جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیوطی از جمله دانشمندان عامه می‌باشد که با جمع‌آوری احادیث مهدویت در کتاب«العرف الوردی فی اخبار المهدی» به این موضوع ورود نموده و تألیفی از خود به جای گذاشته است. اما با مراجعه به کتاب روشن می‌گردد این تألیف صرفاً به جمع‌آوری احادیث اقدام نموده که به تبع آن عاری از باب بندی موضوعی می‌باشد. این معضل باعث گردیده تا پژوهشگران با مراجعه به این کتاب برای یافتن موضوع مورد نظر دچار سردرگمی و با مجموعه احادیث وارده در یک موضوع روبه‌رو نشوند تا بتوانند تحلیل‌هایی از آن باب ارائه نمایند. تحقیق حاضر با روش گونه‌شناسی توصیفی _ تحلیلی و با بررسی ساختار و محتوای کتاب می‌کوشد تا با واکاوی کل کتاب و جداسازی احادیث آن در باب‌های مختلف به نظام‌مند نمودن روایات مطرح شده بپردازد. عنوان کتاب دارای مفهوم و مراد خاص است؛ «العرف» دارای دو معنی مکان و شیء مرتفع و بو و عطری پاک و خوشبخو و «الوردی» نور و درخشش می‌باشد که در مجموع به معنای احادیث و روایات عالی، مشهور که همچون نور می‌درخشد و عطر خوش او همه‌ مکان‌ها را فرا گرفته است. کتاب برگرفته شده از الاربعین ابونعیم اصفهانی و دارای نه نسخه خطی در کتابخانه‌های مختلف و سه نسخه چاپ شده در عصر حاضر می‌باشد. 120حدیث از مجموع 255روایت مأثور بوده و این روایات در باب‌هایی نظیر اوصاف ظاهری حضرت مهدی؟عج؟ مردی از خاندان رسالت بودن، حوادث زمان ظهور و نشانه‌های آن، رویدادهای پس از ظهور و مدت حکومت دسته‌بندی شدند. در بخش دیگر به ماخذیابی از احادیث در کتاب پرداخته شد که مشخص گردید از 100 روایت نقل شده، 50 روایت از صحاح سته و باقی احادیث از منابع متفرقه بیان شده است. نکته حائز اهمیت آن‌که نیمی از مطالب موجود در کتاب روایت مأثور نمی‌باشد؛ بنابراین در این پژوهش از دسته‌بندی آنها صرف‌نظر شده و تمرکز اصلی بر احادیث نقل شده از نبی مکرم اسلام می‌باشد.

اعتقاد به امامت و مهدویت، از باورهای اصولی شیعه است. این آموزه می‌تواند سبک زندگی شیعیان را جهت دهد و اثری کاربردی در زندگی انسان داشته باشد، چرا که هر مکتبی، با توجه به مبانی اعتقادی خود، از تربیت انسان، هدف خاصی را دنبال می‌کند. از طرفی نوع نگرش اعتقادی به مسئله مهدویت، نقش شایانی در ابعاد تربیتی زندگی انسان‌ها دارد. امروزه مسائل مختلف روحی _ روانی، در جامعه شیعیان وجود دارد. از این رو در میان تمام آثار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و...، بررسی اثر روحی و روانی اعتقاد به مهدویت در اصلاح رفتارهای فردی، به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار کاربردی این آموزه، ضرورت می‌یابد. مقاله حاضر با هدف اثبات اثر‌بخشی مهدویت‌باوری را در اصلاح رفتارهای فردی، به روش توصیفی و تحلیلی دنبال می‌کند.لذا امیدبخشی به مؤمنان، ایجاد روحیه استقامت و صبوری، خود‌سازی، معنا‌داری زندگی، هویت‌بخشی و خود‌باوری از کاربردی‌ترین آثار باور این آموزه و اصلاح رفتارهای فردی است.

یکی از مهم‌ترین و پرثمرترین مباحث مهدویت، «انتظار فرج» است. بی­گمان درک اهمیت و جایگاه انتظار در مباحث مهدویت به درک کامل­تر این مسئله اساسی خواهد انجامید. پیرامون انتظار فرج، روایات فراوانی وجود دارد که در برخی از آنها به بیان آثار متعدد آن تصریحاتی شده است. از میان آثار فراوانی که برای انتظار گفته شده است، آثاری نیز به چشم می‌خورد که به عنوان آثار دنیوی آن می‌تواند مطرح شود. بی‌گمان شناخت این آثار موجب درک بهتر جایگاه این مسئله خواهش شد. تحقیق پیش رو با رویکرد توصیفی _ تحلیلی و با روش کتابخانه­ای به بررسی آثار دنیوی انتظار فرج در روایات پرداخته است. در کلام معصومان موارد متعددی از آثار دنیوی برای انتظار شماره شده است. در طور کلی آنها به آثار دنیوی معنوی و مادی تقسیم می‌شوند که از جمله مهم‌ترین آنها می­توان به: گشایش، تضمین روزی، مشمول دعای ائمه شدن، طول عمر، دوری از خوف و حزن، شرح صدر، یاری خداوند متعال و... اشاره نمود.

جریان­های رهبری­کننده و هدایتگر کفر نقش به‌سزایی در تحولات جوامع و نظام­های هر جامعه دارند. از آن‌جا که این جریان­ها در اموری مانند جهت­دهی به افکار عمومی و فرهنگ­سازی عمومی جامعه نقش عمده‌ای دارند؛ از این رو ضروری است تا این جریان­ها به خوبی شناسایی گردد تا انسان­ها با شناخت کافی مسیر خود را تعیین نمایند و در راستای تحقق مهدویت قدم بردارند. پژوهش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه­ای درصدد است«روش نیروسازی جریان کفر» را از منظر قرآن تبیین نماید. با مطالعۀ آیات قرآن روش­ها جریان­سازی کفر در مقابل جریان مهدویت به دو دستۀ بینشی و عملی تقسیم شده است. از جمله روش‌های بینشی«استخفاف»، «بی‌دین کردن»، «القای جدایی دین از سیاست»، «ایجاد تردید در باورهای دینی» و از روش‌های عملی«سلبریتی‌ها، سرمستان شهرت(سلبرتی‌ها)»، «فسادانگیزی»، «افتراء به پیامبر؟ص؟»، «دنیاپرستی» و «بی‌هویت کردن جنسی» را نام برد.

چگونگی غیبت امام زمان پرسشی است که گاه و بیگاه ذهن جامعه شیعی را به خود مشغول ساخته و مسئله­ای است که پیروان آن حضرت با انگیزه­های ارزشمند و دشمنان با اهدف مُغرضانه آن را مورد واکاوی قرار داده­اند. نوشتار حاضر با روش تحلیل ادله وحیانی و با استفاده از گزارش­های تاریخی، نشان داده است که انحصار چگونگی غیبت و تفسیر آن، به دو شیوه: یکی دیده نشدنِ امام و دیگری دیده شدن و شناخته نشدن امام، تصویر کامل و دقیقی از چگونگی غیبت نیست و نه تنها می­توان مواردی را بر این دو شیوه افزود، بلکه براساس دلیل عقلانی، بایستی امام را دارای قدرتی دانست که نه تنها از شیوه­های نهان­زیستیِ پیامبران و حجت‌های پیشین و پیامبر و اهل‌بیت برخوردار است، بلکه قدرت بر هر شیوه نوینی از غیبت را داراست و هیچ‌گونه انحصاری در شیوه­های نهان­زیستیِ امام زمان وجود ندارد.

در تاریخ ایران اسلامی فرهیختگانی ظهور کرده و در زمینه مهدویت آثاری ارزشمند بر جای گذاشتند. یکی از این چهره‌های فروزان، آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی بودند که علاوه بر رسیدن به قله‌های فقاهت، تحقیقاتی گسترده و تخصصی در عرصه مهدویت و اهمیت باور به آن انجام دادند که ثمرات آن در قالب کتاب‌ها، مقالات و سخنرانی‌هایی انعکاس یافته است. این پژوهش با هدف آشنایی با اهمیت و ضرورت باورداشت مهدویت در اندیشه آیت‌الله صافی به دنبال پاسخگویی به این سوال است که این باور در بین افکار و اندیشه‌های مهدوی ایشان چه جایگاهی داشته است؟ در این پژوهش سعی شده با استناد به آثار علمی آیت‌الله صافی گلپایگانی و با رویکردی تحلیلی، در مورد نوع و کیفیت اندیشه‌ورزی ایشان در باب اهمیت و ضرورت مهدویت مباحثی مطرح گردد. نوشتار حاضر دستاوردهای متعددی داشته است که از جمله مهم­ترین آنها می‌توان به شناخت آثار مهم باور به مهدویت در زندگی فردی و اجتماعی بشر اشاره کرد.

تحقق آرمان‌شهر مهدوی برای انسان از اهدافی است که دین اسلام در پی تحقق آن بوده است. از منظر دین اسلام، اصالت با پیشرفت فرهنگی است و رسیدن انسان به آرمان‌شهر مهدوی غایت سیر تکاملی انسان در مسیر پیشرفت فرهنگی معرفی شده است. بر این اساس جامعۀ قرآنی، بر بنیاد خانواده به عنوان مرکز توجه احکام، حقوق، آداب و اخلاق، اهتمام ویژه­ای مبذول داشته و جایگاه آن را با آموزه­های متعدد، تحکیم بخشیده است. برای این‌که خانواده بتواند در مسیر ایجاد آرمان‌شهر مهدوی حرکت کند، باید مقتضیات عصر جدید را بشناسد و بسیار سنجیده و هدفمند گام بردارد. این مقاله با روش تحلیلی و توصیفی نگاه ویژه­ای به موضوع خانواده داشته و مؤلفه­های فرهنگی خانواده را برای تحقق آرمان‌شهر مهدوی مورد بررسی قرار داده است. طبق یافته‌‌های مورد نظر که در طی مقاله به آن اشاره می‌شود، توجه به بایسته­های مانند ایجاد شرایط ازدواج آسان، حسن معاشرت توصیه قرآن کریم برای داشتن زندگی ایده‌آل، مسئولیت‌پذیری واهتمام داشتن به امور و... حرکت به سوی تحقق این ایده نجات‌بخش را فراهم می‌سازد.

در مجموعه روایات امامیه، روایات متعددّ به مسئله چرایی غیبت امام زمان؟ع؟ اشاره دارد. برخی از این روایات، به مسئله آزمایش و امتحان الهی اشاره دارند. با بررسی نگاشته‎های متکلمان و حدیث‎پژوهان امامیه درخواهیم یافت که مواجهه ایشان با این روایات یکسان نبوده است؛ برخی مانند نعمانی با صراحت از علت بودن امتحان سخن گفته، برخی چون شیخ طوسی علیت امتحان را ردّ کرده و امتحان را اثر و فایده غیبت دانسته، برخی چون مرحوم کلینی و صدوق به صراحت چیزی نگفته و به نقل این روایات پرداخته‎اند. در این مقاله، پس از بررسی واژگان مرتبط با عنوان آزمایش و امتحان، به نقل هفت روایت مهم‎تر پرداخته و سند و دلالت هر یک از آنها را بررسی نمودیم. در پایان روشن گردید که برخی روایات بر علیت «آزمایش و امتحان» تأکید دارند و برخی دیگر، در مقام بیان آثار غیبت و اوصاف زمانه‌ی غیبت است؛ نه چرایی غیبت. به هر روی، براساس این پژوهش می‎توان یکی از علل غیبت را «آزمایش و امتحان» برشمرد که در کنار دیگر علل غیبت در یک تحلیل عقلانی قابل تبیین است.

شیخ بها الدین عاملی از علمای بزرگ جهان تشیع نقشی مهمی در گسترش فرهنگ اصیل شیعه داشته‌اند، از جمله نقشی که در صفحات شخصیت علمی شیخ بهایی جلوه‌نمایی می‌کند نقش شعر و ادب اوست. ایشان از لحاظ ذوق شعری و سخن‌پردازی در حد کمال بود، و تقریبا در همه انواع: قصائد، غزلیات، مثنویات، مستزاد، مخمّس، قطعات، رباعیات به فارسی و عربی شعر سروده است. بیشتر سروده‌های او در حول مضامین دینی، اخلاقی و بیان معانی بعضی از آیات و آحادیث وارده از معصومین و در مدح پیامبر اکرم، مناقب اهل‌بیت و توسل به آن بزرگواران، و در مدح امام عصر است. در این مقاله ما در پی تحلیل و بیان ابیاتی هستیم که شیخ بهایی در باره جایگان و شأن امام زمان سروده است.

انسان به عنوان اشرف مخلوقات و خلقت بدیع الهی از زمین بی ارزش و بی مقدار آفریده شد و آبادی زمین را خداوند به عنوان مسئولیت و وظیفه بدو واگذار نمود کهG... هو أنشأکم من الأرض و استعمرکم فیها...F (هود: 61). وقف واژه‌ای نام آشنا در سیر زندگی بشر، به عنوان یک نهاد اجتماعی دینی در ابعاد و زوایای این زندگی در چهره‌های مختلف و متفاوتی، نقش سازنده و تعالی‌بخشی را در راستای این مسئولیت ایفا نموده است. این سنت حسنه را می‌توان در تعالی و پیشبرد اهداف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی، سیاسی و... یافت و به عنوان یکی از مسیرهای عمران و آبادانی تمام عیار در نظر گرفت. لذا پرداختن به این مفهوم و زوایای آن‌که جایگاه ویژه‌ای در تشریع دارد ضرورت می‌یابد. یکی از آن زوایای مورد نظر که از قدیم‌الایام مورد نظر بوده، فروش مال موقوفه است که نظرات و استنادات خاص خود را بنا به نظر فقیه داشته است و توقیع شریف حضرت ولی‌عصر؟عج؟ یکی از آن استنادات، می‌باشد که در این وجیزه بدان پرداخته شده و استنادات برخی فقهاء به آن مورد تبیین قرار می‌گیرد.