جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توسعه نیروی انسانی در هر جامعه‌ای از جمله مولفه‌ها و شاخصه‌های اصلی امنیت اجتماعی آن است و تاثیری نیرومند بر ثبات، رفاه و آرامش همه جانبه هر کشور دارد. قرآن کریم در برابر این مساله که سیاست نظام سلطه با تغییر باورها، امنیتی کردن فضای فرزند‌آوری و شکل‌گیری سبک زندگی همسو با آن، کاهش جمعیت جوامع اسلامی و در نتیجه تضعیف امنیت، اقتصاد و جمعیت نخبگانی آنان را طراحی و برای آن برنامه‌ریزی نموده است، سیاست کاهش منابع انسانی را سبب نابودی حرث و نسل و فزونی جمعیت را سبب امداد الهی، زینت و دل پذیری زندگی، اقتدار و امنیت جامعه اسلامی و مایه ترس و وحشت و بازدارندگی دشمنان می‌‌داند. این مقاله با یاد آوری این نکته مهم که مهندسی اجتماعی هر کشوری بر رشد و تراکم جمعیت و وجود نیروی انسانی فعال و پویا تمرکز دارد و البته نیازمند سیاست-گذاری اصولی و منطقی است، به شکل میدانی و تحلیلی نقش افزایش جمعیت در ثبات و تحکیم امنیت اجتماعی را از نگاه آیات و روایات بررسی نموده و یافته اصلی آن این است که امنیت اجتماعی بدون تمرکز بر سیاست توسعه جمعیت و برنامه اصولی برای آن امکان پذیر نیست.

شکل‌گیری حکومت اسلامی بر مبنای نظریه ولایت‌فقیه و امکان اصدار حکم حکومتی به منظور رفع معضلات کشور، همچنین تفاوت نوع حکومت جمهوری اسلامی ایران با ساختارهای حکومتی موجود در جهان، ممکن است این سوال و ابهام را ایجاد نماید که حکم حکومتی یک اهرم قدرت نامحدود در اختیار ولی فقیه بوده و فراتر از گستره‌ اختیارات مقامات و روسای‌جمهور سایر کشورهاست؟ مقاله حاضر ضمن تطبیق حکم حکومتی ولی‌فقیه با اختیارات ویژه روسای جمهور ایالات متحده آمریکا و فرانسه، در صدد ترسیم روشنی از تبلور و عینیت حکم حکومتی ولی‌فقیه در مقایسه با ابعاد گسترده اختیارات رؤسای‌جمهور دو کشور به‌ ویژه در مواجهه با معضلات نظام است که حکایت از وجود محدویت های عدیده در اصدار دارد. توضیح و تبییـن فرضیـه‌هـای مذکور بـا اسـتفاده از روش توصیفـی ـ تحلیلـی انجـام پذیرفتـه اسـت و داده‌ها هم غالباًً از منابع و متون دست اول بـا اسـتفاده از شـیوه اسـنادی و کتابخانـه‌ای، مورد بهره بـرداری قـرار گرفته اسـت.

هدف از پژوهش حاضر بررسی و شناسایی عوامل و مصادیق جهانی‎شدن در نگرش نخبگان اصلاح‎طلب و اصولگرا می‎باشد. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات، مشاهده، مطالعه فیش‎برداری بوده و ماهیت پژوهش توصیفی و تحلیلی است که از طریق مراجعه به کتابخانه و آرشیو اسناد و مدارک و همچنین جستجو در شبکه‎های مجازی و اینترنتی انجام شد. نتایج نشان داد درباره تاثیر جهانی‎شدن بر نخبگان اصلاح‎طلب این نکته در خور توجه بوده است که چون جهانی‎شدن بخشی از پروژه نخبگان اصلاح‎طلب بوده و با بنیاد فکری آن‎ها سازگاری داشته، لاجرم جهانی‎شدن در نظر و نگرش این دسته از نخبگان موجب پیشرفت در حوزه‎های هویت، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، سیاست خارجی و حاکمیت ملی شده است. در مقابل جهانی‎شدن در نظر و نگرش نخبگان محافظه‎کار و اصول‌گرا به جهت عواملی چون: دولت ایدئولوژیک، گفتمان سنت‎گرای ایدئولوژیک و جامعه توده‌ای نتوانست موجب فرصت شود و نتیجه‌ای جز تهدید برای حوزه‌های هویت، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، سیاست خارجی و حاکمیت ملی نداشته است. در راستای نظر و نگرش نخبگان محافظه‎کار و اصول‎گرا به نظر نمی‎رسد که این دسته از نخبگان بخواهند نسبت به فرصت‌های جهانی‎شدن در حوزه‌هایی چون: هویت، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، سیاست خارجی و حاکمیت ملی خوشبین باشند.

هدف اصلی مقاله، شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های طراحی الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی از منظر توسعه سیاسی است. برای تحقق این هدف، مولفه‌ها را با نمونه آماری 307 نفری از صاحبنظران و خبرگان الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در میان گذاشته و تاثیر و ارتباط هریک از مولفه‌ها را مورد آزمون قرار داده است. نتایج مطالعه نشان داده است که الگوی توسعه سیاسی مبتنی بر پیشرفت اسلامی ایرانی دارای 10 مؤلفه اصلی است که هر یک از این مؤلفه‌ها ضمن ارتباط با یکدیگر دارای اهمیت و وزنی مشخص یا به عبارت دیگر رتبه خاص خود در مدل تبیینی الگو هستند. همچنین نتایج نشان داده که اقتدار درونی، آرمان‌ها و ارزش‌های اسلامی و داشتن چشم‌انداز اداری و سازمانی دارای بالاترین وزن و رتبه را در سازة الگویی تبیین سیاسی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را دارند. این مقاله با روش پیمایشی توصیفی تحلیلی و با مروری بر مطالعات و اسناد موجود و نیز روش دلفی مقاله را به سامان رسانده است.

اگرچه همه حکومت‌ها از جهت مشروعیت دچار فرازونشیب می‌گردند، بحران مشروعیت یک اصطلاح و مسئله نوپدید در دانش سیاست است. ادبیات بحران مشروعیت، اغلب سویه مارکسیستی دارد و مؤلفه‌های کاهنده مشروعیت در جوامع سرمایه‌داری مطالعه گردیده است. در این مقاله، مؤلفه‌ها و راهکارهای بحران مشروعیت در حکومت‌های فضیلت‌گرا با استفاده از توصیف و تحلیل و با جُستار در منابع فلسفه سیاسی اسلامی واکاوی می‌شود. بحران مشروعیت در ناحیه منابع مشروعیت پدید می‌آید؛ منابع مشروعیت از منظر فلسفه سیاسی اسلامی، استحقاق فردی و رضایت مردمی است. دستاورد مقاله، شناسایی «چندپاره‌گی مشروعیت سیاسی»، «گسست عقیدتی حاکم و مردم» و «رکود معیشت» به‌عنوان مؤلفه‌ها و «تربیت سیاسی»، «اقناع فکری»، «تقویت تولید داخلی، تأمین اجتماعی و تجارت خارجی» به‌عنوان راهکارهای تقویت مشروعیت است. دستاورد این پژوهش، بر جمهوری اسلامی ایران تطبیق می‌گردد و با استفاده از نتایج این تحقیق، راهکارهای به‌روز شده برای پیشگیری از بروز بحران مشروعیت در جمهوری اسلامی ایران ارائه می‌گردد.

بررسی و تحلیل راهبردها و راهکارهای نهضت اصلاحی امام حسین (ع) و ارائه‌ی تصویری واقع-بینانه از چگونگی تلاش تفسیری ایشان در تنزیه و نگاهداشت معجزه‌ی خاتم ادیان توحیدی، هدف تحقیق پیش‌رو است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی‌ ـ‌ تحلیلی و جمع‌‌آوری داده‌های کتابخانه‌‌ای، با تمرکز بر آیات و روایات اسلامی و منابع دست اول تاریخ اسلام به رشته تحریر درآمده بر آن است که با وجود سیاست‌های فرهنگیِ وحی‌بنیان پیامبر اکرم (ص)، در امنیت‌بخشی قرآن کریم از تحریف لفظی، به حاشیه آوردن و کاربست ابزاری کلام خدا، مسأله‌ای است که به شهادت تاریخ بارها از سوی قدرت‌مداران ناباور رخ نموده است. در این میان بنی امیّه با دستاویز قرار دادن آیاتی از قرآن با محوریت حاکمیت الهی، در تحکیم و ترویج اعتقاد به جبر و توجیه بحران مشروعیت خود کوشیده‌اند. حرکتی که با پاسخ دقیق و خوانش صحیح قرآن از سوی سید الشهداء (ع)، امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) روبرو گشته و اجازه‌ی نخ‌نما نمودن مضامین قرآن کریم و به کناره بردن آن از میدان حیات جامعه‌ی اسلامی را نداده است.

بازخوانی اندیشه‎های متفکران مسلمان در قلمروهای دانشی مختلف یکی از مهمترین موضوعات در تحولات علمی است. در میان قلمروهای علمی مختلف، یکی از مهمترین مسائل که ظهور و بروز عینی آن کاملا برجسته است، مفهوم عدالت است. وقوع انقلاب اسلامی در ایران ضرورت این امر را دوچندان کرد. اندیشمندان معاصرِ تحولات انقلابی در ایران، تلاش مضاعفی نمودند تا با ارائه نظریه عدالت بتوانند در تدوین اسناد بالادستی اولیه حکومت جدید، و تبدیل آن به قوانین، مسیر و فرایند تحقق عدالت را سامان دهند. در این مقاله در پی بازخوانی و ارائۀ بخشی از دیدگاه‌های استاد مطهری در باب عدالت اجتماعی هستیم. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که از نگاه شهید مطهری دو مفهوم حق و عدالت اجتماعی چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ به نظر می‎رسد(فرضیه) شهید مطهری عدل را پاسداشت حقوق دیگران و در نتیجه عدالت اجتماعی را رعایت مساوات و مراعات حقوق دیگران می‎دانند به منظور بررسی فرضیه با روش توصیفی تحلیلی و با شیوه ای نظام مند ارتباط این دو مفهوم از منظر استاد مطهری بررسی شود..

هدف پژوهش حاضر بررسی شکل‌گیری مفهوم خیر عمومی در اندیشه علمای دوره مشروطه است. در این راستا، و با بهره‌گیری از روش‌ هرمنوتیک کوئنتن اسکینر، نشان داده شد که مفهوم «خیر شریعت» هنجار مرسوم نزد علمای پیشامشروطه بود. علمای طرفدار مشروطه با اجتهاد و بازنگری در مفهوم خیر تلاش‌ کردند مفهوم خیر عمومی برخاسته از جهان جدید را براساس سنت‌های فکری اسلامی مفهوم‌بندی کنند. سیدجمال اسدآبادی با طرح مفهوم «منافع عمومی»، آخوند خراسانی و محمدحسین نایینی با طرح مفهوم «امور نوعیه» یا «امور مشترکه» و اسماعیل محلاتی با طرح مفهوم «فواید عامه»، تفسیری دینی از خیر عمومی عرضه کردند. مفهوم جدید از خیر، تحولات حوزه عمومی را در چارچوب شریعت به ملت واگذار کرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل برهم زننده اقتصادی و اجتماعی تحقق صلح در خاورمیانه از دیدگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در مورد عوامل برهم‌زننده صلح در خاورمیانه از دیدگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: الف) عوامل برهم‌زننده اقتصادی: حمایت‌‌های اقتصادی آمریکا و اروپا از اسرائیل؛ توطئه‌‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران، طمع‌ورزى به منابع مسلمین؛ استفاده ابزارى آمریکا از دولت‌هاى منطقه؛ سیاست توسعه ارضی اسرائیل. ب) عوامل برهم‌زننده اجتماعی: ایجاد تفرقه میان مسلمانان؛ غفلت سران دولت‌هاى اسلامى؛ تحقیر ملت‌ها توسط سران کشورها؛ سازش دولت‌‌های عربی با اسرائیل؛ دین‌ستیزی و وابستگی حاکمان کشورهای عربی؛ تلاش برای بازسازی رژیم‌‌های قدیمی به‌وسیله غرب؛ نشر مفاهیم غربی در جوامع اسلامی.

هدف پژوهش حاضر بررسی راهکارهای مواجهه با مخالفان سیاسی در حکومت اسلامی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که هنگام مواجهه با مخالفان سیاسی لازم است در مرحله اول از نوع مخالفت مخالفان سیاسی شناخت حاصل نمود که احتمال دارد محارب و یا غیرمحارب باشد. در مرحله دوم برای برخورد با آنان در حکومت اسلامی، باید راهکارهای ارائه شده توسط قرآن کریم و روایات بررسی گردیده و راهکار مناسب با نوع مخالفت آن‌ها انتخاب شود. آن دو منبع پرفیض الهی راهکارهای منحصر به فردی برای برخورد با مخالفان سیاسی بیان کرده‌اند، ازجمله تأکید بر مشترکات، عدالت‌محوری، برخورد مودبانه و شجاعت. برخی دیگر نیز به عنوان راهکار برای برخورد با مخالفان سیاسی غیرمحارب ذکر شده‌اند، مانند صعه صدر و صبر و تحمل، جدال احسن، بخشش، امربه معروف و نهی از منکر، محبت و مهربانی، انذار، نصیحت و اعراض. همچنین بعضی دیگر به عنوان راهکار برای برخورد با مخالفان سیاسی محارب معرفی شده‌اند، مانند: تبعید و مبارزه مسلحانه.