرند و منکرین و معاندین که به واسطه انکار و دشمنی با خدا، باطن وجودشان منبع منکرات شده است.

واژه «اولوالعزم » حاکی از مفهومی اخلاقی در وصف انسان های ارزشمندی است که وجودشان از عهد آلست با والاترین مرتبه از عزم عجین است قصد جدی و ثابت بر پذیرش میثاق ولایت و حکومت جهانی حضرت مهدی تحقق حاکمیت مطلق الهی و عبودیت جمعی خداوند متعادل در عصر ظهور این ویژگی میان همه اولوالعزم ، اعم از رسل و غیر رسل مشترک است بر این اساس اثمه علیه السلام حضرت زهرا علیه السلام بعضی از انبیای غیر مرسل مانند حضرت خضر علیه السلام و حتی برخی شیعیان نیز الوالعزم هستند گرچه من الرسل نبوده و در شمار پنج رول اولوالعزم نوح ابراهیم موسی عیسی ومحمد صلوات الله علیهم اجمعین شمرده نشده اند اما رسولان اولوالعزم علاوه بر این ویژگی اصلی با شاخصه رسالت جهانی بر جن وانس نسخ شریعت پیشین وعزیمت به شریعت نوین از سایر پیامبران متمایز میشوند که همگی از لوازم آن عزم عظیم بر هدایت جهانی است.

ساختار وجودی انسان بر مبنای توحید سرشته شده و رکن این ساختار در اسنان همان معرفت و گرایش توحیدی است که در همگان نهادینه شده و تغییر ناپذیر است تبری به معنای بیزاری جستن قلبی ، زبانی و عملی از دشمنان خدا و پیشوایان معصوم علیه السلام از آموزه های اجتماعی اسلام است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که بر اساس آیات قرآن کریم فطرت توحیدی چگونه مبنای تبرّی در روابط اجتماعی قرار میگیرد و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به این نتیجه رسیده است که هر رابطه ای بر محور توحید نباشد، باطل، کفر و طاغوت است و انسان موحد، فطتا از آن تبری می جوید ، زیرا بین ایمان و کفر تقابل وجود دارد و در بینش قرآنی و توحید محور ، انسان نمی تواند هم کفر را بپذیرد و هم مومن باشد از سوی دیگر ، جهت گیری توحیدی به معنای مدارا نکردن ونداشتن زندگی مسالمت آمیز با پیروان دیگر ادیان نیست ، چرا که آیات قرآن کریم بیانگر ضرورت تحمل عقاید مخالف ، زندگی مسالمت آمیز و رعایت حقوق اساسی هر انسانی است واصل کرامت انسانی را در مناسبات و تعاملات اجتماعی حاکم می داند.