جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعلیم وتربیت که از شاخصه­های جهان انسانی است، بر این باور است که انسان‌ها برای رسیدن به اهداف آرمانی، باید در پرتو آموزش و پروش قرار بگیرند. در این بین، نقش این نهاد، با تأکید بر محوریت حکومت حضرت مهدی؟عج؟، بسیارحائز اهمیت و برجسته است. سعی این مقاله، بر آن است که با شرح دیدگاه صاحب‌نظران تعلیم وتربیت و نظام مند بودن برنامه‌های آموزشی، بتواند پاسخگوی نیازهای آموزشی و تربیتی مطابق با عصر انتظار و ظهور باشد. یافته­های این پژوهش که با بهره‌گیری از روش­های پردازش و توصیف داده­ها می­باشد و به صورت کتابخانه­ای گردآوری شده است، نشانگر این است که، در عین تلاش معلمان دلسوز و زحمتکش، در محتوای کتاب‌هایی نظیردرس هدیه­های آسمانی، قرآن ومعارف اسلامی در هر سه مقطع، برنامه­ای هدفمند در جهت گسترش تعلیم اندیشه مهدویت وتربیت منتظران وجود ندارد. بنابراین شایشته است که از بدو آموزش تا پایان مراحل آموزش، علما وعملا دانش‌آموزان را با فرهنگ واقعی قرآن و نهج البلاغه(با محوریت امامت ومهدویت)و با اختصاص ساعات بیشتر این دو منبع نورانی، درتمام مقاطع و همچنین تربیت معلمینی متخصص در این حوزه به معنای واقعی مهدویت آشنا کنیم. بنابراین تلاش و همت مضاعت برای نیل به این هدف، در آموزش و پرورش لازم و ضروری است.

قرار گرفتن زیر لوای ولی­عصر (ع) آرمان هر مسلمانی است، و در تحقق ظهور عوامل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اعتقادی و... مؤثر است که باید فرد و جامعه تلاش نمایند خود را به این ویژگی­ها بیارایند تا آماده ظهور امام عصر؟ع؟شوند. در قصص قرآن جوامعی معرفی شده­اند که با بررسی ویژگی­های حکومت در آنها می­توان به الزامات حکومت بسترساز جامعه منتظر دست ­یافت. این پژوهش با هدف دست­یابی به این الزامات با واکاوی قصص قرآن به روش تحلیلی _ توصیفی سامان یافته و نتیجه این­که: مهم­ترین عاملی که بستر جامعه منتظر مطلوب را فراهم می­نماید حاکمیت دین الهی است که با پذیرش مردم می­تواند در جهت رشد همه­جانبه جامعه گام برداشته و با توانمندسازی و برطرف نمودن موانع ظهور اشتیاق به آینده روشن را ایجاد ­نماید و همچنین با عملی ‌کردن اصل استکبارستیزی با جوامعی که اهداف استکباری دارند و مدارا با جوامع غیرمعاند سبب گسترش اسلام و آمادگی برای پذیرش غلبه نهایی اسلام در هنگام ظهور است. لذا باور مردم به حاکمیت الهی با رهبری ولی فقیه و کارگزارانی امین با عملکردی شایسته موجب اطاعت‌پذیری مردم می‌شود.چنین جامعه‌ای بابصیرت و صبر و استقامت توانمند شده درنتیجه با تقوای سیاسی به گسترش اسلام مبادرت می‌ورزد.

مدعیان معاصر مهدویت، خواب را راه ارتباط با ائمه اطهار؟عهم؟ و کسب علم از ایشان معرفی کرده و از ادله اثبات ادعاهای غیرقابل اثبات خود می‌شمارند و مخاطبان خود را به خواب‌باوری می‌خوانند و گاهی با ارائه فرامینی آنان را به ورطه رویاپروری می‌کشانند تا علاوه بر جذب موعودباوران، مصونیت و نفوذ کلام در مخاطب را به چنگ آورند. این نوشتار بر پایه روش توصیفی _ تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، جایگاه خواب در میان متمهدیان فعال معاصر را بیان می‌کند و روشن می‌سازد که خواب‌گرایی از ابداعات یا ویژگی‌های فرقه خاصی نیست و گروهک‌های بسیاری در دست‌یابی به اهداف خود آن را به کار بسته‌اند؛ سپس از نقش خواب در گرایش به آنان پرده بر می‌دارد و در پایان علاوه بر تبیین هدف خواب‌گرایان از ترویج خواب‌باوری، با نگاهی انتقادی، استنادات آنان را به چالش کشیده و حجیت خواب در گرایش به ایشان را همراه با بیان تناقضات بررسی می‌کند.

پیش‌بینی فرجام اسرائیل مدت‌هاست که مورد توجه آینده‌پژوهان، قرار گرفته و از جنبه‌های سیاسی، نظامی و جغرافیایی واکاوی و تحلیل شده است. در این میان برخی نیز باتوجه به کتاب مقدس و آموزه‌های قرآن کریم و احادیث سرانجام اسرائیل را کاویده‌اند. با در کنار هم قرار دادن اقوال و نظرات می‌توان علاوه‌بر نقد و بررسی برخی دیدگاه‌های موجود برپایه قرآن، روایات و عهدین، آینده را شفاف‌تر و بدون ابهام ترسیم نمود. به‌نظر می‌رسد برخی نظرات به‌دلیل وجود پیش‌داوری در پژوهشگر همراه با تطبیق بی‌جا، تفسیرها و نتایج نادرست باشد. درحالی‌که، فرازهای متعددی از قرآن کریم و عهدین، دارای سنت‌ها و قوانین الهی است که درحال حاضر نیز جاری و ساری است. در عهدین خداوند با حکمی کلی به بنی‌اسرائیل هشدار داده است که عدم انجام فرایض الهی و فساد، باعث اخراج از سرزمین‌شان می‌شود؛ همان‌طورکه پیشینیان به چنین عقوبتی گرفتار شدند. قرآن کریم در چندین سوره از خاموش کردن مکرر شعله جنگ یهودیان از جانب خداوند سخن گفته و هچنین از دفع فتنه‌گری و فساد یهود توسط افرادی که خداوند برعلیه آنان می‌فرستد، صحبت شده که تا روز قیامت استمرار دارد و چه‌بسا شامل رژیم صهیونیستی اسرائیل هم خواهدشد؛ هرچند زمان و کیفیت آن نامشخص است.

هر‌کس به مقام نبوت نائل شود قادر است از احکام خداوند و اوامر و نواهی او خبر دهد. مسئله خاتمیت و خاتم بودن پیامبر اسلام؟ص؟ از نظر دانشمندان اسلامی از مسلمات و ضروریات دین اسلام به شمار می‌آید. از آن‌جایی ‌که خاتمیت از مباحث اصلی تفکر شیعه و اهل‌سنت می‌باشد اشکال برخی این است که چگونه پیامبر اسلام؟ص؟ آخرین پیامبر الهی و ختم‌کنندۀ نبوت است، در ‌حالی ‌که حضرت عیسی؟ع؟ الان زنده هست و زمان ظهور دوباره به روی زمین باز می‌گردد؟ چرا با وجود حضرت عیسی؟ع؟، حضرت مهدی؟عج؟ رهبری قیام آخرالزمان را بر عهده دارد؟ همین‌طور در مورد حضرت خضر _ بنا‌بر‌این ‌که ایشان پیامبر الهی باشند _ و نیز حضرت الیاس و حضرت ادریس چنین اشکالی قابل طرح است که طبق اعتقاد شیعه در زمان ظهور حضرت مهدی؟عج؟ رجعت خواهند کرد، آیا هم‌چنان بر مقام نبوت خود باقی‌اند یا خیر؟ در این مقاله با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی به بررسی آیات و روایات مربوطه پرداخته شده و نتایج بیانگر آن است که پیامبر اسلام؟ص؟ خاتم‌النبیین و خاتم‌المرسلین می‌باشند و پیامبر و نبی تشریعی و تبلیغی دیگر نداریم. اگر همزمان و یا بعد از پیامبر؟ص؟ کسی نبی می‌بود با خاتم‌النبیین بودن سازگار نیست، زیرا با خاتمیت پیامبر؟ص؟ وحی تشریعی منقطع شد. حضرت عیسی؟ع؟، خضر، الیاس و ادریس؟عهم؟ نزول و حضورشان در زمان ظهور حضرت مهدی؟عج؟ منافاتی با خاتم‌النبیین بودن حضرت رسول؟ص؟ ندارد زیرا آنها به عنوان یک مسلمان و تابع شرایط اسلام و امام زمان؟عج؟ خواهند بود.

در فرهنگ دینی، خدمت‌رسانی به مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اولیای الهی همواره در خدمت به خلق پیش‌قدم بوده و به پیروان خویش سفارش نموده‌اند. پیامبر اکرم6 میزان محبوبیت نزد خدا را وابسته به خدمت‌رسانی معرفی کرده و امام رضا7 نشانه کمال عقل انسان را خدمت‌رسانی به دیگران تبیین می‌کند. در جوامع سکولار، غایت خدمت به دیگران، اموری مانند سلامت بدنی و روحی و یا آبادانی و توسعه شهر و روستائی است که فرد در آن زندگی می‌کند اما خدمت رسانی در فرهنگ دینی زمینه رشد و تعالی، کمال انسانی و قرب به خداوند را برای فرد فراهم می‌آورد. در آموزه‌های دینی خدمت گزاری به دیگران، برترین مصداق عبادت و بندگی خدا معرفی شده و مورد تأکید قرارگرفته است. اخلاق خدمت در سیره و آموزه رضوی از چنان گستره‌ای برخوردار است که علاوه بر فعالیت خدمت‌رسانی، تصمیم و نیت خدمت‌گزارانه را نیز مشمول پاداش الهی می‌داند. این جُستار، قواعد و اصول اخلاق خدمت‌گزاری را در سه حوزه «اخلاق خدمت به نیازمندان»، «اخلاق جود و بخشش» و «اخلاق خدمت برای کارگزاران» در سیره و آموزه امام رضا7 مورد بررسی قرارداده است. امام رضا7 خدمت به نیازمندان را موجب ایمنی از سختی‌های قیامت معرفی می‌کند و خدمت‌رسانی به آنان را برای همگان توصیه می‌فرماید. سیره رفتاری آن حضرت در حوزه اخلاق جود و بخشش به گونه‌ای بوده است که دریافت کننده خدمت هیچگاه احساس شرمندگی نکند. امام رضا7 حاکمان جامعه را به رسیدگى نسبت به اوضاع مسلمانان و توده مردم مورد تأکید قرارمی‌دهد و کارگزاران را به برابرى و برادرى با مردم سفارش می‌کند. در اخلاق خدمت در سیره و آموزه رضوی، وظایف کارگزاران نظام اسلامى تنها نسبت به مسلمانان خلاصه نمی‌شود بلکه مسئولیت دارند تا براى تمام انسان‏هاى تحت قلمرو حکومت خود با هر مرام و مسلکی که باشند خدمت‌رسانی کنند و کرامت انسانی آنها را ارج گذارند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی ویژگی­های آثار و نتایج فرهنگ انتظار از دیدگاه اسلام در کلام امام علی؟ع؟ و بر مبنای کتاب نهج­البلاغه است. سؤال پژوهش حاضر بر مؤلفه‌های فرهنگ انتظار از منظر آثار و نتایج از دیدگاه نهج‌البلاغه استوار است و در مقام پاسخ، این فرضیه را به محک آزمون می­گذارد که مؤلفه‌های آثار و نتایج فرهنگ انتظار در کلام امام علی؟ع؟ و از دیدگاه نهج‌البلاغه بر چهار عنصر معرفتی، ارزشی، رفتاری و احساسی، عاطفی متکی است. در این پژوهش روش گردآوری داده­ها مبتنی بر روش اسنادی، روش تجزیه و تحلیل داده­ها تحلیل محتوا و ملهم از ادبیات نظری مربوط به فرهنگ انتظار است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلام امام علی؟ع؟ و کتاب نهج­البلاغه است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که درکلام امام علی؟ع؟ و در نهج‌البلاغه، مؤلفه‌ها دارای درهم تنیدگی و به‌هم پیوستگی خاصی است. با این حال در بین شش آثار و نتایج فرهنگ انتظار ذکر شده، بیشترین آثار فرهنگ انتظار مربوط به احساس حضور و نظارت امام عصر؟عج؟(تقوای الهی) است، و جهاد با نفس و رسیدن به ارزش‌های اخلاقی(وفاق و همبستگی)؛ ایجاد روحیه مقاومت وپیشرفت(حرکت و پویایی)؛ اطاعت از اوامر الاهی و خودسازی خود و دیگران(جهاد با نفس)؛ امیدبخشی در برابر ظلم و فساد(ظلم‌ستیزی)؛ قرب به حق تعالی و تکامل روحی و معنوی(مقام بندگی)؛ به ترتیب در ردیف بعدی هستند. این امر نشان می‌دهد که آثار و نتایج فرهنگ انتظار از منظر امام علی؟ع؟ نهج‌البلاغه، بیشتر بر امر اجتماعی است تا فردی.

مهدویت یک عقیده اسلامی و فرامذهبی است که ریشه در قرآن و روایات فریقین دارد. ولی مخالفان شیعه برای به چالش کشیدن شیعیان و مبارزه با مکتب اهل‌بیت؟عهم؟ تلاش می‌کنند که مهدویت شیعه و مهدی شیعیان را امری موهوم و خیالی جلوه دهند . آنها به‌ویژه تلاش می‌کنند این‌گونه القا کنند که مهدویت هیچ مستند قرآنی ندارد و از این رهگذر به تضعیف مبانی تفکر شیعی در باب مهدویت و غیبت آن حضرت بپردازند؛ در حالی که لازمۀ راه یافتن و شناختن موارد و مصادیق بیان مسئله مهدویت در قرآن، آشنایی با زبان قرآن است ؛ ادعای ما این است که مهدویت در قرآن در قالب ذکر هدف و غایت بعثت انبیاء و نیز غایت و هدف از خلقت انسان بیان گردیده است.

پیشران جریان روشنفکری دینی معاصر به صرف ادعا و برخواسته از نوعی سبک‌شماری علم تاریخ بر آن است که امام زمان؟عج؟ به لحاظ تاریخی قابل اثبات نیست. این دیدگاه نه تنها با گرایش‌های پست مدرنیستی وی متناقض است بلکه با دیدگاه مدرن در تاریخ نیز سازگار نیست. پژوهشی با تمرکز بر دانش تاریخ و شاخه‌های آن در این رابطه کمتر به چشم می‌خورد. گرچه منابع تاریخی، آثار کلامی و مذهبی نیستند، بلکه متونی تاریخی هستند که باید در فضای همین علم بررسی شوند، در این تحقیق با شیوه توصیفی _ تحلیلی و به صورت کتابخانه‌ای و با محوریت آثار مهم و مطرح مورخان عامه به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم. از قرن سوم، مورخان بزرگ ظهور کردند و در آثار خود به تاریخ اسلام به شکل سلسله حوادثی پیوسته نظر کردند. از نیمه دوم همین قرن و دوران غیبت صغری به تدریج گزارش تولد امام دوازدهم در آثار تاریخی به چشم می‌خورد. در این پژوهش، شواهد تاریخی بیست و شش اثر تاریخی و علوم مربوطه گردآوری شده است. در این ادله علاوه بر ولادت، تاریخ و روز و محل این رویداد، دیرزیستی امام، غیبت صغری و کبری و زمان وقوع آن، نسب نامه، القاب، مسئله نیابت، نام مادر مولود و تبار رومی وی و موارد دیگر آمده است.

رجعت از عقاید معروف شیعیان دوازده امامی است که اکثر علمای این مذهب درباره آن ادعای اجماع نموده‌اند و برخی از آنان نیز درباره آن کتابی جداگانه نوشته‌اند. یکی از نخستین افرادی که در دوره حکومت بنی‌امیه اقدام به تبلیغ این آموزه اعتقادی امامان شیعه و معارف مهدویت نمود، یکی از شاگردان نامدار امام باقر؟ع؟ به نام جابربن یزید جعفی است. اصرار او در بیان و تبلیغ رجعت در بین شیعیان و اهل‌تسنن سبب شد تا غالب علمای اهل‌تسنن به جرم این اعتقاد روایات او را بی‌اعتبار دانسته و او را به شدت تضعیف کنند. در این پژوهش با استناد به منابع فریقین، جابر جعفی به مثابه یکی از منادیان و مروجین رجعت و مهدویت معرفی شده است.