جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ویژگی بارز اندیشه تربیتی امام خمینی (رحمه اله) تربیت با محوریت فطرت است و بدین علت، در تبیین حقیقت و ماهیت تربیت اسلامی بر شکوفاسازی فطرت تاکید تام دارد و در این راستا، معنا و مفهوم و، اقسام فطرت، خاستگاه فطریات و زوایا و ابعاد آن را تبیین کرده و به این نتیجه رسیده است که در وجود انسان یک سلسله ذاتیات و فطریات وجود دارد، اما تمام فطریات انسان را به دو فطرت عشق به کمال و فطرت گریز از نقص برمی گرداند.هدف از پژوهش حاضر، بررسی این نکته کلیدی است که از نگاه امام خمینی (رحمه اله) فطرت خاستگاه تعلیم و تربیت، اخلاق، دین، دینداری و هنر است و پایه و اساس تربیت بر فطرت استوار است و اصولا معنا، مفهوم و حقیقت تربیت شکوفاسازی توانمندی ها و قابلیت های فطری است.در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و استنباطی به واکاوی آثار، تالیفات و بیانات امام خمینی (رحمه اله) پرداخته ایم و به برخی از نتایج تربیتی رویکرد تربیت فطرت محور دست یافته ایم که عبارتند از: فطرت عشق به کمال و نفرت از نقص که بنیادی ترین امر فطری انسان است، فطرت توحیدی و معادباوری که پایه و اساس نظام تربیتی است، هدف تربیت شکوفایی فطرت است، تعالیم دینی در جهت شکوفایی فطرت است و...

خانواده یکی از عوامل مهم در تربیت فرزندان است و در خانواده نیز مادر یکی از عوامل مهم در تربیت فرزند است. نقش برجسته مادر در تربیت به لحاظ محیطی بر کسی پوشیده نیست، اما نقش وراثتی او مورد غفلت واقع شده است. اسلام برای مادر در تربیت اهمیت بسیاری قائل است. این پژوهش اهمیت نقش وراثتی مادر نسبت به پدر را از طریق تحلیل آیات و روایات اسلامی بررسی کرده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که از دیدگاه اسلام نقش وراثتی مادر در تربیت فرزند مانند نقش محیطی او بیش از پدر است. از این رو، در جامعه اسلامی باید نقش وراثتی مادر نیز جدی گرفته شود.

پژوهش حاضر با شیوه تحلیل استنادی، مقالات منتشرشده در دو فصلنامه علمی- پژوهشی تربیت اسلامی را بررسی کرده است. در این بررسی استنادات 20 شماره نشریه از سال 1384 تا 1394 که شامل 151 مقاله تالیفی است، مطالعه شده است. تعداد استنادات انجام شده 4023 استناد است که میانگین، 26.64 استناد به ازای هر مقاله محاسبه شد. بیشترین تعداد استنادات صورت گرفته به منابع را کتاب ها با 72.6% و بعد از آن مقالات با 20.8% به خود اختصاص داده اند. منابع فارسی با 60.3% در رتبه نخست استنادات و منابع انگلیسی با 19.7% در رتبه دوم قرار گرفتند. بیشترین نیم عمر مربوط به کتاب های لاتین با 16 سال و 1 ماه و کمترین نیم عمر مربوط به مقالات فارسی با 8 سال و 4 ماه بوده است. «قرآن کریم»، المیزان فی تفسیر القرآن و نهج البلاغه به عنوان پراستنادترین کتاب ها، «محمدحسین طباطبایی»، «مرتضی مطهری» و «خسرو باقری» پراستنادترین نویسنده و «تربیت اسلامی»، «حوزه و دانشگاه» و «معرفت» پراستنادترین نشریه شناخته شده اند. میزان خوداستنادی نویسندگان در مقالات 2% کل استنادات بوده است.

تحقیق حاضر با هدف کلی بررسی تاثیر داستان های قرآنی بر درک فرایافت های دینی در میان دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی انجام شده است. روش تحقیق، شبه آزمایشی با پیش و پس آزمون است. جامعه آماری مشتمل بر همه دانش آموزان دختر پایه پنجم شهر ارومیه است که حجم نمونه آماری 80 نفر انتخاب شد و به دو گروه آزمایش و گواه به صورت تصادفی تقسیم شدند. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر ابعاد سه گانه فرایافت های دینی در حوزه اعتقادات، احکام و اخلاق بوده است که پایایی ابزار با آلفای کرونباخ در حد مطلوب و به مقدار 0.81 به دست آمد. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS و آمار استنباطی انجام شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میانگین نمرات پس آزمون در دو گروه آزمایش و گواه در بعدهای اعتقادات، احکام و اخلاق فرایافت های دینی تفاوت معنادار دارند (P=0.00<0.05) و با اطمینان 95%، تعلیم از راه داستان های قرآنی بر درک فرایافت های دینی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی در ابعاد اعتقادات، اخلاق و احکام تاثیر دارد. در پایان، می توان اذعان داشت که درک فرایافت های دینی در بعدهای اعتقادات، احکام و اخلاق از طریق داستان های قرآنی، در قیاس با شیوه مستقیم و معمول بهتر انجام می شود. در پایان پیشنهادهای کاربردی در راستای نتایج حاصله ارائه شده است.

یکی از پدیده های اجتماعی جامعه معاصر ایران در حوزه روابط بین شخصی، پدیده نوظهور معاشرت و دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج است، که به نظر می رسد این پدیده از زمینه و بستر فرهنگی خود خارج شده است. هدف اصلی تحقیق بررسی رابطه استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی (ماهواره و اینترنت) با دوستی با جنس مخالف دانش آموزان دبیرستانی شهر فریدون کنار است. پژوهش حاضر به صورت پیمایشی و با بهره گیری از پرسشنامه خوداجرای محقق ساخته با تکیه بر نظریه جهانی شدن گیدنز انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق همه 1271 دانش آموزان دبیرستان های شهر فریدون کنار می باشند. در این تحقیق سیصد نفر نمونه بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش نوع و میزان استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی (ماهواره و اینترنت)، دوستی با جنس مخالف در دانش آموزان افزایش می یابد. نوع استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی (ماهواره و اینترنت) بر دوستی با جنس مخالف موثر بود، به طوری که استفاده سرگرم کننده از ماهواره و اینترنت با دوستی با جنس مخالف رابطه معنادار دارد، این در حالی است که استفاده آموزشی و اطلاعاتی از این فناوری های جدید بر دوستی با جنس مخالف رابطه معناداری را نشان نداد. همچنین نوع و میزان استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی حدود 36 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند.

این پژوهش با هدف شناسایی نحوه مواجهه (رویکرد) نظام تربیت رسمی و عمومی با تربیت اخلاقی انجام شده است. روش مورد استفاده کیفی است که با بهره گیری از تحلیل محتوای کیفی استقرایی، متون اسناد قانونی و مصوب و همچنین مصاحبه چهارده کارشناس انجام شده است. افراد مصاحبه شونده به روش هدفمند و گلوله برفی از میان کارشناسان ارشد نظام تربیت رسمی و عمومی انتخاب شدند. نتیجه تحلیل ها نشان داده که رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی دوره ابتدایی در مولفه چیستی «رویکرد فضیلت گرایی دین ورزانه» است و در مولفه چگونگی (برنامه ریزی درسی) رویکرد تلفیق یا فرابرنامه درسی است که ویژگی اساسی آن آشفتگی است؛ یعنی وضع موجود برنامه درسی تربیت اخلاقی «فرابرنامه درسی تربیت اخلاقی آشفته» است. پیشنهاد این پژوهش تدوین و تصویب فرابرنامه درسی تربیت اخلاقی برای دوره ابتدایی است.

در این مقاله ضمن اشاره به نگرش آیینی به جامعه و فرهنگ، مفهوم آیین و پانزده ویژگی مهم آن، تبیین شده و مبنایی برای بحث در خصوص آیین های گوناگون زورخانه ای ارائه شده است. همچنین با معرفی زورخانه و پیشینه آن، برخی کارکردهای تربیتی و فرهنگی آیین های زورخانه ای به مثابه مکانی فراورزشی و تربیتی، تشریح شده است.پرسش های مقاله عبارتند از: کارکردهای آیینی و فرهنگی زورخانه ها کدامند؟ زورخانه ها در تربیت افراد چه جایگاهی دارند و نقش آنها در تقویت و توسعه تربیت فرهنگی جامعه ایران چیست؟ همچنین آیا در شکل ظاهری بخش های گوناگون زورخانه، حرکات و اعمال حاضران و نیز در تاسی به امور قدسی و اذکار و دعاها، به وجوه تربیتی این موارد توجه شده است؟ عناصر زیباشناختی آیین های زورخانه ای، از جمله لباس های متحدالشکل، موسیقی و ریتم حرکات ورزشی و ...، چه نقشی در حوزه تربیت ایفا می کنند؟در بررسی آیین های مرسوم ورزش زورخانه، رویکردی توصیفی و مردم نگارانه در تحلیل موضوع به کار رفته و مفروض اساسی آن، اثربخش بودن آیین های زورخانه ای در تربیت شرکت کنندگان در این آیین است. در پایان، این نتیجه گرفته شد که اجرای آیین های زورخانه، این محل را از یک مکان صرفا ورزشی فراتر برده و کارکردهای فرهنگی و تربیتی موثری به آن بخشیده است.

این مقاله بر نقش روحانیان در شکل دادن به مدارس جدید در ایران می پردازد. بیشتر تحلیل هایی که به مطالعه مدارس جدید در ایران پرداخته اند، نقش روحانیان را منفی بازنمایی کرده و یا تاثیر این نیروی اجتماعی را در برپایی مدارس جدید مسکوت یا نادیده انگاشته اند. ادعای این مقاله این است که روحانیان نقش فعالانه ای در شکل گیری مدارس جدید در ایران داشتند. این مقاله با یک رویکرد پدیدارشناسانه و با جمع آوری شواهد و اسناد تاریخی نشان می دهد که مواجهه روحانیان با مدارس جدید منفعلانه نبود. این نیروی اجتماعی، تربیت مدرسه ای را به عنوان یک شیوه جدید تربیتی پذیرفت و نقش فعالانه ای در برپایی و انتشار مدارس جدید داشت. شواهد تاریخی نشان می دهند که روحانیان در تشکیل مدارس جدید نقش تشویقی، حمایتی و مشارکتی داشته اند. این نیروی اجتماعی فعالانه در انتشار تربیت مدرسه ای شرکت داشته و از این دستگاه تربیتی برای گسترش علوم و فنون جدید در میان مسلمانان بهره برده است.