جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عدالت قضایی از شاخصه های مهم عدالت اجتماعی است که اجرای آن طبق آموزه های قرآن از مهم ترین اهداف بعثت انبیای الهی معرفی شده، و مراد از آن رعایت قانون و احقاق حق در مقام قضاوت و داوری است. بدیهی است هر عملی که به قصد اخلال در روند اجرای عدالت قضایی صورت گیرد و این قابلیت را داشته باشد که تحقق عدالت قضایی را ناممکن سازد و یا موجب انحراف دادرسی گردد، جرم علیه عدالت قضایی محسوب می شود. در قرآن، آیات متعددی بر اجرای عدالت قضایی تاکید دارد، تاجایی که اقداماتی که باعث اخلال در روند اجرای عدالت می شوند، صراحتا مورد نهی قرار گرفته است. این در حالی است که قانون گذار ایران صرفا به پیش بینی کلی برخی از این جرایم، به طور پراکنده و بدون لحاظ سیاست جنایی واحد و یکپارچه اکتفا کرده است.در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است، ضمن بررسی مفهوم جرایم علیه عدالت قضایی، مصادیق این جرایم از دیدگاه قرآن و حقوق کیفری ایران شناسایی شده و در پایان، عملکرد قانون گذار در برخورد با این دسته از جرایم مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

در ترسیم رابطه قرآن کریم با روایات از نظر منبعیت و حجیت چهار نگرش وجود دارد: 1. قرآن محوری، که بر اساس آن تنها منبع شناخت دین به قرآن انحصار می یابد. 2. سنت محوری، که به استناد آن برای شناخت دین تنها باید به سنت معصومین (ع) مراجعه کرد. 3. قرآن محوری و سنت مداری، که بر اساس آن سنت در طول قرآن قرار می گیرد، 4. دوگانه محوری، که بر اساس آن سنت در عرض قرآن دارای جایگاه خواهد بود. فرقه قرآنیون جزو مدافعان دیدگاه نخست به شمار می روند. اخباریان در دسته سنت محوری قرار دارند و علامه طباطبایی و شاطبی را باید جزو مدافعان نظریه سوم دانست. دیدگاه مورد نظر نگارنده که در این مقاله دلایل آن را مورد بررسی قرار داده، دیدگاه چهارم است. بر اساس این دیدگاه سنت در حجیت و منبعیت دارای استقلال می باشد.

زبان قرآن و زبان حدیث از مسائل مهمی محسوب می شوند که عدم توجه به آنها موجب پدید آمدن کژفهمی در این دو متن مقدس خواهد گردید. در این راستا نکته ای که توجه بدان شایسته به نظر می رسد فهم تمایز و بیان تمایزات این دو زبان است. چرا که عدم توجه به این تمایزات و یکسان انگاشتن زبان این دو متن متفاوت، موجب ابهام و ایهام در فهم آنها و داشتن انتظاراتی از آن متون خواهد شد که رسیدن به مراد آیه و روایت را سخت و گاها ناممکن می سازد. لذا ما در این مقاله بر آن شده ایم تا با بیان این تمایزات، تصویر پیراسته تری از زبان قرآن و حدیث را برای طالبین فهم قرآن به نمایش بگذاریم.

مقاله حاضر برای مقایسه معیارهای جامعه شناسی با معیارهای قرآنی در دسته بندی گروه ها، تعیین انواع گروه های موافق و مخالف با معیارهای قرآنی و ارائه راهکارهایی در جهت الگوبرداری نسل جوان از رفتارهای گروه های موافق با معیارهای قرآن، به مطالعه تطبیقی معیارهای گروه بندی در جامعه شناسی و قرآن کریم می پردازد.روش بررسی، توصیفی با رو کیرد تحلیل محتوا و نمونه مورد مطالعه، 3 جزء اول قرآن کریم است. نتایج بررسی نشان داد که معیار جامعه شناسی در دسته بندی گروه ها، بر عوامل اجتماعی تاکید دارد، در حالی که گروه بندی در قرآن کریم بر اعتقادات دینی و انتخاب راه و مسیر زندگی استوار است.براساس معیارهای قرآنی، گروه ها در یک دسته بندی کلی به دو گروه موافق و مخالف با اعتقادات دینی و راه الهی قرار می گیرند؛ همچنین هر یک از این دو گروه، به چند زیرگروه دسته بندی می شوند.نتیجه آ نکه آموزش ویژگی های رفتاری گروه های موافق با ارزش ها و معیارهای قرآنی به نسل جوان مهمترین راهکار الگوبرداری برای آنهاست.

در دوره های مختلف، متناسب با زمینه های فکری و معرفتی رایج، نوع نگاه مفسران و مخاطبان به متون عرفانی دیگرگون و متفاوت بوده است. تعالیم و زبان سیال متون عرفانی همواره بر اساس نیازها و زمینه های روحی و تمایلات درونی پژوهشگران و مخاطبان، مورد تاویل و رمزگشایی قرار گرفته اند. برخی مفسران و پژوهشگران متون عرفانی، این متون را از منظر یک حقیقت یا زبان رمزی برتر نگاه کرده، تفاسیری مبتنی بر تحلیل رمزها یا به عبارتی، رمزگشایی مفاهیم بنیادین زبان عرفانی ارائه کرده اند. پروفسور هانری کربن از جمله این افراد است؛ وی همواره سعی می نمود که علاوه بر بازنمایی و تفسیر مفاهیم کلیدی حکمت اسلامی ایرانی، با اتخاذ شیوه تحلیل مبتنی بر فلسفه پدیدارشناسانه، با گرایش به تاویل رایج در حکمت اسلامی، زبان رمزاندیشانه متون حکمی را کشف و تبیین نماید.در این مقاله، تلاش می شود با رویکردی توصیفی، تحلیلی، دیدگاه های کربن درباره رمز و رمزپردازی در متون حکمی ایرانی اسلامی، به شکل منسجمی صورت بندی گردد. از نظر کربن، متن وقتی به حقیقت اش بازگردانده می شود که نفس نیز در سیری صعودی به حقیقت خود که انتقال از سطح نمودها و مجازهاست بازگردد؛ نتیجه اینکه بر اساس فهم رمزاندیشانه از متون حکمی، تاویل نه فقط درک معنای نهفته متن در سطح افقی، بلکه صعود شخص موول به سطح وجودی جدید و دریافت آگاهی از نوع این مرتبه وجودی جدید خواهد بود، که کربن از آن با اصطلاح «تاویل نفس» یاد کرده است.

توجه به سیاق حالیه با هدف دستیابی به فهمی جامع تر از عبارات قرآن، شباهت بسیار زیادی به مفهوم بافت برون زبانی (موقعیت) در زبان شناسی دارد از همین رو نگارنده سعی نموده، ابعاد مختلف سیاق حالیه با توجه به شباهت هدف با بافت برون زبانی و موقعیتی با نظر به دیدگاه های سه زبانشناس مطرح در این زمینه فرث، هایمز و لوئیس به صورت تطبیقی واکاوی کند. آنچه بیشتر در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته، بررسی تطبیقی سیاق حالیه با مختصاتی است که هایمز و لویس به عنوان مختصات بافت برون زبانی یا بافت موقعیت مطرح کرده اند. این مختصات به شرح زیر است: جهان ممکن، زمان، مکان، گوینده، مخاطب، مورد اشاره، مطالب گذشته، تخصیص.

زیبایی شناسی دانشی است که به مطالعه در مورد زیبایی می پردازد و برای ارزشیابی آثار هنری به کار می رود. قرآن کریم چه جایگاهی در دانش زیبایی شناسی دارد و آیا نظام منسجمی در زیبایی شناسی معرفی می کند و می توان دانشی زیبا شناسانه را به اسلام نسبت داد؟ پرسش هایی است که این مقاله در پی پاسخگویی به آنهاست.مقاله حاضر پژوهشی است که اثبات می کند نظامی زیباشناسانه در قرآن و اسلام وجود دارد و ضمن تبیین آن که قرآن خود پدیده ای زیبایی شناختی است، روشن می سازد که نگره های زیباشناختی والایی در قرآن کریم وجود دارد و از این میان عینی یا ذهنی بودن زیبایی را به عنوان نمونه ای از مباحث زیبایی شناسی در قرآن بررسی می کند. آنگاه به تردیدهایی درباره وجود نظام زیبایی شناختی اسلام، پاسخ می دهد و میان زیبایی شناسی قرآن و دانش زیبایی شناسی نسبت سنجی می کند و در پایان اشاره ای به نقش زیبایی شناسی در شناخت زیبایی های قرآن دارد.

ارتباط یک متن با متن های دیگر از موضوعات مهمی است که مورد توجه پژوهشگرانی چون ژولیا کریستوا (ت 1914)، رولاند بارت (ت 1915 م)، ژنت (ت 1930 م)، و... قرار گرفته است. این نظریه به روابط بین متونی می پردازد که باعث آفرینش متنی جدید می شوند. بر پایه این نظریه هر متنی بر اساس متونی که پیشتر خوانده ایم معنا می دهد و استوار به رمزگانی است که پیشتر شناخته ایم.مفاهیم والای قرآن و احادیث نبوی و متن هنری آنها از دیرباز مورد توجه و اهتمام شعرای شیعه بوده است. از جمله آنان طلائع بن رزیک شاعر شیعی عصر فاطمی است که مفاهیم دینی با شعر او چنان ارتباط تنگاتنگ و عمیقی یافته که فهم دقیق آن نیازمند آشنایی با متن پنهان و شناخت چگونگی رابطه آنها با یکدیگر می باشد. پژوهش حاضر در پی آن است که چگونگی انتقال مفاهیم و تعابیر قرآنی و احادیث نبوی را به شعر شیعی طلائع بر اساس نظریه بینامتنی و در سه محور بینامتنی ترکیبی، واژگانی و مضمون مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» مهمترین و استراتژیک ترین شعار دهه های پایانی هزاره دوم بود و همچنان مهم ترین و اصلی ترین راهبرد هزاره سوم است. و هر روز که از عمر این شعار می گذرد اهمیت و حساسیت و نقش آفرینی آن در صحنه نظام بین الملل بیش از پیش هویدا می شود. زیرا: این شعار مدعی است که نه الگوی مدنی شرق (مارکسیسم) قادر به پاسخگویی همه جانبه، متوازن و هماهنگ به هندسه نیازهای صادق انسان، جامعه و تاریخ است و نه الگوی مدنی (لیبرالیسم)، و نه تنها مکتبی که می تواند پاسخگوی هندسه نیازهای صادق انسان، جامعه و تاریخ به صورت همه جانبه، متوازن و هماهنگ باشد، دین مبین اسلام است و بس.اما جمهوری اسلامی در درون خود برای تحقق این شعار استراتژیک و حیاتی- که هم با سرنوشت ایران و هم سرنوشت جهان اسلام و هم سرنوشت بشریت سرخورده از ایسمهای گوناگون گره خورده- با چالش های گوناگون مواجه است. یکی از آن چالشها عدم آشنایی تخصصی و ریزتخصصی دست اندکاران نظام با میان رشته ای ترین و استراتژیک ترین دانش زمان، یعنی مهندسی اجتماعی است.مثل ما در تحقق شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» مثل کسی است که، ضمن داشتن مواد و مصالح و سایر امکانات لازم، می خواهد بر ویرانه یک ساختمان کهنه و فرسوده (نظام 2500 ساله ستم شاهی) آسمانخراشی بنا کند که چند سر و گردن از برج های موجود در شرق و غرب بلندتر باشد، اما به خاطر عدم آشنایی با آخرین و پیشرفته ترین اصول دانش ساختمان سازی (که یک دانش میان رشته ای مرکب از معماری، سازه، تاسیسات، و ... است) قادر به استفاده درست از مواد و مصالح و سایر امکانات و فرصتهای موجود نیست.در این مقاله بر ضرورت آشنایی با میان رشته ای ترین دانش زمان، یعنی مهندسی اجتماعی، به عنوان یک ابزار استراتژیک، و استفاده از آن در کنار آموزه های نورانی و بلند قرآن کریم، به عنوان حیاتی ترین و راهبردی ترین مواد و مصالح طراحی و تاسیس یک جامعه مدنی جامع که باید پاسخگوی هندسه نیازهای صادق انسان، جامعه و تاریخ باشد، تاکید شده است.امید آنکه با در خدمت قرآن قرار دادن این دانش بتوان گامی در راستای غلبه بر چالشهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران که می تواند الگویی برای حل مشکلات بشری و کاستن از آلام ایشان باشد، برداشت.

نوشتار پیش روی، با در نظر گرفتن این فرضیه که زیست مطلوب اجتماعی انسان، مستلزم بایسته هایی نظیر انسجام اجتماعی است، کوشش نموده تا انسجام اجتماعی را از دیدگاه قرآن کریم بررسی نماید.بدین منظور در ابتدا، با معرفی الگوهای انسجام، نظیر تمایز و همانندی، به تبیین دیدگاه قرآن کریم در این زمینه پرداخته و مولفه های تقسیم کار و نظام اعتقادی، ارزشی و هنجاری مشترک را بررسی نموده است، سپس در ادامه از «تقویت وابستگی عاطفی»، «جامعه پذیری» و «انجام مناسک دینی» به عنوان عوامل تقویت کننده انسجام و نیز از عوامل دیگری نظیر «اختلال هنجاری، نمادی و توزیعی» به عنوان عوامل اختلال انسجام اجتماعی یاد نموده است.