جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله این مسأله را مورد بازیابی و بررسی قرار داده که مبنای بحث شریعتی در گفتمان خویش از ‏تشیع چیست. دو مفهوم تشیع علوی و تشیع صفوی در نگاه شریعتی باید در قالب دیالکتیک نهضت و ‏نظام مفهومسازی گردد. او مفاهیم تشیع علوی و تشیع صفوی را معادل یا در قالب بحث جامعه شناختیِ ‏تبدیل حرکت به سازمان مفهومسازی می کند و از این روی می گوید تشیع دارای دو دوره کاملا منفک ‏و جدا از هم است؛ یکی دوره از قرن اول، که خود، تعبیری از اسلام حرکت است در برابر اسلام نظام ‏‏(تسنن) تا اوایل صفویه، دوره نهضت و حرکت شیعه است و دیگری از دوره صفویه تا امروز که دوره ‏تبدیل شدن شیعۀ حرکت است به شیعۀ نظام. او معتقد است میتوان قانون تبدیل حرکت به نظام که در ‏جامعه شناسی یک قاعده شناخته شده است را بر سیر تطورات تشیع سوار نمود و از آن برای فهم انحطاط ‏جامعه ایران بهره برد.انحطاط جامعه ایرانی در قالب تحولات فرمیک تشیع، موضوعی ‏است که شریعتی آن را طرح میکند و به زعم خویش با برساختن مفهوم تشیع علوی و بازگشت به تشیع ‏علوی میتوان راه های عبور از انحطاط را به مثابه یک نقشه راه ترسیم نمود.

در نوشتار حاضر دیدگاه استاد مطهری، فیلسوف و متکلم مسلمان ایرانی و کارل یاسپرس، فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی در باب «ایمان» را مورد بررسی قرار داده و تلاش می‌کنیم به اهم نکاتی که در این دو دیدگاه قابل مطالعه تطبیقی هستند، بپردازیم. بدین منظور ابتدا با روش توصیفی، اسنادی به گردآوری و تحلیل دیدگاه هریک از دو اندیشمند در باب مقوله ایمان پرداختیم و در این راستا تلاش کردیم در مطالعه‌ای تطبیقی، آراء ایشان را در ذیل محورهای متناظر گرد آوریم. در نهایت نقاط اشتراک و افتراق را برشمردیم. هردو متفکر بر ضرورت ایمان تأکید می‌کنند. ایمان استاد مطهری، ایمان وحیانی مشتمل بر دو رکن «شناخت» و «تسلیم» است. عقل در کسب این ایمان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مطهری، عمل را داخل در مفهوم ایمان نمی‌داند، اما به لحاظ وجودی، به رابطه وثیقی میان این دو قائل است.ایمان دارای مراتب بوده و حد اعلای آن یقین است. ایمان یاسپرس ایمان فلسفی است، چراکه او وحی مورد قبول ادیان را انکار می‌کند. ایمان از نظر یاسپرس، جزئی و تاریخی و از سنخ تجربه وجودی است . ایمان فلسفی گرچه غیرعقلانی نیست اما فاقد یقین و قطعیت است. عبادات و مناسک و نیایش‌های زبانی، در ایمان فلسفی هیچ جایی ندارند.