جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقالات این مجموعه، برگزیده ای است از نوشته های فلسفی _ منطقی "ضیاء موحد" که در قالب چهار بخش تدوین شده است : 1_ فلسفه منطق و زبان، 2 _ نقد منطق سنتی، 3 _ معرفی دو فیلسوف قرن بیستم ("ای .جی . ایر" و "ویلارد وَن اورمن کواین")، 4 _ فلسفه ریاضی ("مسئله پیوستار کانتور چیست ؟/ کورت گودل" و "صدق ریاضی / پال بنا سراف". "مقاله های بخش اول، بیشتر جنبه توضیحی و تعلیمی دارند. مقاله "مفهوم صورت در منطق جدید" نقدی است بر پیشنهادی از مرحوم دکتر حائری یزدی که قضیه های جزئی را هم به قیاس قضیه های کلی تاویل به شرطی کرده بودند... در این مقاله نقص این تاویل و ایرادهای آن به تفصیل شرح داده شده است....".

مگاریون و رواقیون در شناسائی ترکیب شرطی تابع ارزشی و شروط صدق آن و قاعده‌های مربوط به آن نقش بنیادین و اساسی داشتند و از این جهت درآمدی به منطق جدید محسوب می‌شوند ولی هیچ تاثیری بر منطق اسلامی نداشته‌اند. منطقیان قدیم، گزاره شرطی متصله، را به اتفاقیه عامه و لزومیه تقسیم نموده و شروط صدق هر یک را مورد بحث قرار داده‌اند. اتفاقیه عامه بر هیچ یک از انواع شرطی در منطق جدید قابل تطبیق نیست . و مثالهای لزومیه نیز بیشتر از نوع استلزام معنائی، شرطی علی و شرطی خلاف واقع است . یعنی منطقیان قدیم به استلزام مادی و استلزام اکید که از نوع استلزام منطقی است نپرداخته‌اند و در تبیین شروط صدق اتفاقیه عامه و لزومیه بر اساس مقتضیات جهان کنونی داوری کرده‌اند نه میزانهای منطقی محض . آنان همچنین به دلیل استفاده از زبان طبیعی به جایگاه منطقی سلب ، زمان یا حالت و نیز سورهای متعدد در گزاره‌های مرکب ، نپرداخته و در بیان صورت برهان‌ها از نظام واحدی پیروی نکرده‌اند. لذا نظریه آنها در هر یک از نظام‌های متعدد که از متون منطق قدیم استخراج می‌شود به صورت برهان‌های ادرست انجامیده است . این‌گونه صورت برهان‌ها در متن رساله با علامت *ن مشخص شده‌اند. منطقیان قدیم با برقراری تناظر بین منطق حملی و منطق شرطی، نظریه قیاس‌های اقترانی شرطی را بر نظریه قیاس‌های اقترانی حملی استوار نموده‌اند. لذا گرچه در قالب زبان طبیعی، چنین به نظر می‌رسد که می‌توان درستی صورت برهان‌های شرطی معتبر و نیز درستی قیاس‌های اقترانی شرطی معتبر را بر اساس قواعد قیاس‌های اقترانی حملی توضیح داد، اما حقیقت این است که نطریه قیاس‌های اقترانی شرطی منطق قدیم قادر نیست درستی تمام این صورت برهان‌ها را توضیح دهد. و خلاصه اینکه الگوهای صوری ارائه شده برای شرطی‌ها در منطق جدید در تبعیت از میزان‌های منطقی محض از توفیق بیشتری برخوردار است و از میان آنها، الگوی صوری شرطی تابع ارزشی در استدلال‌های دقیق و پیچیده ریاضی نتایج رضایت‌بخشی داده است .

فهرست کتاب در آمدی به منطق جدید / ضیاء موحد فصل اول- درآمد 1. جمله های خبری 2. تعریف منطق به صدق 3. تعریف منطق به استنتاج 4.منطق جمله ها و منطق محمولها 5.ثابت های منطقی : ادات ها و سورها فصل دوم - منطق جمله ها: 1. جمله نشانه ها 2.چنین نیست که 3.اگر 4 برهان i) قاعده فرض (ف) ii) قاعده نقض مضاعف (ن.م) iii) قاعده وضع مقدم (و.م) iv)قاعده رفع تالی (ر.ت) v) قاعده دلیل شرطی 5. ترکیب های عطفی 6. معنای ادات های منطقی vi) قاعده معرفی & (م.&) vii) قاعده حذف & (ح . &) 7. ترکیب های فصلی viii) قاعده معرفی V (م.V) ix) قاعده حذف V (م . V) X) قاعده برهان خلف (ب.خ) 8. قضیه 9. ترکیب های دو شرطی 10. اثبات چند صورت برهان 11. فرا قضیه ها فصل سوم : پایده گذاری صوری نظام منطق جمله ها 1. نحو زبان منطق جمله ها 2. ساختن قضیه از صورت برهان 3. نمونه جانشین و قاعده فرعی فصل چهارم : معنی شناسی زبان منطق جمله ها 1. قاعده های معنی شناسی 2. ترجمه زبان طبیعی به زبان منطق جمله ها 3. شرطی های خلاف واقع 4. روش ساختن جدول های ارزش 5. تعبیر 6. نسبت های مهم میان زدس 7. تابعهای ارزش 8. شرطی تابع ارزشی 9. شماره تابعهای ارزش بر اساس شماره جمله نشانه ها فصل پنجم: سازگاری و تمامیت منطق جمله ها 1. درستی و صدق 2. استقرای ریاضی 3. فرا قضیه سازگاری 4. تمامیت منطق جمله ها 5. مقایسه قاعده های استنتاج و جدولهای ارزش فصل ششم : آشنایی با زبان منطق محمول ها 1. جمله های اتمی 2.جمله های وجودی یا جزئی 3. جمله های کلی 4. جمله های چند صوری 5. جمله سور کلی به فارسی 6. سورهای مقید و عالم سخن 7. صفت ها و نسبت ها 8. مفهوم متغیر 9. محول نشانه و تابع جمله ای 10. ترجمه از زبان صوری به زبان طبیعی 11. ترجمه و تعبیر 12 راستگو و نمونه صادق 13. حذف سورهای در دامنه های متناهی 14. نسبت اینهمانی 15. یک غلط متداول فصل هفتم : قاعده های استنتاج منطق محمولها 1. استنتاج با سور کلی XI) قاعده حذف سور کلی (ح.ک) XII) قاعده معرفی سور کلی (م.ک) 2. استنتاج با سور وجودی XIII) قاعده معرفی سور وجودی (م.و) XIV) قاعده حذف سور وجودی (ح.و) 3. بررسی برخی از ویژگی های مهم سورها 4. استنتاج با سورهای پیاپی و تو در تو فصل هشتم : نظام صوری منطق محمولها 1. زبان موضوعی و فرا زبان 2. نحو زبان منطق محمولها 3. قاعده های استنتاج 4. کاهش قاعده ها 5. نمونه جانشین و قاعده فرعی فصل نهم : معنی شناسی زبان منطق محمولها 1) مجموعه 2) مفهوم و مصداق 3) تغییر زبان منطق محمولها 4. تعریف صدق در یک تعبیر 5. نمونه صادق ها فصل دهم : سازگاری و تمامیت منطق محمولها پ 1. فرا قضیه سازگاری 2. فرا قضیه تمامیت فصل یازدهم : اینهمانی گسترش زبان منطق محمولها 2. قاعده های استنتاج با نسبت اینهمانی XV) قاعده معرفی اینهمانی (م =) XVI) قاعده حذف اینهمانی (ح =) 3. نظریه وصف های خاص 4. تعریف های متنی 5. ساخت منطقی و ساختار دستوری 6. اینهمانی و شی ء های مادی پیوست 1 : روش درختهای ارزش پیوست 2. روشهای اصل موضوعی پیوست 3. نشانه گذاری های منطقی دیگر

عقلانیت به معنای سازگاری، ارتباطی مستقیم با استنتاج منطقی دارد. این ارتباط که جنبه صوری منطق را در بر می گیرد، اندیشه پنهان در برهان خلف است.