جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث روشن و ضروری در کلام اسلام،مسئله ختم نبوت است،به این معنا که بعدازپیامبر اسلام پیامبری مبعوث نخواهدشد.اماتبیین فلسفه ی این مسئله درکلام جدید شکل نوینی به خود گرفته است و برخی روشنفکران مسلمان بانگرش و پرسش های برآمده ازمدرنیسم به تحلیلی مغایر با تحلیل سنتی به آن پرداخته اند.آنان با نگاهی متفاوت براین باورند که بلوغ رشد عقلی بشریا پویایی علوم جدید موجب ختم نبوت است.نوشتارحاضربرآنست پس از تحلیل و نقد دیدگاههای روشنفکران به این نکته می پردازد که فلسفه ی خاتمیت را باید درخوددین،یعنی کمال و تحریف ناپذیری اسلام،و همچنین دروجود پیامبر اعظم جستجو کرد.درادامه به دلیل آنکه خاتمیت دینی دلیل بر جامعیت آن است،جامعیت دین اسلام را برای همه ی فرهنگ ها و همه زمان ها و مکان ها اثبات شده است.آن گاه ازاین سخن خواهیم گفت که دین مدعی خاتمیت،ناگزیر بایدتوان حکومت برانسانها از هر فرهنگ و هر نژاد درهرزمان و مکانی را داشته باشد

چکیدهدیدگاه شیخ مفید رحمه الله علیه پیرامون مسائل کلامی، از جمله مباحث مربوط به نبوت و امامت همواره مورد توجه دانشمندان بوده است، در این میان مشاهده می‌شود که آراء کلامی مفید رحمه الله علیه پیرامون نبوت و امامت به‌طور مستقصی و طبقه‌بندی‌شده بررسی نشده است. در این پایان‌نامه با توجه به‌جایگاه تأثیرگذار مفید رحمه الله علیه در دانش کلام، آراء وی پیرامون راهنماشناسی با روش توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب مبتنی بر تحقیق کتابخانه‌ای موردبررسی قرار گرفته است. مفید رحمه الله علیه در مباحث مربوط به نبوت و امامت، از روش‌ عقلی و نقلی بهره گرفته است، او نقل معتبر را قرآن کریم و روایاتی که علم به درستی محتوای آن بوده باشد، می داند. واکاوی نظرات مفید رحمه الله علیه نشان از اعتبار کارکردهای سه‌گانه عقل( نظری، عملی و ابزاری) نزد او دارد تا آنجا که در تقابل میان عقل و نقل، اگر راهی برای رفع تعارض نبیند، جانب عقل را می‌گیرد. وی در حوزه نبوت و امامت عامه، مباحث گوناگونی از جمله ضرورت نبوت و امامت را مطرح می کند و اصل ضرورت نبی و امام در هر زمان را می‌پذیرد. در نظر او نبوت و امامت هر کدام به عنوان اصلی از اصول دین به شمار می روند. صفات و ویژگی‌های نبی و امام، بحث مهم دیگری است که مفید رحمه الله علیه آن را با محوریت سه مسأله عصمت، علم و افضلیت، مطرح می کند و قائل است نبی و امام باید متصف به این ویژگیها باشد. در حوزه نبوت خاصه، بحث از نبوت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را پیش می‌کشد و دلیل بر نبوت ایشان را معجزه برزگ آن حضرت یعنی قرآن می‌داند، همچنین قائل است که آن حضرت بر سایر انبیاء برتری دارد. در حوزه امامت خاصه، به ادله امامت امیر مومنان علیه السلام با استناد به تعدادی آیات و روایات مانند آیه ولایت و حدیث غدیر پرداخته و دلائلی را که اهل سنت برای خلافت خلفای سه‌گانه آوردند، به نقد می کشد. وی امامت سایر ائمه علیهم السلام را هم بر پایه نصوصی مانند حدیث ثقلین و معجزاتی را که از آنان بروز نموده، ثابت می کند. در پایان مباحثی پیرامون امام مهدی علیه السلام نظیر معرفی آن حضرت، چرائی غیبت و شبهاتی پیرامون آن مانند چگونگی انتفاع از امام غائب را طرح و به پاسخ از آن می پردازد.

شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی یکی از بزرگترین و برجسته‌ترین علمای قرن نهم تا دهم هجری است که آثار ارزشمندی در علوم عقلی، نقلی، فقه، ادبیات، لغت، تراجم، دعا و زیارات، تفسیر و ... از خود به یادگار گذاشته است. روش زمینه کلامی ایشان بیشتر به سمت نقل گرایش دارد و همین امر قوت خاصی به آثار و تألیفات ایشان داده است. در تحقیق پیش رو آراء و اندیشه‌های کلامی جناب کفعمی در مورد خداشناسی، راهنما شناسی و فرجام شناسی تبیین می‌گردد. در ابتدا تفکرات فلسفی که در زمان ایشان رایج بوده است از زبان خودشان بیان می‌گردد که نشأت‌گرفته از تفکرات خواجه طوسی و شاگرد ایشان علامه حلی است.جناب کفعمی وجود خداوند را بی نیاز از استدلال می‌داند اما در عین حال دلیل‌هایی را از زبان فلاسفه و متکلمین در اثبات خالق بیان می‌کند. ایشان مرجع اسماء و صفات الهی را یا بی واسطه و یا مع الواسطه ذات خداوند می‌داند و صفات زائد بر ذات را رد می‌کند، همچنین ایشان قائل به توقیفیت اسماء و صفات هستند و معتقد است که بدون نص شرعی نباید اسم یا صفتی را بر خداوند اطلاق کرد. جناب کفعمی بر خلاف فلاسفه معتقد است که علم خداوند به تمام معلومات به صورت کامل است نه فقط کلی بلکه تفصیلا علم به مخلوقات دارند .ایشان در صفات خبریه نیز بحث مفصلی را بیان کرده‌اند.ایشان بعثت را امری حتمی و واجب می‌دانند و معتقدند که بعثت در تکالیف عقلی از باب لطف و در تکالیف شرعی نیز شرط است. مهمترین صفت ثبوتی نبی را عصمت می‌دانند و ادله‌ای نیز در اثبات آن ذکر می‌کنند، جناب کفعمی به تفصیل وارد بحث از نبوت خاصه شده‌اند و جهات مختلفی را در آن بیان می‌کنند.علامه کفعمی می‌گوید اکثر گروه‌های اسلامی به و جوب امامت اعتقاد دارند اما اختلاف در نحوه تعیین آن است که نظر ایشان تعیین امام، تنها از راه نص الهی است. جناب کفعمی صفات نبی را تماما در مورد امام نیز لازم می‌دانند و تفصیلا وارد بحث از امامت خاصه می‌شوند.شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی معاد جسمانی را قبول دارند چون معتقدند خداوند بر هر امر ممکنی قدرت دارد و در شریعت مقدس هم از این مسئله سخن به میان آمده است. ایشان اعتقاد به وجود برزخ دارند و معتقدند که بهشت و جهنم هم اکنون خلق شده‌اند، همچنین بحثی در باره زیارت قبور و خصوصیات قیامت مطرح می‌کنند که نمایانگر اعتقادشان درباره این امور است.

در نخستین تفاسیر قدیم اهل سنت، از میان سه روش نقل اسرائیلیات، استناد به عهدین در ادبیات دلائل النبوه و مراجعه مستقیم به متن کتاب مقدس، غلبه با نقل اسرائیلیات است. همزمان به برخی مطالب عهدین در محاجه با اهل کتاب نیز استناد می شود و به تدریج در قرون اخیر، اسرائیلیات جای خود را به مراجعه مستقیم و نقل مطالب عهدینی در مواضع مختلف تفاسیر شیعه و سنی می دهد. وزیر مغربی، تنها مفسری است که از هر سه روش فوق در تفسیر خود استفاده کرده، با این تفاوت که در قیاس با تفاسیر پیش از خود، روایات موسوم به اسرائیلیات را به حداقل رسانیده و در عوض با مراجعه به متن عهدین، برخی عبارات تورات یا انجیل را در تایید نظر خود یا به منظور نقد و نقض مطرح کرده است. مقاله حاضر ضمن مروری بر تاریخچه و سیر تحول سه گونه فوق، منقولات عهدینی در تفسیر وزیر مغربی را گردآوری و بررسی می کند.

چکیدهدوره امامت امام سجاد  مصادف با شرایط سخت سیاسی- اجتماعی عصر اموی است از این رو، امام برای مستحکم نمودن نهال اسلام، جایگاه برجسته پیامبر و اهل بیت ایشان را یادآور می‌شود امام سجاد به عنوان قرآن ناطق با روشی نوین در قالب نیایش، قرآن صامت را در صحیفه سجادیه پیش دید همگان قرار می‌دهد. در این جستار با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی انواع روابط بینامتنی در موضوع نبوت خاصه و امامت بررسی شده است و به این پرسش پاسخ داده است که یادکرد آیات قرآن کریم در مسأله نبوت خاصه و امامت بر اساس روابط بینامتنی چگونه بوده است؟ بنا به مراتب، مباحث نظری چیستی بینامتنیت و اقسام آن ارائه شده است، در ادامه با تکیه بر انسجام موضوعی متن صحیفه و قرآن کریم و بکارگیری سیاق درون متنی، انواع روابط مضمونی و ساختاری در بخش ویژگی-ها و مسئولیت‌های پیامبر و امامان معصوم شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشانمی-دهد که بیشترین اثر پذیری از قرآن کریم در صحیفه سجادیه به رابطه مضمونی مرتبط است که نسبت به بینامتنیت ساختاری از بسامد بالاتری برخوردار است. واژگان کلیدی: قرآن، صحیفه سجادیه، روابط بینامتنی، نبوت خاصه،امامت.

چکیده مساله راهنما شناسی از جمله مباحثی است که در تاریخ همواره مورد بحث بوده است و میان دانشمندان ادیان مختلف بحث و اختلافات زیادی در باب آن وجود داشته است . این اختلافات در دنیای اسلام در مبحث امامت به نقطه اوج می رسدبه طوری که با نوع نگرشهر کدام از آن ها به مساله امامت ، دیگر مباحث دینی از جملهمباحث فقهی ، کلامی ، تفسیری و حدیثی نیزدستخوش تغییرات جدی می شود. در میان متکلمینشیعی متاخر، میرزا احمد آشتیاتی یکی از چهره هایی است که نام او کمتر شناخته شده اما با تدقیق درآثار وی می توان دریافتکه اوسخنان محکم و منسجمی در این وادی داشته است.روش کلامی میرزا احمد آشتیانی به شیوه اکثر متکلمین متاخر، فلسفی است و نقش عقل در مباحث آن کاملا مشخص است. اصولا وییک حکیم صدرایی بوده است اما هنگام اثبات موضوعات کلامی خود رانهایتا متعهد به نقل می بیند و حتی به جزیی ترین موضوعات نقلی ارزش فراوانی می دهد. بادقت و پژوهش درسخنانمیرزا احمد آشتیانی در موضوع راهنما شناسی به این نتیجه می رسیم که وی در موارد اندکی از جمله بحث اعجاز قرآن نوآوری هایی داشته است و سخنانی مطرح می کند که متقدمین کمتر به آن توجه داشته اند ولی بیشتر موضوعاتی را کهوی در موضوع راهنما شناسی مطرح کرده است متکلمین متقدمی همچون خواجه نصیرالدین طوسی در تجرید و علامه حلی در شرح تجرید آنها رابه نحوی بیان کرده بودند . در این پژوهشبه بررسی اندیشه های کلامی میرزا احمد آشتیانی در باره راهنما شناسی «نبوت وامامت» پرداخته و آرای وی در این زمینه ، تبیین ، طبقه بندی ، بررسی و تحلیل خواهد شد .کلیدواژه ها : میرزا احمد آشتیانی، عقل، نقل، کلام، راهنما شناسی، نبوت، امامت

كتاب «النبي و مستقبل الدعوة» نوشته مروان خليفات كه به زبان عربي است در آن، جایگاه و منزلت پیامبر (ص) و دعوت او مبتنی بر نصوص قرآنی و احادیثی چند، شرح و تبیین شده است. در كتاب همچنین مطالبی درباره تدوین سنت و اعلان مرجعیت اهل بیت، ذكر گردیده است.

«اوائل المقالات»، یکی از مهمترین کتب کلامی شیعه به حساب می‌ آید. بلکه می‌ توان ادعا کرد برای این کتاب نظیری بین کتب کلامی نیست به طوری که با حجم بسیار کم بر صدها مساله کلامی و اعتقادی مشتمل باشد. و مثل آن در بین دیگر کتب مثل خود مولف است بین علماء که از جامعیت ویژه‌ ای برخوردار است. از آنجا که شیخ مفید این کتاب را در اواخر عمر شریف خود نگاشته است لذا در بین نوشته‌ های او نیز از اهمیت بسزائی برخوردار است. مباحثی که مولف در این کتاب مطرح کرده عمیق تر و براهین اقامه شده از اتقان بیشتری برخوردار است. از این رو می‌ بینیم که این کتاب از همان زمان حیات مولف شهرت می‌ یابد و تا به امروز علماء در نوشته‌ های متعدد خود به آن استناد می‌ کنند. در طول این هزار سال هرگز این کتاب در حوزه‌ های علمیه متروک و مغفول واقع نشده است. به همین دلیل الان از جمله کتبی به حساب می‌ آید که نسخ خطی متعددی دارد. این کتاب را مولف در اثبات فرق بین شیعه و معتزله نوشته است.