جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده معتقد است که این نظریه در حوزه تعریف مفاهیم یا عناصر سازنده دارای یک بی تناسی است چرا که واضع نظریه دو قطبی معنویت و عقلانیت در کنار شرح و بسط دراز دامن از عقلانیت و شقوق آن، سپهر معنویت خود را داشته باشد اما در حوزه مشکل گشایی عملی نمی توان مطمئن بود که راهی به عالم بالا برای توده مومنان فراهم آورد.

این مقاله با بررسی درونمایه تحلیل های هابرماس، در مقام نسل دوم مکتب فرانکفورت، مسئله چرخش ذهنی و بازگشت متنی در نسل سوم این مکتب، به ویژه در آثار اکسسل هونت را برر سی می کند. این مقاله به دنبال آن است که تداوم و تحول در مطالعات مکتب فرانکفورت و اثرگذاری هابرماس بر صاحب نظران پس از خود را به روشنی به نمایش می گذارد.

در این گفت و گو علی پایا معتقد است که حیث های التقاطی معرفتی در خلق سپهر عقلانیت نقش اساسی دارند و حیث های التقاطی معرفتی و ارادی در خلق سپهر معنویت. در ادامه ایشان ضمن پراختن به تقابلی که در گذشته میان رهیافت های متکی به عقلانیت محض و رمانتیسیسم افراطی بود به میراث فلسفی کانت و نقش آن در تحول بنیادین دیدگاه های انسان مدرن می پردازد. نوروزی نیز بحث را با معنویت و گرایش های خدا محورانه و انسان باورانه ادامه می دهد. ایشان بهره گیری از آموزه های اسلام و کاربرد آنها را در زندگی انسان ها راه مناسبی برای رسیدن به معنویت می داند. به عقیده وی عقلانیت بدون معنویت یک عقلانیت ابزاری است.

در شرایط فعلی مدرنیت و در حوزه اخلاق، دو گروه در مقابل یکدیگر صف‌آرایی کرده‌اند: طرفداران لیبرالیسم و منتقدان اخلاق مدرنیت یعنی اجتماع‌گرایان. در زیر مجموعه هر کدام از دو نحله فکری فوق، نظرات و نظریه‌پردازان گوناگونی با تنوع فکری فراوانی وجود دارند. دو محور عمده بحث میان لیبرال‌ها و اجتماع‌گرایان وجود دارد: یکی موضوع «خویشتن» و دیگری فلسفه‌ی اخلاق. در لیبرالیسم «خویشتن» فرد انسانی به عنوان فاعل اخلاقی مختاری قلمداد می‌شود که مفهوم زندگی را مبتنی بر خیر و به طور آزادانه برای خود، انتخاب می‌کند، در حالی که اجتماع‌گرایان، مفهوم «خویشتن» را موقعیت‌مند می‌دانند و شأن تفسیری برای قائل هستند. اجتماع گرایان بر این باورند که درک ذاتاً فردگرایانه‌ای که لیبرالیسم از «خویشتن» ارائه می‌دهد، خودآگاهی واقعی ما را از این مفهوم دربر نمی‌گیرد چرا که ما با توجه به پیوندها و روابط اجتماعی‌مان درباره خود می‌اندیشیم. لذاست که برخلاف مباحث لیبرالیستی، فرد، ضرورتاً دارای چیزی به عنوان «برترین منفعت» که با توجه به آن راه زندگی خود را انتخاب می‌کنند، نیستند؛ آنها تنها از طریق دیدگاه‌های موقعیت‌مند اجتماعی به درک و فهم اندیشمندانه از منفت خود می‌رسند

در مقاله «زمینه‌های حضور دین در قلمرو علوم انسانی، نویسنده محترم آقای محمدمهدی نادری کوشیده است این‌گونه نشان دهد که علوم انسانی‌ای که ساخته و پرداخته عالمان دیندار است با علوم حاصل از تحقیق و بررسی عالمان غیردیندار (که علوم انسانی غربی مصداق آن است) متفاوت می‌باشد. نویسنده همچنین به هنگام استفاده از وا‌ژه دین، تمام ادیان آسمانی را در نظر دارد و تمامی کسانی را که در شاخه‌ای مختلف از علوم انسانی تحقیق می‌کنند، را عالِم علوم انسانی در نظر می‌گیرد بدون اینکه در مورد تأثیر یک دین بر شاخه یا شاخه‌هایی از علوم انسانی سخنی به میان بیاورد

چارلز تیلور در کتاب مهم «هگل و جامعه مدرن»، به دنبال این است که بازخوانی تازه‌ای از نظام اندیشه‌ی هگل ارائه دهد. برای این کار، او در بخش اول کتاب، به شرح برخی جنبه‌های منظومه نظری هگل می‌پردازد که با توجه به رویه دشوارنویسی هگل، جالب توجه می‌نماید. او ادعا می‌کند که مضامین هستی شناختی هگل، امروزه، کاربرد چندانی ندارد؛ لکن فلسفه هگل قابل بازیابی است. در ادامه نیز تیلور به دنبال آن است که برخی از مضون‌های فلسفی او با برخی از پرسش‌ها و خواست‌های مطرح در فلسفه اجتماعی و سیاسی زمان ما هماهنگی دارد و سعی می‌کند که به بررسی برخی از این پرسش‌ها بپردازد

پرسش محوری آنتونی گیدنز، در کتاب «فراسوی چپ و راست»، بررسی سرنوشت رادیکال بودن بعد از تضعیف گزینه‌ی چپ در اروپاست؛ رادیکالیسم یا همان پرداختن به ریشه‌های امور، نه تنها به معنای فراهم آوردن دگرگونی، بلکه همچنین به معنای نظارت بر این دگرگونی بود، به گونه‌ای که بتوان تاریخ را از این طریق به پیش راند. درست همین پروژه است که به نظر می‌رسد که اعتبارش را از دست داده است. در برابر این موقعیت چگونه باید واکنش نشان داد؟ برخی می‌گویند که راه امکانات دگرگونی بسته شده است.

اندرو لاو، استادیار کرسی «زبان انگلیسی علوم انسانی» در دانشگاه کلمسون است. پژوهش‌های او در موضوعات مرتبط با ادبیات، فلسفه‌ی اخلاق، علوم سیاسی، رمانتیسم و مدرنیسم انجام گردیده است. لاو دراین مقاله تفسیر چارلز تیلور درباره‌ی مدرنیسم ادبی را توضیح می‌دهد. گرچه اصالت می‌تواند مفهومی انتقادی مفیدی باشد، اما در عین حال ربطی که تیلو میان مدرنیسم و فلسفه‌ی اخلاق برقرار می‌کند سؤال برانگیز است

لنین و بلشویک‌ها معتقد بودند که می‌توانند در نظریه‌ی تاریخ مارکس صرفه‌جویی کنند و با پریدن از روی جامعه لیبرال بورژوایی مستقیماً از جامعه‌ی کشاورزی به دیکتاتوری پرولتاریا حرکت کنند. بهترین شیوه برای درک این بدعت‌گذاری از سوی تاکتیک‌ها و عقاید انقلابی لنین عطف توجه به تأثیر اندیشه سالوفایل است. نکته‌ی مهم‌تر برای اهداف فعلی ما این است که رابطه‌ی عجیب و غریب بین مارکس، لنین و ناسیونالیسم احساسی ممکن است در توصیف اندیشه فردی که ظاهراً از سمت و سویی دیگر می‌آید (السدر مک اینتایر) ما را یاری رساند

نخست: شباهت‌های آرای دو اندیشمند 1- هر دو نقد را جز تفکرشان می‌دانند و بین عقلانیت و انتقاد ارتباط تنگاتنگ می‌بینند و تفکر آنها به روشنگری می‌رسد نه روشنگری سنتی بلکه روشنگری جدید که تجربه‌گرایانه نیست. 1-1- پوپر در کتاب انقلاب یا اصلاح درباره عقل‌گرای انتقادی می‌گوید: «سقراط در دفاعیه معروف خود می‌گوید که هیچ نمی‌دانم و این را هم به زحمت با وجود این سروش معبد دلفی او را خردمندترین مردمان قلمداد کرده بود. سقراط پس از لختی تفکر راه‌حل زیر را ارائه می‌دهد به نادانیم آگاهم شاید این آگاهی به حدود تنگ من است وقتی سقراط می‌گوید یک دولتمرد باید خردمند باشد منظور این است یک سیاستمدار باید پیش از انسان‌های دیگر به نادانیش آگاه باشد من نیز مانند سقراط معتقدم که ما هیچ نمی‌دانیم یا اندک می‌دانیم نادانی ما بیکرانه است اما این آشکارا حق مطلب نیست البته حق نداریم وجود علوم طبیعی و پیروزی‌های عظیم آن را انکار کنیم ولی هنگامی که از نزدیک به این علوم می‌نگریم پی می‌بریم که این علوم نه دانشی مثبت یا مطمئن بلکه از فرضیاتی بی‌پروا تشکیل شده‌اند که ما از راه انتقاد مداوم بهبودشان می‌کنیم