جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پدر و مادر در شیوه فرزند­پروری قرآنی، مسئول تربیت فرزندان هستند. این سبک در قرآن کریم، در قالب مؤلفه­های مختلفی شامل مجموعه­ای از رفتارها، آموزش­ها و روش­هایى بیان شده که به صورت جدا و یا در تعامل با یک­دیگر، بر رشد معنوى و عاطفى فرزندان در ابعاد مختلف زندگی ایشان تأثیر مى­گذارد و در دو محور عاملیت والدین و مؤلفه­ها در قرآن بررسی می­شود. بر مبنای عاملیت والدین، پدر و مادر فرزندان خود را دارای کرامت خداوندی دانسته، در برابر آن­ها احساس مسئولیت ویژه­ای می­کنند و راهنمایی و هدایت آن­ها را در زمینه­های مختلف و با هدف دست­یابی به سلامت، ثبات و تعادل روانی فرزندان پیگیری می­نمایند. این پژوهش، مؤلفه­های موثر بر فرزندپروری را با استفاده از مطالعه کتابخانه­ای و روش توصیفی و تحلیل محتوا، از آیات قرآن کریم استخراج کرده و سپس به تبیین روان­شناختی هر کدام از این مؤلفه­ها پرداخته است. یافته­های پژوهش، نشان می­دهد که بر اساس آیات قرآن کریم، پدر و مادر باید ضمن رعایت دو اصل تکلیف بر اساس قدرت و تعامل مثبت با فرزند، در برابر نیازهای آنان پاسخ­گو باشند و شخصیت فرزندان را محترم بشمارند. بهره­گیری درست از تشویق و تنبیه، دادن آموزش­های جنسی و توجه به مقوله­هایی که می­تواند خودکارآمدی فرزندان را افزایش دهد و اعتماد به نفس آن­ها را تقویت نماید نیز از دیگر مولفه­های فرزندپروری مسئولانه مورد اشاره قرآن است.

این پژوهش، مخالفت‌های روایت‌‌شده در قرآن کریم را بر اساس تقسیم‌بندی‌ مشهور مونتیگل ‌و‌ترنبول (1998)، برای یافتن رایج‌ترین نوع مخالفت و متداول‌ترین نوع مخالفت ترکیبی، انواع مخالفت مردم و پیامبران و نیز توجیه تفاوت‌ این مخالفت‌ بررسی می‌کند. داده‌های پژوهش بر 150 نوع مخالفت مشتمل است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مخالفت از نوع چالش و نفی+ادعای متناقض، رایج‌ترین نوع مخالفت ترکیبی است. بیش­ترین مخالفت مردم به صورت چالش بیان می‌شود، در حالی‌که مخالفت پیامبران از نوع مخالفت ترکیبی است. استفادۀ مردم از چالش و ادعای متناقض، بیش­تر از پیامبران است و میزان استفاده پیامبران از مخالفت‌های ترکیبی، بیش­تر از مردم است. خداوند پیامبرانش را برای هدایت مردمی فرستاد که در رسوم اسلافشان طوری غرق شده بودند که به آسانی تسلیم این رهنمودها نمی‌شدند و یا با مخالفت پادشاهانی ستم­گر مواجه می‌شدند که خود را مالک زندگی دنیوی و معنوی مردم می‌دانستند و هیچ نوع تغییری را برنمی‌تابیدند. در چنین وضعیتی، پیشنهادهای جدید و قول آزادی همواره مورد سؤال و مخالفت بود و به همین دلیل اغلب شکل چالش به خود می‌گرفت. پیامبران نیز ادعای دشمنان را نفی و با ترکیبی از انواع مخالفت، به مبارزه با آنان مبادرت می‌کردند.

اسلام بر محور توحید و شرک، برکَننده بنیان دین است. توحید هم بر اوصاف، افعال و اسماء خداوند استوار است. در این میان، صفت عزت به عنوان یکی از اوصاف، تجلی­بخش وحدانیت اوست. پژوهش کنونی، در نظر دارد توحید عزت بنیان و به تبع آن، تربیت متکی بر عزت را بررسی نماید. یافته­های پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی آیات قرآن کریم، معطوف به این حقیقت مهم است که اتصاف خداوند به عزت، به دلیل برخورداری خداوند از مقولاتی همچون: ولایت، ربوبیت، حاکمیت مطلق، اطاعت خاضعانه عالم هستی و... است. بر اساس تحلیل مفهوم قرآنی عزت و بازشناسی مبانی آن با رویکرد توحیدی، اصل عزت به مثابه مأخذ برهان اثبات توحید عام قرار می­گیرد. این مأخذ، ابعاد جدیدی از نقش توحید عزی در امر تربیت را نشان می‌دهد.

مرگ و رویارویی انسان‌ها با آن، در جوامع مختلف متفاوت است. این نوشتار با روش «تحلیل مضمون» و با الگوی شش مرحله‌ای «بِراون و کِلارک[1]»، مدلی برای مرگ‌اندیشی دینی با تمرکز بر نهج­البلاغه ارائه می­کند. هدف از این پژوهش بررسی چیستی، چرایی و چگونگی مرگ از منظر نهج­البلاغه است. ابتدا با انتخاب مضامین مشهود «مَوت» و مترادف‌های‌ آن، به شیوه استقرایی، 171 مضمون اولیه و با حذف مکررات 77 مضمون پایه و با تلخیص آن‌ها 31 مضمون سازمان‌دهنده و چهار مضمون فراگیر «حقیقت و کارکرد مرگ»، «ویژگی و ملزومات مرگ»، «مواجهه مثبت با مرگ» و «مواجهه منفی با مرگ» به دست آمد. نتایج پژوهش در تحلیل چرایی مرگ، به حقیقت مرگ به عنوان سنت الهی و کارکرد مرگ به مثابه غایت دنیا و ابزار انتقال و بازگشت به جهان دیگر و شروع یک زندگی جدید می‌نگرد. در پاسخ به چیستی مرگ، به جای تبیین ماهیت رازآلود توصیف­ناپذیر مرگ، به دوازده ویژگی‌ و ملزومات مرگ پرداخته که ویژگی ناگزیر بودن بیش­ترین بسامد را دارد. پذیرش، آمادگی، انتظار، نزدیک‌انگاری، یادآوری، تأخیر‌اندازی، آمادگی و استقبال از مرگ باارزش(شهادت)، رویارویی مثبت معرفی گردیده و دورانگاری، ناراحتی، غفلت، بزرگ‌انگاری و مرگ‌هراسی، به عنوان مواجهه منفی در نهج­البلاغه معرفی شده است.

خداوند آدمی را ذاتاً اجتماعی آفریده و شرط ادامة حیات و شکوفایی استعدادهایش را در ارتباط با جامعه قرار داده است. انسان از همان ابتدا، با درک این حقیقت در جست­جوی مسیر درست زیستن و درک جامعة آرمانی بشر آمد. اصطلاح «جامعة باز»، از جمله پربحث­ترین مباحث مطرح­ در عصر کنونی است. این پژوهش، فارغ از رویکرد دانشمندان مختلف، به معارف علوی رجوع کرده و به واکاوی و مفهوم­شناسی جامعة باز از نگاه امام علی(ع) پرداخته است. روش برگزیده، توصیفی-­تحلیلی و روش جمع‌آوری اطلاعات نیز کتابخانه­ای است. مفهوم­شناسی جامعة باز، قائم به هدف جامعه و افراد جامعه می­باشد. در رویکرد توحیدی، حرکت به سوی ملکوت اعلا و رشد، اصلی­ترین هدف جامعه است. جامعة باز طبق یافته­های پژوهش، جامعه­ای است که در آن مانعی برای رشد همه جانبه­ افراد از سوی جامعه وجود نداشته باشد. جوامع بشری دارای دو رکن مردم و حاکمیت هستند. طبق آموزه‌های علوی، حاکمیت امانتی ‌است الهی که از جانب خداوند به برخی اعطا می­گردد و در صورتی­ برپا می­شود که مردم نیز حاکمیت منصوب الهی را بپذیرند. حاکمیت الهی به سه حوزه مدل حکومتی، آیین حکومتی و حاکم، قابل تقسیم است. قدر مسلم آن که ماهیت، کارکرد و انتظارات از این سه حوزه در جامعة باز به گونه­ای است که در راستای مانع­زدایی در مسیر رشد و تربیت انسان­ها قرار دارد.