جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در کتاب حاضر، وضعیت حقوقی اقلیت شیعه عربستان طبق موازین بین‌المللی حقوق بشر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. ابتدا پیشینه تاریخی شیعیان عربستان مطرح شده است. سپس مشروعیت حکومت آل‌سعود بر مبنای وهابیت و وضعیت شیعیان در ادوار سه‌گانه حکومت آل‌سعود بررسی شده است. در ادامه اقلیت شیعه در فرایند حقوق بشر عربستان سعودی مطرح شده است. در نهایت نیز مباحثی در خصوص حقوق اقلیت شیعه عربستان از جمله نقض حقوق اقلیت شیعه، خواسته‌ها و دورنمای شیعیان عربستان، اندیشه بیداری اسلامی و ... ارائه شده است.

کتاب «ژئوپلیتیک شیعه» نگاهی دوباره دارد به وضعیت شیعیان منطقه خلیج فارس و نیز تأثیر انقلاب اسلامی بر شش کشور دیگر اسلامی و بررسی علل نگرانی غرب از این تأثیرات. در این کتاب نقش ایدئولوژی تشیع در آگاهی و بینش کارگزاران انقلاب اسلامی و سپس بحث ژئوپلیتیک شیعه و پراکندگی جغرافیایی شیعیان در سه سطح داخلی، منطقه ای و جهانی مورد بررسی واقع شده است. در پایان نیز تأثیر انقلاب اسلامی بر دو عنصر ساختار و کارگزار در حوزه ژئوپلیتیک شیعه و تهدید منافع غرب در منطقه مورد توجه قرار گرفته است. این کتاب دارای عناوین دیگری نیز هست که عبارتند از: ژئوپلیتیک شیعه، انقلاب اسلامی، نقش دین در تحولات جهانی، نظریات سنتی ژئوپلیتیک، دیدگاه های جدید ژئوپلیتیک، ایدئولوژی تشیع، انقلاب اسلامی و صدور انقلاب (کارگزار)، برداشت های سنتی از آموزه ها و نمادهای اسلام شیعی، نقش امام خمینی(ره) و روند ایدئولوژیک شدن تشیع، نقش دیگر چهره های تأثیرگذار بر روند ایدئولوژیک شدن تشیع ، تحول برداشت های سنتی از آموزه ها و نمادهای اسلام شیعی، تأثیر انقلاب اسلامی بر کشورهای شمال آفریقا، عربستان و مقابله با نفوذ سیاسی و دینی ایران، تأثیر تعامل ساختار و کارگزار بر منافع غرب در منطقه.

«الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب» معروف به الغدیر کتابی به زبان عربی با موضوع اثبات امامت و خلافت بلافصل امام علی (ع) در واقعه غدیر نوشته عبدالحسین امینی. کتاب در ۱۱ جلد تنظیم شده است و جلد نخست آن به بررسی سند حدیث غدیر اختصاص دارد. امینی حدیث غدیر را یقین‌ آورترین و متواترترین حدیث منقول از پیامبر (ص) می‌ داند. وی بدین منظور سند حدیث را از صحابه و تابعان تا علمای قرن ۱۴ با تکیه بر منابع اهل سنت ذکر می‌ کند. او در جلد اول نام ۱۱۰ صحابی و ۸۴ تابعی از راويان واقعه غدیر را گردآورده است. امینی در ۶ جلد بعدی شاعران غدیر را معرفی و اشعار ایشان را نقل کرده است. او در جلدهای پایانی ضمن ادامه معرفی شاعران غدیر به برخی از اختلافات شیعه و اهل سنت مثل جایگاه خلفای سه‌ گانه و نقدهای شیعیان بر آنها، فدک، ایمان ابوطالب، تحلیل رفتارهای معاویه بن ابوسفیان و... می‌ پردازد. امینی برای نوشتن این کتاب به کتابخانه‌ های کشورهای مختلف از جمله هند و مصر و سوریه سفر کرد. نویسنده الغدیر گوید من به بیش از صدهزار کتاب مراجعه کردم و بیش از ده هزار کتاب را کامل مطالعه کردم. نوشتن الغدیر بیش از ۴۰ سال طول کشیده است. درباره الغدیر کتاب‌ ها و پایان‌ نامه‌ های متعددی نوشته شده است.

نگارنده در كتاب كه به زبان عربی تالیف شده موضوع توسل از دیدگاه قرآن و حدیث را به مثابه‌ ی عبادت توحیدی مطرح كرده است. او ضمن بیان مقدمه‌ ای در معنی و مفهوم «اله» در لغت و مفهوم «عبادت» و اشاره به داستان آدم (ع) با ابلیس درباره این مباحث بحث كرده است: رد دلایل، توسل، آثاری از توسل در شعائر عبادی، روایات توسل و تبرك به پیامبر (ص) استدلال به آیات قرآن و جواب برخی اشكالات و ایرادات در خصوص توسل.

نشست «بررسی تاریخی هویت یابی و ملت سازی نوین شیعه» عنوان جلسه ای است که با ارائه دکتر موسی نجفی در دی ماه سال ۹۷ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید. دکتر موسی نجفی، سخنران این نشست، معتقد است که هویت یابی و ملت سازی نوین شیعه در کنار سایر عناصر هویتی ایرانی می باشد. به نظر ایشان دعوای هویت را می توان در سه نظریه خلاصه کرد. یکی نظریه «ایران باستان» است که امروز در ایرانشهری نمود دارد. دوم؛ «بازگشت به خویشتن و تلفیق اسلام و ایران» است. نظریه سوم هم، نظریه¬ایست که می خواهد همه اینها را در یک تفسیر مدرن بپذیرد. دکتر موسی نجفی خود را در نظریه دوم قرار می دهد. او معتقد است، هویت ایرانی در طی سه مرحله شکل گرفته است. یک مرحله ۵۰۰ ساله داشته که از صفویه شروع شده و هویت شیعی ما بوده است. مرحله دوم، هویت ۹۰۰ ساله ماست که از صدر اسلام تا صفویه است. در این مرحله عنصر زبان فارسی در آن نقش پررنگی دارد. ما جز خلافتی بودیم که همه مسلمان هم بودند، لکن آنچه ما را متمایز می¬کرد، مذهب ما نبوده بلکه زبان ما بوده است. سومین مرحله تأثیرگذار در هویت ما، هویت ایران باستانی ما در دنیای قدیم و تخت جمشید و هخامنشیان و… است. دکتر نجفی در این نشست به شرح نظریه خود و نسبت آن با سایر نظریه ها می پردازد. به عقیده وی این سه مولفه نسبت طولی دارند و آنچه در قرن دهم اتفاق افتاده این بوده که مذهب شیعه به این عناصر فرهنگی شخصیت سیاسی داده است و سبب شکل گیری هویت جدیدی شده است.

انتظار مکتب اعتراض یا انتظار مذهب اعتراض نام نظریه‌ای از دکتر علی شریعتی است که در مقاله‌ای از کتاب «حسین، وارث آدم» تبیین شده است. طبق این نظریه، انتظار به معنی اعتراض به وضع موجود است و اگر کسی منتظر است، به این معناست که از وضع موجود راضی نیست و در جهت بهتر شدن آن تلاش می‌کند. بنابراین، انتظار از یک سو انگیزه‌ای برای حرکت به سمت کمال است و از سوی دیگر نوعی امید به آینده (ایجاد وضعیت کمال مطلق هنگام ظهور منجی) را در ذهن فرد منتظر القا می‌کند "انتظار مذهب اعتراض" سخنرانی دکتر علی شریعتی در ۸ آبان ۱۳۵۰ در حسینیه ارشاد است. این سخنرانی در مجموعه اثار شماره ۹ تحت عنوان "حسین وارث آدم" (ص ۲۵۳-۳۰۴) به چاپ رسیده است و تنها متن شریعتی در خصوص موعود گرایی شیعی است. از این رو علی رغم طبیعت متن- که شفاهی است- حجم اندک مطلب -در پنجاه صفحه – و موردی و خاص بودن آن- این بحث در آثار شریعتی ادامه نیافته است-، از جایگاه قابل توجهی در مجموعه آثار وی برخوردار است. عنوان سخنرانی، در واقع صورتبندی نظریه ی اصلی شریعتی در طرح انتظار به عنوان اعتراض اجتماعی است و ارائه ی تیپولوژی‌ای از چهره ی "منتظر" به عنوان چهره ی "معترض". در بخش اول سخنرانی خود، شریعتی به طرح "کلیات طرز تفکر شیعه امروز در باره امام زمان" می پردازد و با اشاره به تلقی انتظار و مهدی موعود و آخرالزمان در نزد "غیر مذهبی‌های تحصیلکرده"، "مذهبی‌های متجدد" ،"توده ی مذهبی" و "روحانیون"، به ارزیابی و نقد این مواضع می پردازد و رویکرد خود را بدین ترتیب معرفی میکند که "بیاییم به جای اینکه اذهان و افکار را درگیر مطالب ذهنی و کلامی قدیم و جدید کنیم، به پرسش مهمتری پاسخ دهیم و آن اینکه اعتقاد به این اصل چه تاثیری بر جامعه و سرنوشت فردای ما دارد؟" با این وصف شریعتی در پرداخت به مساله ی انتظار رویکردی کارکردگرایانه اتخاذ می کند و موضوع خود را مطالعه ی نقش اجتماعی اعتقاد به اصل انتظار قرار میدهد. چه کسی منتظر است؟ چرا منتظر است؟ انتظار او چه نقش اجتماعی‌ای ایفا میکند؟ اینها اهم پرسش‌های شریعتی در انتظار مذهب اعتراض است. شریعتی انتظار را بر چهار پایه استوار میداند: ۱. اسارت. ۲. غیبت. ۳. انتظار. ۴. نجات و اشاره میکند که دو نوع انتظار وجود دارد که درست ضد یکدیگرند، یکی بزرگترین عامل انحطاط و دیگری بزرگترین عامل حرکت است. یکی توجیه وضع موجود است و دیگری اعتراض بدان. انتظار مثبت و انتظار منفی. انتظار منفی "اعتقاد به انتظار و نجاتبخش غیبی، بزرگترین سلاح برای دفاع از وضع موجود و بزرگترین عاملی است که به مردم بباورانند که به ظلم تن دهند تا وقتیکه نجات در آخر الزمان پیش بیاید و آن هم به دست او و نه من و تو"! از نظر شریعتی "غیبت" از طرفی بهترین فرصت برای حاکمیت تثلیث زر و زور و تزویر و "گروهی است که هیچگونه صلاحیت نیابت امام غایب را ندارند تا زمام افکار و ایمان و شکل عقاید و سرنوشت زندگی اجتماعی و مسئولیت‌های مردم را به دست گرفته و خلق را به نام دین و به نیابت امامت حقیقی او به هر جا که خودشان و همدستانشان می خواهند برانند". اما شریعتی انتظار مثبت را در چهار محور مورد ارزیابی قرار می دهد: ۱. انتظار به عنوان یک اصل اجتماعی که در مطالعات اجتماعی موعودگرایی messianism بدان پرداخته شده است. ۲. انتظار به عنوان سنتز تضاد میان دو اصل متناقض "حقیقت" و "واقعیت" که در تضاد میان واقعیت باطل حاکم و حقیقت نجاتبخش محکوم تجلی می یابد و نقش یک ضد واقعیت را ایفا میکند و " اگر این انتظار را ملت محکوم از دست داد، محکومیت را به عنوان سرنوشت محتومش برای همیشه خواهد پذیرفت". ۳. انتظار از منظر فلسفه ی تاریخ به معنای این "اعتقاد که جبر قطعی تاریخ به نفع عدالت تمام می شود" و "همچون سلاحی است که اراده ی عدالتخواهان و امید ستمدیدگان را به آینده بیشتر کرده و آنها را مجهزتر و متحرکتر خواهد کرد". ۴. انتظار به عنوان تسلسل و وحدت تاریخی که سه دوره را به هم متصل میکند: "دوره اول نبوت، دوره دوم امامت و پس از آن غیبت که در آن نه نبوت وجود دارد و نه امامت حکومت عینی دارد".

کتاب «الاسماعیلیة تاریخ و عقائد» اثر احسان الهی ظهیر به زبان عربی است. مؤلف در این کتاب از موضع سلفی و اهل حدیث در نه باب به معرفی اسماعیلیه، تاریخ و عقاید آنها می پردازد. در باب اول به منشأ و ریشه شکل گیری اسماعیلیان اشاره می کند و از این رهگذر به نضج گیری تشیع می پردازد؛ چرا که اسماعیلیه را گروهی شیعی می داند و مطالب ناروایی را به آنها نسبت می دهد. در باب دوم از ائمه ای که در دوران ظهور حضور داشته اند و مردم را به طریق خود دعوت می کنند نام می برد. مؤلف سپس در باب سوم به نسب ائمه اسماعیلیان می پردازد و این مسئله را بسیار مهم و اساسی تلقی می کند؛ چرا که معتقد است تمامی شیعیان امام را منحصر در آل علی (ع) می دانند. در باب چهارم به مهمترین عقاید اسماعیلیه راجع به مسائلی از قبیل آغاز آفرینش، نبوت، وصایت، امامت، صحابه پیامبر، ثواب و عقاب، قیامت و معاد و حلول و تناسخ می پردازد و آنها را متأثر از نوافلاطونیان می داند. مؤلف پس از باب چهارم سراغ باب ششم رفته که شاید ناشی از سهو قلم باشد. در باب ششم از اصلی ترین ویژگی اسماعیلیان یعنی اعتقاد به تأویل باطنی سخن گفته است. اسماعیلیان برای هر امر محسوس ظاهر و باطنی قائل هستند و این باور را به آیات قرآن و روایات نسبت می دهند. نویسنده در باب هفتم به ماهیت دعوت و نظام خاص آن می پردازد و آن را به نظم گروه های ماسونی تشبیه می کند. در باب هشتم به تعارضات و تناقضات اسماعیلیه اشاره شده و بالاخره در باب نهم به فرقه ها و رهبران آنها توجه شده است.